InfoHub Logo

Jaı sóılem men qurmalas sóılemniń aıyrmashylyǵy

Qazaq tilinde sóılemder ózderiniń qurylymyna qaraı jaı sóılemder jáne qurmalas sóılemder bolyp bólinedi. Olardyń árqaısysy belgili bir erekshelikterge ıe jáne sóılemdegi oıdy jetkizý tásilinde aıyrmashylyqtary bar.

Jaı sóılem

Jaı sóılem – bir ǵana oıdy bildiretin jáne bir ǵana gramatıkalyq negizi (bastaýysh pen baıandaýyshy) bar sóılem. Jaı sóılemder qarapaıym jáne birtutas oıdy jetkizý úshin qoldanylady.

Erekshelikteri:

• Bir ǵana oıdy bildiredi.
• Bir gramatıkalyq negizi bar (bastaýysh pen baıandaýysh).
• Quramy jaǵynan qarapaıym.

Mysaldar:

• Kitapty oqydym.
• Qar jaýdy.
• Ol mektepke bardy.

Qurmalas sóılem

Qurmalas sóılem – eki nemese odan da kóp jaı sóılemnen quralyp, birtutas kúrdeli oıdy bildiredi. Qurmalas sóılemder birneshe jaı sóılemderdi baılanystyrý arqyly jasalady jáne olar ózara maǵynalyq baılanysta bolady.

Erekshelikteri:

• Eki nemese odan da kóp jaı sóılemnen turady.
• Birtutas kúrdeli oıdy bildiredi.
• Jaı sóılemder arasynda maǵynalyq baılanys bar.
• Baılanystyrýshy sózder nemese tynys belgileri arqyly baılanysady.

Qurmalas sóılemniń túrleri:

1. Salalas qurmalas sóılem: Teń dárejedegi jaı sóılemderden quralady.
   • Mysal: Kún shyqty, al biz saıahatqa shyqtyq.
2. Sabaqtas qurmalas sóılem: Negizgi sóılem jáne oǵan baǵynyshty sóılemnen quralady.
   • Mysal: Men kitapty oqyǵan soń, oǵan túsinikteme jazdym.

Qorytyndy

Jaı sóılem men qurmalas sóılemniń basty aıyrmashylyǵy olardyń qurylymynda jáne bildiretin oıdyń kúrdeliliginde. Jaı sóılem bir ǵana oıdy bildirse, qurmalas sóılem birneshe jaı sóılemderdi biriktirip, kúrdeli oıdy jetkizedi. Bul erekshelikter sóılem qurylymyn túsinip, durys qoldaný úshin mańyzdy.