InfoHub Logo

1998 jyldyń kókteminde arýaqtardyń kómegimen emdeıtin taǵy da bir emshimen tanystym. Jańaózen qalasyndaǵy týystarymyz bir keremet emshi áıel kelip jatqanyn aıtyp, shaqyra bergen soń, jumysty syltaýratyp, 3-4 kúnge Jańaózenge bardym. Dıagnoz qoıǵanda aýzyńdy ashtyrmaıdy, bári naqpa-naq joramaldap, soǵa beredi deýge tipti bolmaıdy.

Emdeıtin adamyn aldymen qabyldap, tamyryn ustaıdy. Sonan soń jalpy seansqa shaqyrady. Sońynan massajǵa jiberedi, óz adamdary bar. Eń qyzyǵy, pyshaqsyz operasıa jasaıdy.

Barǵan boıdaǵy oıym, birneshe kún seansqa qatysyp, massaj alý boldy. Týystardyń kóńili úshin barǵan soń, osy da jeter dep oılaǵanmyn. Onyń ústine maǵan eshqandaı gıpnoz, emshiniń seansy áser etedi degenge senbeıtinmin. Alǵashqy kúni siresip, turdym da qoıdym. Bireýler jylap, bireýler yńqyldap, kúrsinip, zal ishi alýan túrli dybysqa toldy. Baıqaımyn, ekinshi kúni, azdap moınym qozǵalyp, qolyma da qozǵalys ene bastaǵandaı boldy. Mine, qyzyq 3-4 kúnniń ishinde talaı býynym ózinen ózi qozǵalysqa kelip, kádimgideı "bıleıtin" bolyppyn.

Degenmen, alǵashqy oıymnan qaıtpaǵanmyn. Aqbotany ózi taýyp, emdelip jazylǵan Baqyt degen kelinshek edi. Sanaýly adam keshkilik sol úıge jınalyp, keshki seanstarda bolyp júrgen. 3-4 adam kóbinese túnemege qalatynbyz. Aqbotamen birge túneý áýlıege túneýmen birdeı degen de áńgimeler aıtylyp qalatyn. Sondaı bir túndi artqa salyp, tańerteńgi shaıdan aýyz tıý kerek bolǵan soń, dastarhannyń shetine otyra qalǵanmyn.

— Meniń qulaǵyma saǵan bir tapsyrma bar dep sybyrlap jatyr, — dedi Aqbota.

— Maǵan ba?!

— Iá, jýyrda meniń bir dosym 50-ge tolýshy edi. Soǵan quttyqtaý jazýǵa qolym tımedi-aý dep, oılap otyr edim, qulaǵyma: "Oǵan nege qınalasyń? Jazatyn adam aldyńda otyr emes pe?" — deıdi. Qaıtesiń?

Sol kúni úıge qaıtqaly otyrǵan men, endi:

— Qaıteıin, eger arýaqtar tapsyrma berip jatsa, oryndaý kerek shyǵar, — dedim.

Sóıtip, men qaıtar shaǵy onsyz da jaqyndap qalǵan, Aqbotanyń janynda qala berdim.

Bir kúni keshki seansqa jınalyp otyr edik, Aqbota qatar otyrǵan Roza ekeýmizge:

— Qaısyńnyń sýmkalaryńda altyn bilezik bar? — dedi.

Ekeýmiz de, altyn bilezik joq dep jatyrmyz.

Jańa ǵana maǵan aıtyp ketti. Bireýińniń sýmkalaryńda altyn bilezik bar. Sony joǵaltyp alady, budan bylaı úıge qaldyryp júrsin dep tur,- deıdi.

Sonda baryp, meniń oıyma qyzymnyń bilezigi tústi. Sońǵy monshaǵa barǵanymyzda meniń sýmkama sala salǵan, sonysy mende kete barypty. Alyp kórsettim. Aıtyp otyrǵany sol eken.

Osylaısha Aqbota emshiniń arýaqtary nazaryna eki ret ilingenim bar. Qyzyq emes pe...

Adam neden qyzýlaýy múmkin...

Bul suraqqa, árıne jaýap bireý: denedegi dertke adam organızminiń qarsylasýy saldarynan deısiz. Alaıda, dene qyzýy boıdaǵy dertke baılanysty ǵana emes, keıbir basqa jaǵdaılarda da kóterilýi múmkin. Birde soǵan kózim jetti.

...Qyzym Janar orys baqshasynda tárbıelengenimen, onyń qazaqsha oqyǵanyn jón kórgenbiz. Biraq buny bilgennen-aq ol qatty ýaıymdaı bastady. Ýaıymy – qazaqshany alyp kete almaımyn deıdi.

Sol jyly emdelýge kettim de, oqý jyly bastalýǵa 1 aı qalǵanda ǵana qolym bosap, qyzymdy aýylǵa aparyp, az ýaqyt bolsa da qazaq tildi ortada bolsyn dep, qaldyrýǵa uıǵardyq. Sol úshin bir apta jumystan surandym. Ózine ábden túsindirip, aldyn ala daıyndaǵan bolamyn. Ol meniń ketip qalatynymdy jaqtyrmasa da, kóngen.

Sonymen, Semeı oblysynyń Taskesken selosynda (ózim orta mektep bitirgen) týystardyń arasynda Janardy 1 aıdan keıin kelip alyp ketemin nemese Mamandar alyp barmaqshy bolyp kelistik. Retine qaraı kóremiz degenbiz.

Tańerteń jolǵa shyǵaıyn dep otyrǵan kúni, qyzym aýyryp qaldy. Kóńilsiz, esh jeri aýyrady dep shaǵynbaıdy. Dáriger shaqyrdyq, eshteńe tappaıdy. Áıtse de men jáne bir kún qala turýǵa uıǵardym. Túnde taǵy da denesi qol tıgizbeıdi. Keshegi jaǵdaı taǵy qaıtalandy. Dáriger eshteńe tappady.

Úshinshi kúni taǵy da qyzýlaǵanda dáriger:

— Qyzyńyzdyń deni cay. Syrqaty ýáıim, — dep, qorytyndy jasady. — Ne janynda birge bolyńyz, ne alyp ketińiz.

...Men bir aı aqysyz demalys surap, jumysqa telegramma jiberdim. Sol kúnnen bastap, bári ornyna keldi...

Bala kezimdegi kórgen tústerim týraly.

Bala kezimdegi keıbir tústerim esimde qalypty. Ózim on bes jasqa deıingi balalyq shaǵymdy tolyqqandy ómir súrgen kezim dep esepteımin. Óıtkeni sol jyldary denim saý, júrgen jerimniń bárinde de jurtty ájeptáýir qyzyqtyramyn. Ózimshe bilimdi, tárbıeli, ár nárseden habardar jas qyz edim. Ózimdi sheksiz baqytty sezinetinmin.

Mine, sol kezderde túsimde, qalaı qaraı júrsem de aldymnan keń jol ashylyp, kezdesken tas qabyrǵalar qaq jarylyp, kezdesken kedergiler ózinen ózi joıylyp jatatyn.

Bir túsimde úlken bazarda satylyp jatqan alýan túrli jemisterdiń ár bireýinen bir kılodan alyp júrgenim esimde. Qazykeı ájeme aıtqanymda, ol kisi:

— Kóp nárseden habary bar, jan-jaqty bilimdi adam bolady ekensiń. Jaqsy tús, — dep, jorydy.

Odan keıingi jyldarda kóp aýyrdym. Syrqattanyp qalardyń aldynda, ylǵı bir múıizi qaraǵaıdaı qyzyl sıyr súzeıin dep, sodan qorqyp júretinmin...

Pendeshilik týraly.

Ákem maǵan kóp aqyl aıtqan kisi emes.

— Óz aqylyń bir basyńa jetip jatyr, balam, saǵan ózge aqyl aıtpaımyn. Biraq esińde bolsyn, jamandyqqa jamandyqpen qarsy turma, — degen sózdi jıi aıtatyn. Eger bireý saǵan kesel keltirmek bolsa, ol adamnyń sazaıyn Allanyń ózi tartqyzady...

Árıne, jas kezimde men ol sózderge mán bere qoıǵan joqpyn. Tek qana ómirdiń dańǵyl jolyna shyǵyp, óz betimmen ómir súre bastaǵan soń ǵana onyń ne sóz ekenin tereń uǵyna aldym. Osy sózdiń áserimen ózimdi ustaı bilýdi úırendim. Kóptegen adamdardyń unamsyz is-áreketine baıyppen qarap, elemeıtin boldym. Pendeshilik degenniń ne ekenin, ini, sińlilerimniń de kókeıine quıýǵa tyrystym.

... Jasyraq kezimiz. Bizben birge qyzmetke turýyna ózimiz yqpal etken bir kelinshektiń pendeshiligi týraly aıtqym kelip otyr.

— Ol bir dúnıeniń tapshylaý kezi edi. Jurttyń shaǵymy kóbeıgen soń, kóp nárselerdi birlep, ekilep eńbek ujymyna bólip beredi. Sonan soń ár ujym óz ishindegilerge sińirgen eńbegine, túrli kezekterine qaraı bólip beredi.

Birde túski úziliske jaqyn bastyqtyń qabyldaý bólmesinde otyratyn, sharýashylyq isterimen shuǵyldanatyn Marjan maǵan kelip:

— Sen nege tońazytqyshty almadyń?! — deıdi.

— Qaıdaǵy tońazytqysh?!

— Bizge bólingendi aıtamyn.

— Estigen joqpyn.

— Saǵan kerek pe ózi?!

— Árıne, burynǵym eskirdi...

— Endeshe júr. Bir tońazytqysh bólingen eken. Sony J. alǵaly jatyr. Bárimizge de kerek. Kúni keshe jumysqa kirgen adamǵa nege berip qoıamyz?! Eger saǵan keregi bolmasa, biz alamyz, — dep, qatty renjip tur.

Sóıtsek, J. kásipodaq uıymy tóraǵasymen birge otyrǵan soń bolar, habarlandyrýdy iler ilmeste, kóp dabyrlamaı, qujatyn daıyndatyp almaq eken. Ony hatshy kelinshekke ákelgen jerden jurt kórip qalyp, shý shyǵarypty. Sol eki arada bári estip, tońazytqysh alǵysy keletinder sany 10-15-ke baryp qaldy. Ne isteý kerek?! J-ǵa bardym da:

— Myna jurt báribir endi saǵan tońazytqyshty bere salmaıdy. Óziń jýyrda ǵana sheteldik úlken tońazytqysh alyp ediń ǵoı. Mynany men ala salaıyn. Maǵan eshkim de qarsy bolmaıdy. Ý-shý da basylady, — dep edim, ózimsinip júrgen kelinshegim, óre túregeldi:

— Joq! Olaı bolsa jrebıı tastaımyz. Kimge shyqsa, sol alsyn! — dep, qarap tur.

Sóıtip on segiz adam jrebıı sýyratyn boldy.

...Tús qaıta maǵan bir adamdar keldi de, solarmen uzaq otyryp qaldym. Bir kezde "jrebıı" sýyrǵaly jatyrmyz dep shaqyrdy, men bosaı almaı sál kúte turyńdar dep edim, jumysym bitip bolmady. Taǵy da shaqyrǵan soń, janymda otyratyn Ábdiǵalym degen qyzmetkerime:

— Baryp, men úshin sýyra salshy, — dedim.

Arada birer mınýt ótgi me, ótpedi me, ol qaıta keldi de:

— Apaı, mine, tońazytqyshyńyz, — dep, aldyma bir japyraq qaǵaz tastaı salǵany.

Sóıtsem, ol barsa bári sýyryp bolyp, meni ǵana kútip turǵan eken. Eshqaısysyna shyqpapty. Ábdiǵalym barypty da, sol boıda ilip alyp shyǵypty. Al, qudaı joq dep kórińizshi.

Sonda alǵan "ZIL" tońazytqyshy áli esimde...

---