InfoHub Logo

Buryn, buryn burynda Qańbaq shal degen shal bolypty. Mal men basqa zar bolypty. Kedeılikten shyqpapty. Ol aý salyp, balyq aýlap, tamaq asyrapty. Jel soqsa, shal domalap jóneledi eken. Sodan soń oǵan Qańbaq shal degen at qoıylypty. Kún saıyn aýyna ilingen eki balyǵynyń bireýin bir túlki álimjettik qyp tartyp jeı beredi eken. Túlkiniń qorlyǵyna shydamaı, shal bir kúni ekinshi bir jerge kóshem dep, dúnıe múlkin arqalap jolǵa shyǵypty. Sharshaǵan soń ony bir jerge kómip ketipti, bir jerge eldiń soıǵan malynan jınap alǵan ishek qarnyn kómip ketipti, bir jerge qaryndaǵy aırandy kómip ketipti .Júktiń salmaǵymen Qańbaq shal ushyp ketpeı keledi. Júkten arylǵan soń, jelmen ushyp, bir jerge ushyp túsipti. Qarasa, bir dáý eki taýdy birine – biri shaqpaq qylyp, uryp tur eken.

Dáý:

- Qaıda bara jatqan shalsyń? Kel ekeýmiz kúsh synasaıyq – dep qazandaı bir qara tasty kóterip, aspanǵa laqtyryp jiberedi de qaıta qaǵyp alyp: Al shal, sen de osylaı qaqpaqqyl etshi deıdi.

Shal sasyp, qaıterin bilmeı, tasty qushaqtap aspanǵa bir, tasqa bir qarap, kúnimen turady.
Sonda dáý:

- E, neǵyp tursyń. LAQTYR – deıdi.

Shal turyp:

- Aspanǵa laqtyrsam, aspan jerge aınalyp túsedi aý dep, jerge qaqpaı túsirsem, jer ortasynan oıylyp túse me dep qaýip qylyp turmyn deıdi.

Sonda dáý kelip, shaldyń qolynan ustaı alady da:

- Aqsaqal laqtyrmaı aq qoı, tekke qyrylamyz - dep jalynyp qoıǵyzady.

Dáýdiń aqyly taıazdyǵyn bilip shal erlenip, dáýge:

- Kel jerdiń ishek qarnyn shyǵarıyq - deıdi.

Dáý júgirip kelip, jerdi teýip qalady. Jer tizeden oıylady. Eshteńe shyqpaıdy. Shal ózi buryn kómip qoıǵan, qany - jyny arylmaǵan ishek qaryn jatqan jerdi júgirip baryp, teýip qalsa, ishek qaryn shyǵady. Dáý qorqady:

Sosyn shal:

- Kel endi jerdiń mıyn shyǵaraıyq, - deıdi.

Dáý bar pármenimen kelip, jerdi teýip qalady. Jer taǵy da tizeden oıylady .Eshteńe shyqpaıdy. Shal manaǵy aıranyn kómip ketken jerdi júgirip baryp teýip qalsa, byrq etip aıran shyǵa keledi. Dáý odan beter qorqady. Myna shal ne degen orasan kúshti dep, shaldyń aıtqanyn isteı beredi. Aqyry shal onan qalaı qutylaryn bilmeı:

- Endi qaıt. Erteń bizge qonaqqa kel, - deıdi.

Dáý:

Jaraıdy dep – ketip qalady.

Shal úıine kelip, kempirine:

- Erteń dáý qonaqqa keledi, - degende:

- Oıbaı, nemizdi beremiz - dep sasady kempir.

Shal turyp:

- Erteń dáý keledi. Men esiktiń aldynda otyrarmyn. Sonda sen onyń kózinshe. Ne isteımin shal, - dep maǵan qara, men ne desem, sony istemekshi bolyp, pyshaqty alyp tura umtyl! – dep kempirine úıretip qoıady.

Erteńine úsh dáý kelip, dosynyń úıinde otyrady. Sol kezde kempir turyp:

- Shal neni asamyn úıdegi qonaqqa? Túk joq dep! - depti.

Sonda shal turyp:

- Basqy dáýdiń basyn as, ortanshy dáýdiń tósin as, ol jetpese dosym dáýdiń ózin as! -degende, kempir pyshaǵyn alyp tur umtylady. Úsh dáý tym tyraqaı qasha jóneledi. Dosy lashyq úıin basymen kóterip áketedi. Shal aıqaılap:

- Áı, dosym, lashyǵymdy tastap ket! Qaıda barsań da qutylmaısyn! - deıdi. Dáý lashyqty tastaı sala qashyp bara jatsa, baıaǵy álimjettik qyp balyǵyn tartyp jeı beretin túlki jolyǵady.

- Taqsyr qaıdan qashyp kelesiń - deıdi túlki.

- Bir pále shaldyń qyrsyǵynan qutyla almaı qashyp kelemiz, - deıdi.

Túlki:

- Sol Qańbaq shaldan qorqyp júrsińder me - menimen júr, men seniń óshińdi alyp bereıin, - dep, dáýdi ertip, shaldy izdep qaıta kele jatsa, shal lashyqtyń janynda tur eken. Túlkiniń ertip kele jatqanyn kórip, shal aıǵaı salady:

- Eı, túlki-aý Arǵy atańda alty atamnyń quny bar, bergi atańda bes atamnyń quny bar, ózińde bitispeıtin kegim bar, úsh dáýdi sol úshin bergeli jatyrsyn ǵoı! Bári bir onymen bitpeımin! - dep daýystaıdy.

Sonda dáý qorqyp, bul bizdi sol atalarynyń qunyna berýge aldap alyp kele jatyr eken ǵoı, - dep oılap túlkini quıryǵynan alyp jerge bir uryp óltirip, aldy-artyna qaramastan qasha jóneledi. Sóıtip, Qańbaq shal dáýler men túlkiden osylaı qutylǵan eken deıdi.

---