InfoHub Logo

Би қойылымдары мен жұмыстану арқылы балалардың танымдық қабілеттерін жетілдіру
Қазіргі уақытта мектепке дейінгі тәрбие бүкіл қоғамдық, жалпы халықтық іс болып отыр, себебі қоғам өміріндегі өзгерістер – жан - жақты дамыған, білімді, парасатты адам тәрбиелеп, өсіруді талап етеді.

Бүгінгі таңда мектепке дейінгі кезеңде балалардың ақыл - ой қабілеттерін жан - жақты дамыту және тәрбиелеу мәселесіне ерекше мән берілуде, себебі осы кезеңде балалардың таным қабілеттерін дамыту мүмкіндіктері мол. Баланың ақыл - ой ерекшеліктері жаратылыстан шығармашылық, ізденгіштік сипаттарға ие, бірақ оны дұрыс бағытта дамыту жағдайлары әртүрлі, сондықтан баланың танымдық қабілеттерін дамыту, оның бағыттарын анықтау ең алдымен оның жас және дара ерекшеліктерін ескеріп тәрбиелеуге байланысты. Сондықтан мен өз жұмысымда қызықты сахналық би қойылымдары арқылы балалардың логикалық ойлау қабілеттерін дамытуға бағыттадым.

Мектеп жасына дейінгі балаларға сахналық билерді үйрету үшін қазіргі кезде көптеген би жетекшілері түрлі би қойып қызмет етуде. Бірақ орындалатын бидің астарын ашу, көрерменге мағынасын жеткізу үшін көп ізденіп, мол тер төгуі қажет ететіні белгілі. Жақсы, сапалы балалар биін қою, би қоюшының ой - өрісі мен эстетикалық, педагогикалық, психологиясына, тәлім - тәрбиесі мен біліміне байланысты.

Үлкенді, кішілі би қойылғанда басынан аяғына дейін әр - түрлі тәсілді жүйесі болады.
Біріншіден, би драматургиясы - ол бидің негізін қалайтын ой - өрісі. Бұл биде не көрсетіп, не айтқымыз келетінін нақ басып жеткізу.
Екіншіден, саз (музыка)- қандай да би қойылмасын, оның болашағы таңдап алынған сазды әуенге көп байланысты. Драмалық ойды ашуда сазды әуен негізгі роль атқарады.
Үшінші - қимыл (дене, қол, бет - пішін қимылы ) барлығы осы бір сөздің ішіне сыйып тұр. Енді ойымыз күрделене түсті, осы би қимылдары сазды әуенмен үндестік табуы өте қажет, Әуенін естіп отырып қимылды көргенде, драмалық ой - өрісі ашыла түсіп барлығы бір дүние іспеттес болуы хақ.

Төртінші - ол осы ойлаған драмалық ойымызды, сазды би қойылымдарымен үйлестіре отырып, сахна кеңістігінде дұрыс қозғалыс табу.
Төртінші - әр түрлі ракурстар. Осы сахналық қозғалыстардың (суреттердің) дұрыс көрініс табуы. Би қою тәсілінде, бидің басталуы - яғни көрермен бишінің қай уақытты, қай ел - жерді, қай халықты(киім үлгісіне, сазды әуеніне, сол халыққа тән би қимылымен сазды әуеніне байланысты) қай мезгілді, кімді көрсететінін түсінуі керек. Енді сахнаға шыққан би орындаушы балалар белгіленіп берілген сурет бойынша сахна кеңістігінде қимылдарды билей жөнеледі. Келесі сазды әуенмен би қимылдарының, ракурстарының шыңына жеткізу кезеңі. Бидің драматургиялық түйіні бидің аяғы. Бірақ осы түйіннің өзі, ой - өрісті дұрыс өргізіп әкеліп түйіндеуді керек етеді.