InfoHub Logo

Eń aldymen jýrnalıs degen kim? Degen suraqqa jaýap alaıyq.  Jýrnalıs - qoǵamdyq aqparattyq salanyń qyzmetkeri bolyp esepteledi. Ol jańalyqty halyqqa taratýshy bolyp tabylady. Ol jaı ǵana habar jarıalaýshy adam emes, halyq pen bıliktiń arasyndaǵy kópir. Eki ortadaǵy elshi desekte bolady. Bılikte bolyp jatqan ózgerister men jańalyqtardy halyqqa jetkizýshi, al halyqtyń narazylyǵymen qalaýyn bılikke jetkizýshi jandar bolyp tabylady.

Jýrnalısiń qyzmeti negizinen óte erkin bolyp tabylady-álemdik deńgeıde. Jýrnalıser ózge mamandyq ıeleriniń kirýine tıym salynǵan jerlerge, ońaılyqpen kire alýy ábden múmkin (mysaly, qylmys oryn alǵan jer, bılik ókilderimen kezdesý, órt bolǵan jer t. b. ) . Álemdik jýrnalısıka qazirgi kezeńde jaqsy damyǵan, olar ózderi qalaǵan habardy jarıa ete alady, ári ol habar ózge adamdarǵa teris jaǵdaı alyp keletin bolsada, shyńdyqty eshbir súzgiden ótkizbeı erkin jarıa etedi.

Alaıda, bundaı erkindik barlyq memleketterde ornap turǵan joq. Osyndaı sóz erkindigi ornamaǵan elder qatarynda ókinishke qaraı Qazaqstanda bar. Bizdiń jýrnalıser belgili bir habardy jarıalar aldyn súzgiden ótkizip, belgili bir adamdardyń kelisimimen ǵana jaryqqa shyǵara alady ol habardy. Bul árıne ókinishti, osy jaǵdaı bizdiń jýrnalıserge basshylyqtyń ári laýazymy joǵary  tulǵalardyń yqpaly bar ekendigin dáleldeıdi. Alaıda, bul jaǵdaıdyń eń qyzyǵy jýrnalıserdiń sóz erkindigi jaıly zań bar. Qazaqstan Respýblıkasynyń 1999 jylǵy 23 shildedegi #451 Zańy Buqaralyq aqparat quraldary týraly erejesiniń 2-shi baby, 1 bóliminde: "Sóz, shyǵarmashylyq bostandyǵyna, óz kózqarastary men senimderin baspa arqyly jáne ózge de nysanda bildirýge, aqparattardy zańda tyıym salynbaǵan kez kelgen ádispen alýǵa jáne taratýǵa Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasynda kepildik beriledi. Senzýraǵa tyıym salynady" delingen. Ókinishke qaraı, bul zańnyń is júzinde eshbir yqpaly joq ekendigi adamnyń janyn aýyrtady. Qazirgi tańda, jýrnalıserdiń qyzmetinde erkindik joq bolǵanymen, bolashaqta jastardyń, ıaǵnı bizdiń yqpalymyzben bul erkindiktiń ornaıtyndyǵyna senemin.

Bahtıarqyzy Gýlnaz

---