InfoHub Logo

Keıde jamanshylyqtyń adamǵa birinen keıin biri jamalar qasıeti bolady. «Baqytsyzdyq keldi — qaqpańdy ash»—degen sóz teginnen-tegin aıtylmasa kerek. Al eger shynymen bári qıǵash — qıys ketip bara jatsa she? Onda búl jaı ásheıin halyq danalyǵy emes. Qas qylǵandaı — aq: qurby qyzben kezdesýge keliskenbiz, al ol kelmedi, kúrtkemniń túımesi úzilip qaldy, kórgim kelmegen tanysymmen elektrıchkada soqtyǵysyp qaldym, tisim qaqsady, jańbyr jaýdy, taksıge otyrdym, keı jerlerde avarıa bolyp, joldy bitep tastaǵan. Maǵan dál osy jaǵdaıda bireý-mireý «qaqpańdy ash» dese, men onyń jaqsylap turyp sazaıyn tartqyzar edim.

Iá, siz de solaı istegen bolar edińiz. Mine, halyq danalyǵy osynda.

Men adamdarmen jaqsy qarym-qatynas ornata alamyn dep aıta almaımyn. Keıde kireberis esiktiń aldyndaǵy kilemsheni ózgertse jaqsy-aq bolar edi dep oılaısyń. Ómir boıy qaıdaǵy bir aýyzǵy bólmede jatar ma edi...

Biraq kilem áleminiń de óz danalyǵy men ózindik problemasy bar. Dese de, bul men bas qatyratyn sharýa emes.

Qysqasy, taksıde kele jatyp, kepteliske tap boldym. Kúzgi jańbyr mashınanyń tóbesin sabalap túr, esepteýishtiń ár shyrtyly jańa atylǵan myltyqtyń oǵyndaı mıyma kelip qadalady. Eh!

Onyń ústine temekini tastaǵanyma úsh kún bolǵan. Basyma jaqsy birdeńe kelse bir sári... Ondaı emes!.. Osyndaı bitpes oılardan arylý úshin qurby qyzymdy oısha sheshindire bastadym. Bárin óz kezegimen... eń aldymen kózildirigin alyp qoıdym, sodan keıin saǵatyn, shombal bilezigin, ári qaraı...

— Keshirińiz. — Kenetten shyqqan taksıstiń daýysyn estigen kezde men koftanyń birinshi túımesin aǵytýǵa qol sozyp jatqam, — siz qalaı oılaısyz, qansorǵyshtar bul ómirde bola ma?

— Qansorǵyshtar? — Men júrgizýshiniń bet-álpeti kórinip turǵan aldyńǵy jaqtaǵy aınaǵa ańtaryla qaradym. — Qaıdaǵy qansorǵyshtar? Ana, qan ishetinder me?

— Iá, solar. Ómirde bola ma, joq pa?

— Siz jalpy kimdi aıtyp tursyz? Ómirdegi qansorǵysh sıaqty adamdardy ma, aýyspaly maǵynadaǵy qansorǵyshtardy ma, ushatyn qansorǵysh — tyshqandardy ma, joq álde sanadaǵy úreıli qansorǵyshtardy ma? Nemese naǵyz qansorǵyshtardy ma?

— Árıne, naǵyz qansorǵyshtardy, — deıdi taksıst. Mashına jarty metr alǵa jyljydy.

— Onda bilmeımin, — dedim, — habarym joq.

— Joq, olaı bolmaıdy. Siz oǵan senesiz be, joq pa, sony aıtyńyz!

— Senbeımin.

— Iaǵnı, senbeısiz?

— Senbeımin.

Men qaltamnan temeki alyp, erinime qystyrdym. Biraq, tutatqanym joq.

— Al arýaqtarǵa senesiz be?

— O, mine, arýaqtar bolatyn sıaqty.

— Sıaqty... Siz «ıá» nemese «joq» dep naqtyraq aıtyńyz.

— Iá. — Aıtpasyma bolmady. — Senemin.

— Iaǵnı, arýaqtarǵa senesiz?

— Senemin.

— Al qansorǵyshtarǵa senbeısiz?

— Senbeımin.

— Arýaqtardyń qansorǵyshtardan ereksheligi nede?

— Arýaq – fızıkalyq naqtylyqtyń antıtezasy, — dep oılanbastan qoıyp qaldym. Keıde ózimniń osylaı sóz taýyp ketetinim bar.

— Hm-m.

— Al qansorǵysh — bul qundylyqtyń aýysymy sekildi nárse ǵoı.

— Antıtezany moıyndaısyz, al qundylyqtyń aýysymyn moıyndaı qoımaısyz.

— Qaıdaǵy joq myjymany bir ret moıyndasaq, sońyra toqtaı almaı qalamyz ǵoı.

— Siz bilimdi adamsyz!

— Jeti jyl ýnıversıtette oqydym, — dedim ezý tartyp. Taksıst aldyńǵy jaqtaǵy uzynnan-uzaq sozylǵan mashınalardyń tizbegine qarady da, aýzyna jińishke temekisin salyp, tarta bastady. Salondy mentoldyń ıisi alyp ketti.

— Eger siz shynymen qansorǵyshty kórseńiz, ne ister edińiz?

— Abyrjıtyn shyǵarmyn.

— Bar bolǵany sol ma?

— Ne, bolmaı ma?

— Árıne, bolmaıdy! Senim — uly kúsh. Eger basyńa qaıǵy tilep alǵyń kelse, óziń bilesiń, ánekı. Al endi "qaıǵy joq" dep oılasań — ol shynynda da senen aýlaqtaý júredi.

Tup—týra Donovannyń eski áninde aıtylatynyndaı.

— Ah, mine, siz ne týraly!..

— Iá-ıá...

Aýzymdaǵy tutanbaǵan temekini almaı-aq, demimdi ishke tarttym.

— Al siz ózińiz qansorǵyshqa senesiz be?

— Senemin.

— Nege?

— Negesi nesi? Senemin, boldy.

— Dáleldeı alasyz ba?

— Sený men dáleldeý — eki basqa dúnıe.

— Aıtasyz-aý!

Men bul taqyrypty odan ári qazbalaı bergim kelmeı, koftadaǵy túımege qaıtyp oraldym. Birinshisi, ekinshisi, úshinshisi...

— Tipti dáleldeı de alamyn, — dedi taksıst.

— Shynymen be?

— Iá, tolyq...

— Qalaı?

— Men ózim de qansorǵyshpyn.

Biz sál únsiz qaldyq. Mashına taǵy bes metr alǵa jyljydy. Jańbyr áli tóbemizden sabalap tur. Esepteýishtegi aqshanyń kórsetkishi myń jarymnan asyp barady.

— Ottyǵyńyzdy bere turmas pa ekensiz?

— Minekıińiz.

Men temeki tutatyp, ishke qaraı sora bastadym. Úsh kúnnen beri birinshi ret.

— Oı, keptelgeni-aı! — dedi júrgizýshi kúıine.

— Iá solaı, — dedim men, — sonymen, qansorǵyshtar týraly...

— Iá, ne?

— Siz sonda shynymen qansorǵyshsyz ba?

— Árıne. Maǵan ótirik aıtýdyń ne qajeti bar?

— Siz kópten beri osyndaısyz ba?

— Toǵyz jyl boldy. Múnhendegi Olımpıada bolǵan jyldan beri.

— Siz ǵajap adamsyz, tez toqtatyńyz.

— Mine — mine. Bunyń durys!

— Taǵy birdeńe surasam bola ma?

— Suraı ber.

— Siz nege... taksıst bolyp júrsiz?

— Men bundaı qansorǵyshtyq qýlyqty unatpaımyn. Plashqa oranǵandy, kúımemen júrip-turǵandy, qorǵanda ǵumyr keshkendi... Jaqsy eshteńesi joq. Mende bári oıdaǵydaı: salyǵymdy tóleımin, lısenzıam bar. Patınkoǵa, dıskotekaǵa baramyn. Nesi jaman?

— Solaıy solaı ǵoı. Tek jaı ásheıin... qalaı aıtsam eken... aqylyma syıar emes.

— Siz solaı senbeısiz be?

— M - m?

— Meniń qansorǵysh ekenime senbeısiz be?

— Árıne, senemin, — dedim taksısti asyǵa qostap, — Qaıǵy shaqyrsań — mine saǵan.

— Al jaraıdy.

— Siz keıde qan ishesiz be?

— Endi she? Men shynymen qansorǵyshpyn.

— Qan ártúrli bolatyn shyǵar? Dámdi hám dámsiz degendeı...

— Ol belgili qoı. Biraq sizdiki jaramaıdy. Temekini kóp tartady ekensiz.

— Tastaǵym — aq keledi, biraq qoıa alar emespin.

— Eń jaqsysy — jas qyzdardiki. Olar endi!..

— Túsinemin. Al artıserdiń qany qandaı — jaman emes shyǵar?

— Kaeko Kasımotoniki — keremet! Kımıe Sıngedzıdiki de táp-táýir. Al endi Kaorı Momoıdiki onsha emes. Oǵan tipten tartpaıdy.

— Iaǵnı, bul iste tek bilý kerek qoı?

— Endi she!

On bes mınýttan keıin biz aıyrylystyq. Páterimniń esigin ashyp, jaryqty jaqtym. Muzdatqyshtan syra alyp ishtim de, sol kúni kezdese almaǵan qurby qyzyma telefon soqtym. Onymen sóılesýge sebep te joq emes.

— Iá, men saǵan Nerıma nómirli qara taksıge otyrmaýyńa keńes beremin.

— Nege?

— Onyń júrgizýshisi — qansorǵysh.

— Shynymen be?

— Shynymen.

— Men úshin alańdap tursyń ba?

— Endi she!

— Nerıma nómirli qara taksı?

— Iá.

— Rahmet.

— Oqasy joq.

— Onda uıqyń tynysh bolsyn!

— Tynysh bolsyn!

Aýdarǵan Dýman Ramazan

---