InfoHub Logo

— Kóktoǵaıǵa samolet qashan ushady? — degen daýys estildi. Otyrǵandardyń barlyǵy kasa jaqqa buryldy.

— Aýa raıy joq, — dedi kasa ishinen áıel daýysy.

Osy suraq pen osy jaýap úsh kúnnen beri san ret qaıtalandy. Jurttyń buǵan qulaǵy úırengeni sonsha, suraqtyń orynsyz ekenin de elemeı, burynǵydaı sybyr-sybyr sóz etýdi de qoıdy.

Kasaǵa qaıta-qaıta baryp, Kóktoǵaı samoletiniń jaıyn tynbaı surap júrgen jigittiń jeńil qol chemodany meniń janymda tur. Ol kasa aldynan qaıtyp kelip, terezege kóz tikti. Dala kúńgirt edi. Boz boran adam eńsesin basady. Jigit sol boz perdeniń ar jaǵynan áldeneni zaryǵa izdegendeı, qar sýyrǵan dalaǵa qıyla qaraıdy. Kózildiriktiń ar jaǵyndaǵy qos janardan jas shyǵyp keter me eken dep te qalasyń. Onyń Kóktoǵaıǵa ushyp ketýge yntyzarlyǵyn aıtyp jetkizgisiz.

Al aerodrom alańynda fúzelájdaryn kók brezentpen tumshalap tastaǵan samoletter aýzyna at dorba ilgen tulparlardaı únsiz tizilip tur. Boranǵa jon arqasyn tosyp yqtap turǵan sıaqty.

Álgi jigittiń kózildirikti kózi alystaǵyny kóre almaıdy. Dóńes shynydan janary jansyzdanyp, erekshe alaryp kórinedi. Murny tańqylaý, óńi qara bujyr, syrt kórinisi kúıkileý, kózge qorash edi. Biraq qazirgi tereze aldynda turǵan qalpyn kórip: «Osynyń ózi aqyn emes pe eken» degen oı basyma kele qaldy.

Keıinnen sóılese kelsek, ol dáriger eken, Kóktoǵaı aýdandyq aýrýhanasynyń osynda komandırovkaǵa kelip, endi qaıta aýdanǵa usha almaı otyrǵanyna búgin úshinshi kún eken.

Kún ashyq-jaryq bolsa, Kóktoǵaı samoletke qyryq bes-aq mınýttik jol kórinedi. Al Arqanyń aq borany ushy-qıyrsyz aspan aıasymen jer ústinde oınaq salǵanda, Kóktoǵaıǵa samolet ushpaıdy, mashına tipten baspaıdy. Ol jaqqa qaraı temir jol joq.

Jol júrgende kútken jaman. Úıden bir shyqqan soń tezirek júrip ketkin keledi. Al qystyń zikir salǵan doly daýylynda aeroportta qamalyp otyrǵannan azapty nárse joq sıaqty. Bul sezim maǵan belgili. Áıtsede, kórshi otyrǵan jigitke samolet kútý azaptardyń azabymen barabar boldy.

— Nesine sabyrsyzdanasyz, — dedim men onyń kóńilin bir sátke bolsa da bólgim kelip. — Boran da basylar, kún de ashylar, myna turǵan Kóktoǵaıǵa kózdi ashyp-jumǵansha jetip barasyz.

— Men asyǵatyn sebep bar, týysqan, — dedi jigit skameıkaǵa otyra berip. «Ol sebepti aıtsam túsine alasyń ba?» degendeı betime biraz qarap qaldy.

Aeroport zalynyń ishi jolaýshylarǵa lyq toly. Bizdiń dál qasymyzda Qaraǵaılyǵa baratyn bir top geolog chemodandy tóseı salyp, domıno tastaryn taqyldatyp otyr. Árirekte áldekimder karta úlestirip jatyr. Bireýler kitapqa úńilse, bireýler jumyssyzdyqtan qalǵyp-múlgip qalypty.

Al dalada boran tútep, aınala tóńirektiń túnerip ketkeni sonsha, aeroporttyń ishinde kúndiz barlyq shamdardy jaǵyp qoıýǵa týra keldi.

— Men asyǵatyn sebep bar, — dedi jigit. — Jol tosyp otyrǵanymyzdy umyta alar ma ekenbiz, bizge ýaqyt ozdyrý kerek qoı. Qalasańyz, aıtaıyn...

* * *

— Men medısına ınstıtýtyn Almatyda bitirdim, — dedi Áshim (jigittiń aty Áshim edi) — stýdenttik qımas qyzyqty jyldar kózdi ashyp-jumǵansha degendeı jyldam óte shyqty. Qazir oılasam, aq asaý tolqyndaı sapyrylysqan, kóz ushynan munartyp bort-bort jelgen saǵymdaı eles júrekti jylytyp, tolqytyp, balqytyp júre beredi.

Ol kúnderdiń qyzyǵy mol edi ǵoı. Kúnbe-kún semınardyń, jyl on eki aıdaǵy qos sesıanyń ýaıymy zor bolsa da, stýdenttik ómir jazdaı jadyraǵan tamasha ómir ǵoı.

Instıtýt bitirgen soń meni alystaǵy aýdanǵa qyzmetke jiberdi. Alǵashqy kún aýrýhanamen tanysýdan bastaldy. Aýrýhananyń esigin alǵash ret dáriger retinde attap basýym. Menen jaqsylyq, járdem kútken jaýtań kózderdi alǵash ret kórýim. O, ol kózderdiń saǵan suqtana qadalýy tym aýyr. Sonda sen ózińdi dármensiz sezinesiń. Sen aýrý jandar úshin qazir eń qudiretti adamsyń. Biraq sol qudiret bar ma boıyńda... Ásirese syr alyspaǵan jas dárigerdiń aýpy adamdarmen alǵash kezdesýi «qyl kópirdiń» ústimen ótkenmen birdeı.

Keshe ǵana ınstıtýt júrgenimde: «Átteń, osy sesıadan, osy emtıhannan aman-esen ótsem, onan keıingisiniń bári jeńil bolar edi-aý» dep armandaýshy edim. Shirkin, balalyq deseńshi. Naǵyz syn, naǵyz emtıhan endi keldi-aý.

— Tórtinshi palatamen tanysyńyz, munda bes adam jatady, — dedi bas dáriger Janna Japarovna, kirshiksiz aq halat kıgen orta jastardaǵy sylqymdaý áıel.

Biz kirip barǵanda, bes aýrýdyń beseýi de bas buryp qarady. Bir baıqap qalǵanym: ortadaǵy koıkada jatqan áıelge bas burýdyń ózi kúshke túsedi eken. Onyń tula boıynda ómirdiń áli ólmeı tiri jatqanyn bildiretin múshe tek úlken qońyr kózi ǵana edi. Onyń kózi jalt etip jáýdirep qaraǵanda, apyr-aı, adamda da osyndaı janar bolady eken-aý degendeısiń. Áıtpese óńi úsik urǵan kúzgi japyraqtaı qatyp-semip sartap tartqan.

— Polıartrıttiń asqynǵan túri, deformırýıýshıı polıartrıt, barlyq býyn-býyndy tutyp qalǵan, — dedi Janna Japarovna latynshalap.

Palatadaǵy qalǵan tórt áıeldiń syrqattary asa qaýipti emes kórinedi.

– Jatqanyna bir jyldan asyp qaldy, úmit az, — dedi bylaı shyǵa kele bas dáriger.

«Úmit az» degeni atylǵan oqtaı tosyn estildi. Bul ne? Ajalmen ymyrashyldyq pa? Álde dármensizdik pe, — deımin ózime-ózim.

— Qoldan kelgenniń bárin istedik, — dedi Janna Japarovna qyzyl qynaly tyrnaǵyn qyrnaı turyp: — kúkirt eritindisi bar vana da jasaldy, massaj da isteldi, ásire kúlgin sáýlege de túsirildi, vıtamındi tamaqtar da berildi. Beti beri qarar emes. Esh ter shyqpaıdy, eki tizesi jap-jaltyr...

Deformırýıýshıı polıartrıt... Semen Somoılovıch, ah, Semen Somoılovıch, sen bizge oqyǵan polıartrıt qoı, qaıran profesor, qasymda qazir bolar ma ediń! Seniń járdemiń qandaı kerek deseńizshi qazir! Óıtkenmen myna Janna Japarovnanyń aıtýynsha sen bizge leksıada oqyǵan amaldyń bári aýrýǵa qoldanylǵan tárizdi. Endi ne kerek, qudaı-aý, endi ne kerek...

... Aýrýhana boıynsha kezekshi men edim. Tereze aldyndaǵy jalańash aǵashtardyń biren-saran sarǵysh japyraqtary júdegen kóbelekteı dir-dir etedi. Terezeden kún sáýlesi tústi.

— E-e, onyń koıkasy tereze aldynan alys eken-aý, — degen oı sap ete qaldy.

Dereý sestrany ertip alyp, tórtinshi palataǵa keldim. Esik ashyla bere, keshegi kózben kózim kezdesti. Ol áýeli jalt etip, onan soń taǵy da aldanǵanyn bilgendeı muńaıa qaldy. Bul mergenniń oǵy jazataıym tıip, shala-jansar jatqan maraldyń kózindeı ádemi ári aıanyshty edi. Onda kókteı solǵan ómirdiń ókinishi men qapa-qasireti de, jańa kúnnen, jańa aıdan, jańa jyldan kútken úlken úmiti men tirshilik dámetken tilegi de bar edi.

— Sizge kún sáýlesi óte-móte paıdaly, sondyqtan koıka aýystyryp, myna tereze aldyna jatyńyz, — dedim men Syrǵaǵa.

Kezergen juqa erni bolar-bolmas qımyldap:

— Raqmet, — dedi.

Sestralar ony kóterip alyp, jańa orynǵa jatqyzdy. Men onyń jatqan jerinen terezege qarap edim: bultsyz kógildir aspan kórindi. Aǵash basyndaǵy torǵaılar kórindi.

— Men dala kórmegeli kóp boldy, — dep sybyrlady Syrǵa. — Saǵynyp qalyppyn.

Sóıtip ol aspanǵa qaraı berdi. Kúzgi japyraqtaı sarǵaıǵan óńiniń ar jaǵynan bir kezdegi aq qubasha sulýdyń kelbeti tolǵan aıdaı tolyqsyp elestedi. Bul eles qana edi.

— Siz jaqsy istedińiz, — dedi men palatadan shyǵa bergende sestra Masha. — Syrǵanyń kóńili jarym edi. Koıkasyn aýystyryp yqylas bildirgenniń ózine rıza bolyp qaldy.

— Aýrý adamnyń kóńili árqashanda jarym ǵoı, — dedim men.

— Joq, Syrǵanyń, menińshe, aýrýynyń ústine qosylǵan aýrýy bar, — dedi sekpil betti sestra Masha.

— Ol qandaı aýrý?

– Bul ózi biz qatarly jas adam: sirá, sol jıyrma bir-jıyrma eki shamasynda. Aýyrmaı turǵanda turmysqa shyqqan eken. Al súıip alǵan kúıeýi bul qatty jyǵylyp aýyrǵan soń, osy emhanaǵa ákelip saldy da, joq boldy. Qaıtyp kórinbeı ketti. Bir kezdegi sulýdyń endi aıaq-qoly joq múgedek bolǵanynan múlde shoshynsa kerek, izi sýyp ketti. Áı, osy erkekterdi qoıshy! — dep sestra sepkildi betin tyrjıtyp qolyn bir-aq siltedi. — Bul baıǵus óleıin dep jatsa da sol bálesin kútedi, palatanyń esigi ashylǵan saıyn, jaltaq-jaltaq qaraıdy. Qaraıdy da qapalana túsedi. Onyń kútken adamy kelmeıdi.

Adam janynyń terezesi joq, bóten jan — túnek deıdi. Sol túnektiń perdesi ashylaıyn dedi. Syrǵa nege esikke qaraı beretinin endi bileıin dedim.

Bir mezgil aspandy aýyr bulttar torlap, dala da, kabınet ishi de kúńgirt tartty. Shymshyqtar shyqylyqtap, shoshańdaǵanyn qoıdy. Tasa taýyp alyp olar da áldenendeı oıǵa ketip, únsiz otyrdy.

Mundaı kúnder kóńildi qamyqtyrǵysh, áldenelerdi, albyrt kúnderdiń oryndalmaı qalǵan tátti qıaldaryn, alǵashqy táýir kórgen qyzdy, alǵashqy bozbalalyq áýreshilikti eske túsirip, kózge jas keltiredi.

Aspandy bulttar torlap, onyń áljýaz kógildir tósin taptap, shyǵysqa qarap jóńkilip jatady. Tereze aldyndaǵy alma aǵash pen sıren butalaryn daýyl silkilep, jazyqsyz jazalap, azaptaı bastaıdy. Butalar maıysyp ıiledi, zordyń kúshimen sál ýaqytqa ǵana ıiledi, tákapparlanyp qaıtadan boı túzeıdi. Olar baǵynbaıdy, qasarysa túsedi.

Muny kórip meniń ishim jylıdy. Men yrymshyl emespin, biraq butaqtyń berilmeı qasarysqanyna janym súısinedi. Terezege osylaı qarap otyra bersem, kózim jel julmalaǵan sıren shybyǵynyń ornynda uzyn qara shashyn jel jelbiretip, daýylǵa qarama-qarsy qasarysyp alǵa talpynǵan Syrǵany kórem. Bul bir tús sıaqty kórinis.

Tústen aıyǵyp, palatalardy aralaý kerek ekeni esime túsedi.

Tórtinshi palataǵa kire bergenimde, Syrǵanyń kóz janary endi tereze aldynan jalt etti. Lezde sónip, burynǵysha muńaıyp qaldy. Ol esik ashylǵan saıyn «sol ma eken!» dep óz erin kútedi. Al kúıeýi qazir munyń bir japyraq kóńilin kótermeıdi. Syrǵa haline ózi túsip qalsa qaıter edi? Syrǵa sonda onyń sońynan bir ret te iz salmaı: «Haliń qalaı, Seısen?» dep bir aýyz kóńil suraǵanǵa jaramasa, Seısen ne der edi? Ne kúıde bolar edi? Adam ataýlyǵa esendik-saýlyq tilep, olardy aýrýdan aman saqtaý meniń boryshym bola tura, men qazir óz erkimnen tysqary Seısenge aýrý tiledim.

Syrǵa qazir de bult basqan aspanǵa qarap jatyr. Terezeden oǵan aspannyń bir qıyǵy men jel julmalaǵan sıren butalarynyń bir túbi kórinedi.

— Siz bilesiz be, túnde men juldyzdardy kórdim, jartykesh aıdy kórdim, — dedi ol ádettegishe sybyrlap, qattyraq sóılese demigip qalady. — Kópten beri kórgenim sol, saǵynyppyn.

Syrǵa kúrsingendeı boldy. «Saý adam kóp nárseni ańǵarmaıdy eken-aý, juldyzdy da saǵynady eken-aý» dedim ishimnen.

Sóıtsem ómirge qushtar jan jatyp alyp, qarama-qarsy úıdiń murjasynan býdaqtap ushqan tútinge de qyzyǵady eken, balapandarymen toptalyp telegraf symyna tizile qonyp, jyly jaqqa ushyp ketýge jınalyp, týǵan jerdi qıa almaı otyrǵan qarlyǵashtarǵa da qyzyǵady eken. Ol tek kúzgi japyraqtardyń butaqtan úzilip túskenine, endi sol japyraqtardyń bir-birimen esh ýaqytta sybyrlasa almaıtynyna qınalady.

— Siz bilesiz be, myna qara shybyndardy men jaqsy kóremin, — dedi Syrǵa sál-pál ǵana qan júgirgen juqa erni kúbirlep. — Qara shybyn maǵan ǵashyq bolǵandaı bet-aýzymdy aımalaı beredi. Ony ushyrmaq bolyp meniń jansyz qolym qımyldaıdy. Shybyn qonbasa, onyń qımyldamaýy múmkin, shybyn qonǵanda, denem shimirikkende, men ózimniń áli ómir súrip jatqanymdy sezinip, qýanamyn...

Osy kezde kósheniń ar jaǵyndaǵy úıdiń terezesinen mýzyka úni estildi.

— Mynaý Chaıkovskıı ǵoı, «Kishkentaı aqqýlardyń bıi», — dedi Syrǵa basyn kótermek bop, — Men sestraǵa ym qaqtym. Masha ekeýimiz Syrǵanyń arqasyna jastyq qoıyp, basyn bıiktedik. On boıy shalqasynan jatqan adamnyń sál de bolsa eńsesi kóterilgeni kórer kózge jaqsy eken.

— Shirkin, balerınalar qandaı baqytty! — dedi Syrǵa bılep júrgen kishkentaı aqqýlardy sahnadan kórip jatqandaı-aq. Onyń túsi ózgerip, qazir koıkadan ózi túsip, óz aıaǵynan júrip ketetindeı kórinedi. Al mýzyka ony shaqyrǵandaı, adamnyń jan-dúnıesin sharpyp ótip, sharyqtap ketti. Sıren butasyna qonǵan almas shyqtaı bir tamshy Syrǵanyń alaqandaı kózinen domalap tústi.

Palataǵa radıonúkte ornatyp, qulaqqa kıip tyńdaıtyn naýshnık aldyrý kerek eken dedim ózime-ózim.

— Tórtinshi palataǵa kirip shyqpaısyz ba? — dedi biraz kún ótken soń korıdorda jolyqqan sestra Masha.

— Onda ne bop qaldy? — deppin.

— Bótendeı eshteńe bolǵan joq. Biraq jaı kirip, aýrýlarmen áńgimelesip, hal-ahýalyn suramaısyz ba degenim ǵoı...

— Men taǵy da mýzyka tyńdadym, ol meni sergitkendeı boldy, — dedi aýrýlarmen amandasyp endi Syrǵanyń qasyna barǵanymda. Ol basynan naýshnıkti sál-sál qımyldatyp, oń qolymen alýǵa árekettenip: — Men kópten saǵyna kútken adamymdy kórgendeı boldym. Aýrý ekenimdi de umyta jazdap, áli de ásem únge júıe-júıem bosaıtynyna qýandym. Jan-dúnıemniń sańylaýlary biteldi me dep qaýiptenýshi edim. Kóńilim múlde kúńgirttendi me dep qalýshy edim. Men áli armandaı alady ekenmin, doktor, — dep Syrǵa qımyldaıtyn oń qolynyń shıdeı saýsaqtaryn tereze torynan túsken kún sáýlesine tosty. Kún sáýlesi alaqanyn qytyqtap oınaǵysy kelgendeı boldy.

— Tań aldynda sál uıyqtap ketip, sarań uıqydan soń kózimdi ashyp alsam, kún sáýlesin kórip qýanyp qalamyn. Men uıqyǵa ketkende, aıaq-qolym tirilip qalǵan joq pa eken dep qaraımyn.

— Aıaq-qolyńyz osydan eki-úsh jyl burynǵy saý-salamat kezińizdegideı bolady áli,—deımin men aýrýdyń aıaq jaǵyn jyly odeıalmen qymtap.

Men túnde-túnde túsimde, qyrda júgirip gúl terip júremin, tipti keıde ózimizdiń sovhozdyń klýbynda bı de bılep júremin, — dedi Syrǵa.

— Áli qarap tur, óńinde de talaı-talaı bılersiń, — deımin aýrýǵa massaj jasaýdy sestraǵa tapsyryp.

— Bul ózi, jazylatyn aýrý ma edi? — deıdi Syrǵa.

— Árıne, — dedim men á degende ne derimdi bilmeı qalsam da. — Árıne, bizdiń ǵylym úshin jeńilmeıtin dert joq. Baıqap qarasań, bir kezde jurtqa soqyrishektiń ózi jazylmas dert edi. Súzek, sheshek degeniń tajal edi, qazir olar joıyldy. Týberkýlez kúni keshege deıin em qonbaıtyn aýrý bolsa, qazir ǵylym ony emdeýdiń pármendi joldaryn tapty... Tipti jýyrda ǵana elimizdiń eń kórnekti  medıkteriniń jınalysynda ataqty profesor Efımov polıartrıtti sátti emdeýdiń tájirıbelerin ortaǵa salyp, jańa antıbıotık jasap shyǵarǵanyn da aıtty ǵoı.

Syrǵanyń jansyz aıaqtarynyń júrmeı qalǵanynan qan jınalyp betine shyqqandaı, bop-boz óńi qyzyl shyraılandy. Juqalań erni dir-dir etkendeı boldy. Ózine ǵana jarasymdy támpek murnynyń tanaýy deldıińkirep, tynysy jıiledi.

— Jańa antıbıotık pe? Jańa dári me? — dedi Syrǵa, bul joly ol sybyrlaǵanyn qoıyp, daýysyn shyǵaryp jiberdi. Onyń shyn daýysyn tuńǵysh estigenim edi.

— Iá, jańa dári, — dedim men, álsiz aryq qolyn qalaı sıpaǵanymdy ózim de sezbeı qalyp.

— Ol dári bar bolsa qaıda? Maǵan nege bermeıdi eken? — Aýyr dertten nury qaıtpaǵan úlken qońyr kózinen úmit ushqyny bir jylt etip, bir sóndi.

«Men gúl ashpaı jatyp sýyq shalǵan adammyn ǵoı, meni aldamaǵaısyń, áli kórer jaqsylyǵym bar ma?» degendeı edi ol kóz.

— Ol dári áli aptekalarǵa túsken joq kórinedi, tek laboratorıalyq tájirıbelerde qoldanylady eken.

— A, laboratorıa... laboratorıa, áli joq deńiz... joq deńiz...

Qońyr kóz men eń alǵash ret kórgendegideı áýeli jalt etip, «joq deńiz» degen kezde muńaıyp, taıyp ketti. Men aǵat aıtqanymdy keshigińkirep túsindim de:

— Sabyr et, Syrǵa. Áli-aq alamyz ol dárini, — dedim.

— «Sabyr, sabyr», — dedi ol meniń sózimdi unatpaǵandaı, — Sabyrdan keler paıda bolsa, men sabyr etkeli júzdegen tań atyp, júzdegen kún batty. Meniń shydamym synǵa túskeli qashan! O, siz túsinbeısiz ony...

— Men túsinemin, Syrǵa, túsingendikten de, qaıtsem de sol dárini saǵan taýyp ákelip berýdi oılap otyrmyn. Komandırovka surap, oblys ortalyǵyna, tipti Almatyǵa, onda bolmasa, profesor Efımovtyń ózine baramyn, — dep Syrǵanyń názik saýsaǵyn alaqanyma qalaı salǵanymdy ózim de sezbeı otyryppyn.

— Súıgen jardan kórmegen jaqsylyqty sizden kórdim-aý. Alǵanym meni aýyrǵan soń qara shaqa qurly kórmeı tastap ketkennen keıin, endi múlde quryǵan adam ekenmin dep úreıim ushýshy edi. Siz netken qaıyrymdy jan edińiz... Shynymen, jasyǵan kóńil jadyraı ma? Shynymen, solǵan ómir qaıta kógere me eken? Adam aıaǵynan aıyrylady eken, qolynan aıyrylady eken, adam ajardan, súıikti jardan aıyrylady eken, adam ot basynan, oshaq qasynan, basqa tússe baqytynan aıyrylady eken. Biraq armannan aıyryla almaıdy eken. Men osy ýaqytqa deıin aýa jutyp, jaryq dúnıeni terezeniń bir qıyǵynan bolsa da kórip jatsam, onym osy armannyń arqasy. Shirkin, jantaq jamylǵan keń dalaǵa taǵy bir shyǵyp, kári ákemniń otaryndaǵy qoıǵa jamyraǵan qozylardyń sońynan taǵy bir júgirsem-aý!

— «Saý adam kóp nárseniń qadirin bile bermeıdi ǵoı, áıtpese qyzyl tiken keship, qozy artynan júgirgen de arman bolady eken, á», — dedim ishimnen taǵy da.

— Osydan qara da tur, bul armanyń da oryndalar!

— Joq, bul arman buǵan deıin qanatsyz edi, endi siz qanat bitirdińiz, — dedi Syrǵa.

Endi meniń jatsam-tursam Syrǵaǵa bergen ýádem esimnen bir shyqpaıtyn boldy. Meniki de bir úmit edi. Áıtpese jańa antıbıotıktiń jaryq dúnıege kelgenin «Medısınskıı rabotnık» gazetiniń on joldyq habarynan oqyp edim. Al ol qashan paıdalanýǵa beriledi, odan beımaǵlum edim. Úmit qoı. Adamǵa adam jaqsylyq tilegen úmitter kóbeıe berse ǵoı, shirkin. Úmit pen arman aldyńnan shyǵyp, udaıy qol bulǵap turady. Ol perishtedeı kózge kórinbeı, men mundalap alǵa jeteleı beredi. Aspandaǵy aı men kúndeı arman da máńgilik, ol esh zaman ólmeıdi. Syrǵaniki de sondaı ólmes, ómirsheń arman ǵoı. Meıli, ol qozy qaıyrýdy-aq ańsasyn, biraq sonyń ózi qandaı deseńizshi, keseli qaterli adam úshin o da aspandaǵy aıdaı ǵoı.

Adamnyń joly kúnniń jolyna uqsaıdy desedi. Adamnyń da araılap atqan tańy bap, eńkeıip eńiske túsken kezi de bar. Joldar uqsas. Biraq árkimde kúnniń nury, kúnniń darqandyǵy, kúnniń jomarttyǵy bar ma? Men adamnyń ajalyna ara túspekpin, ony qasiret-qaıǵydan aıyrmaqpyn. Osy maqsatyma jetsem, men de kishkentaı kúnge uqsar edim.

Mine, Syrǵamen sońǵy áńgimeden keıin men osylaı oıladym. Al endi meniń nege sonsha asyǵyp otyrǵanym sizge túsinikti bola bastaǵan shyǵar? — dep Áshim tershigen kózildirigin alyp, bet oramalymen muqıat súrtip, úndemeı qaldy.

— Jańa dárini taptyńyz ba, sonymen? — dedim men shydamsyzdanyp.

— Taptym, — dedi jas dáriger kúlimsirep. — Úıden shyqqaly, mine, búgin on bes kún boldy. Onyń úsh kúni, ózińiz bilesiz, samolet kútýmen ótti. Meni saǵat saıyn, mınýt saıyn tosyp jatqan adam bar, al men bolsam, otyrysym mynaý.

Aeroport ishindegi domıno oınap otyrǵandar da, karta soǵyp jatqandar da, gazettiń habarlandyrýyna deıin qaldyrmaı oqyp otyrǵandar da, jalyǵa-jalyǵa jantaıyp jatqandar da — bári de kenet tyna qaldy. Mańdaıshadaǵy reprodýktordan dıktordyń mıkrofondy shertip tyqyldatqany estildi. Bul kóptiń zaryǵa kútken dybysy edi.

— Tyńdańyzdar! Tyńdańyzdar! — dedi dıktor da qýanyp. — Qaraǵaılyǵa qaraı ushatyn samoletke otyrý bastaldy. Qaıtalaımyn...

Áshim kózildirigin asyǵys kıip, ornynan atyp turyp, kasaǵa qaraı júgirdi. Geologtar artynyp-tartynyp tysqa shyǵatyn esikke qaraı antalady. Qoný alańynda «AN-12» samoletiniń motorlary birinen soń biri ot alyp, qalaqshalary áýeli jaılap aınalyp, birte-birte boran taptaǵan aq qardy quıyndaı ushyryp, kózge kórinbeı, buldyr aýaǵa sińip ketkendeı boldy.

— Tyńdańyzdar! Tyńdańyzdar! — dedi dıktor dál bir Áshimge ǵana arnap aıtqandaı bir túrli saltanatty daýyspen. — Kóktoǵaıǵa ushatyn samoletke otyrǵyzý bastaldy.

— Al, saý-salamat bolyńyz! Sizdiń samoletińizdiń tezirek kelýine tilektespin, — dedi Áshim kishkentaı qol chemodanyn kelip alyp turyp.

— Saý bol, Syrǵaǵa sálem aıt! — dedim men shyn peıilimmen. — Onyń saýyǵyp ketýine, armanyna jetýine tilektes taǵy bir beıtanys adam bar ekenin aıt.

— Raqmet! — dedi Áshim. Sóıtip stýdent kúnnen muraǵa qalǵan maqtaly sholaq paltonyń jaǵasyn kóterip, kózildirigin túzep qoıyp, samoletke bettedi.

Sonda orta ǵasyrdyń uly ǵalymy Ibn-Sınanyń bir sózi esime tústi: «Dárigerdiń úsh qarýy bar: biri — pyshaq, ekinshisi — shóp, úshinshisi – sóz» dep edi ol. Pyshaǵy — hırýrgtiń qandaýyry, dári-dármek ataýlynyń bári shópten shyǵady. Al shyn júrekten shyqqan jyly sóz, aýrý adamǵa degen súıispenshilik sózi — óte qudiretti sóz. Áne, anaý samolettiń baspaldaǵyna aıaǵyn attap salǵan jigittiń kishkene chemodanyndaǵy áreń izdep tapqan jańa dárige jas doktordyń aýrý adamǵa degen súıispenshiligi, jalyndy sózi qosylmasa, jalań dáriniń ózi dármensiz bolar ma edi...

— Tyńdańyzdar, tyńdańyzdar! Almatyǵa ushatyn samoletke otyrǵyzý bastaldy, — dep habarlady dıktor. Men de alańǵa qaraı aıańdadym. Úsh kúnnen beri únsiz turǵan aerodrom dál qazir samoletter ushyryp, salút atqandaı, kók qyrandaryn jan-jaqqa attandyryp jatty. Olar tek jolaýshy ǵana emes, shartarapqa saǵynysh pen armandardy da alyp ushty.

---