Tizbektelgen sabaqtar toptamasyna kembrıdj baǵdarlamasynyń refleksıvtik esebi
Synı turǵydan oılaý - Qazaqstandaǵy bilim berýdi damytý úshin mańyzdy bolyp tabylatyn qazirgi eń basty pedogogıkalyq túsinik. Bul modýl oqýshylardyń da, muǵalimderdiń de synı turǵydan oılaýdy damytýdy sanaly jáne oılaýmen qabyldaýdy kózdeıdi. (nusqaýlyq 49 bet)
Synı turǵydan oılaý – synaý emes, shyńdalǵan oılaý. Bul deńgeıdegi oılaý tek eresek adamdarǵa, joǵarǵy synyp oqýshylaryna ǵana tán dep oılaý asa durys emes. Jas balalardyń da bul jumysty durys uıymdastyrǵan jaǵdaıda óz damý deńgeıine sáıkes oıy shyńdalyp, belgili bir jetistikterge jeteri sózsiz.
Sabaqta "synı turǵydan oılaýǵa úıretý modýlin" tıimdi paıdalanýy sabaq úrdisin ózgertýge, muǵalim men oqýshynyń tyǵyz baılanysyn odan ári kúsheıtip, oqýshy biliminiń artýyna jetkizedi. Birinshi betpe bet kezinde kýrstan jańa úırengen jańa tásilderdi qoldana otyryp, oqýshylarymdy ózindik pikir aıta alýǵa, balamaly sheshim qabyldaı bilýge, oılaýǵa jáne óz is - áreketine jaýap berýge, synı turǵydan oılaýǵa baýlýdy meńzedim.
Bul modýldi engizgen maqsatym oqýshylardyń tereń synı oılaýǵa, qarsy pikir aıtýǵa, dálelderdi taldaý jáne suryptaýǵa úıretý.
Vygotskııdiń ( nusqaýlyq 28 bet) kognıtıvti damýdyń, oqýshylar ózderiniń jaqyn aradaǵy damý aımaǵynda jumys istese jaqsaratyndyǵy týraly aıtqan pikirin óz tájirıbemde baıqadym.
Men alǵashqy sabaqtarymnan bastap oqýshylardyń synı oılaýyna yqpal ettim. Oqýshylardyń top qurýy, top erejesin oılastyrý oqýshylardyń synı oılaı alatynyn kórsetti.
Men óz sabaqtarymda synı turǵydan oılaý mazmunyn oqý áreketiniń birneshe túrlerinde júzege asyrýǵa bolatynyn baıqadym.
Birinshi sabaǵym "Uıqy jáne onyń mańyzy" ádettegideı eń birinshi sálemdesý bolǵandyqtan oqýshylardy dástúrli emes trenıńi arqyly, oqýshylar bir - birimen qalaı amandasqysy keledi sol arqyly amandasyp, oqýshylarym biri - birimen ıyqtary, kózderi, aıaqtary arqyly amandasyp, bir - birin qaıtalamaýǵa tyrysyp, synı oılap, sabaqqa degen qyzyǵýshylyqtary artty.
Oqýshylar oqyp, talqyǵa salǵanda óz kózqarastaryn tereńdete túsedi. Osy oraıda men sabaqtarymda toptyq, jumystardy paıdalandym. Toptyq jumystar kezinde oqýshylarǵa mátinderdi berip, problemalyq suraqtar tastaǵan kezde oqýshylardyń synı turǵydan oılaý qabiletin qalyptastyrýǵa tyrystym. Sebebi suraq qoıý mańyzdy daǵdylardyń biri bolyp tabylady. Oqýshylarǵa óz sabaǵymda "Uıqy jáne onyń mańyzy taqyrybynda " Adam ne úshin uıyqtaý kerek, uıyqtamaı júrse qandaı kúıde bolar edik? degen sıaqty suraqtar arqyly synı oılattym. Suraq durys qoıylǵan kezde ol sabaqtyń tıimdi quralyna aınalady. (nusqaýlyq 41 bet) Men osyndaı suraqtardy ár sabaǵyma júıeli paıdalana bildim.
Jańa taqyrypty meńgerý kezinde tyńdaıtyn úshburyshtar arqyly túsindirý boıynsha júrgendikten, oqýshylar rólderdi óz qalaýlary boıynsha bólip alý usynyldy. Bul jerde qabiletti daryndy joǵary oılaı alatyn oqýshylarym spıker rólin alýy synı turǵydan oılaýǵa jatady dep bilemin. Sebebi ortasha nemese únsiz oqýshylar jeńil rólderdi tańdaýǵa umtyldy.
Shyǵarmashylyq tapsyrmalar berý kezinde úsh topqa úsh túrli tapsyrmalar berý arqyly oqýshylardyń qabiletteri ashyldy. Mysaly ekinshi topqa táýliktiń jartysynan kóbin uıqymen ótkizetin adam, ıaǵnı uıqyshyl adamdy sıpattaýǵa bergende bul toptyń oqýshylary ol adamdy "Jalqaýbek" dep alyp, oǵan tirek syzbalar arqyly sıpattama bergen. Al birinshi topqa táýligine az uıyqtap, densaýlyǵyna kóńil bólmeıtin adamdy sıpattaýǵa bergende olar keńsede otyrǵan adamnyń sýretin saldy, nege bulaı jasadyńdar degende oqýshylar bylaı jaýap berdi, sebebi bul adam tek jumysty jáne jumystaǵy ósýin qalaıdy, sondyqtan ol kúnimen - túnimen jumys jasaǵandyqtan ol densaýlyǵyn oılaýǵa onyń ýaqyty da bolmaıdy dep jaýap aıtty.
Baǵalaý kezinde bas barmaqtaryn kóterý arqyly olardyń búgingi sabaqty qanshalyqty uǵynǵandaryn bildim.
Synı turǵydan oılaý mán mátindi esepke ala otyryp, baqylaý men tyńdaý arqyly dálelder jınastyrý jáne sheshim qabyldaý úshin talapqa saı ólshemderdi qoldaný sıaqty daǵdylardy damytýdy qalyptastyrady.
Kelesi sabaǵym "Joǵary júıke qyzmetiniń erekshelikteri " taqyrybymda sabaǵym 1 mamyr qarsańyna ótýine baılanysty árbir ulttyń sálemdesýi boıynsha uıymdastyryldy. Oqýshylar ár tilde sálemdesý arqyly synı oılaýy qalyptasty.
"Joǵary júıke qyzmetiniń erekshelikteri taqyrybynda" jańa taqyrypty ashý úshin prezentasıa arqyly sýretter kórsetip, oqýshylardy synı oılattym. Oqýshylar sýretterdi kórý arqyly dıalogke túsip, synı oılaýǵa jeteledim. Iaǵnı men bul jerde aqparattyq komýnıkasıalyq tehnologıany paıdalaný arqyly synı oılattym. Mıshra men Kelerdiń aıtýynsha, eger jańa tehnologıa oqýdy jaqsartý jaǵyna ózgertýge qabiletti bolýǵa tıis bolsa, onda josparlaý úderisi pánniń erekshe bilimderin oqýshylarǵa qalaı túsinetinin bile otyryp, osy bilimderdiń yqpaldasýyn qamtýy kerek degen sózder dálel bola alady.
Synı turǵydan oılaýyn ári qaraı jetildirý úshin klaster ádisin paıdalandym. Osy ádisti paıdalaný arqyly jańa taqyrypty tolyq meńgerin shyǵýǵa múmkindik aldy. Jumys juptyq bolǵandyqtan árbir juptaǵy oqýshylar bir - birine kómektesip, biri - birin jetelep otyrdy.
Sergitý sátin ótkizgende oqýshylar áripterdi aıtý arqyly sergidi. Áripterdi aıtý ózderiniń densaýlyqtaryna paıdaly ekenin bildi. Osy kezde únsiz oqýshym Ashat "H" árpin taǵy aıtsaq qalaı bolady dedi, nege bul árip degende h áripi adamnyń kóńil kúıin kóteredi basqa áripterge qaraǵanda dep oı aıtty. Bul da oqýshynyń synı oılaýy.
Oı qorytý úshin oqýshylarǵa ártýrli juptyq tapsyrmalar usyndym. Oqýshylardyń jeke erekshelik deńgeılerin eskere otyryp tapsyrma berdim. Ár tapsyrma oqýshynyń synı oılaýyna yqpal etti. Mysaly, birinshi topqa sóz týraly esse jazyp, ózderiniń synı kózqarastaryn kórsetti, al ekinshi jupqa osy taqyryp boıynsha óleń shyǵardy. synı oılaı alatyn oqýshylarymnyń boıynan tabandylyq. ıkemdilik, seziný, óz qatesin túzetý bir sheshimge kelý sıaqty qasıetterdi taba bildim.
"Joǵary júıke qyzmetiniń toptary" maqsatym, oqýshylarǵa joǵary júıke qyzmetiniń toptary týraly túsinik berý, qabilettilik temperamentterdi anyqtaý.
Oqytý nátıjesi oqýshylardyń ózine tán minez - qulyq erekshelikteri qalyptasady, ómirge beıimdiligi shyǵarmashylyq qabileti damıdy.
Oqýshy synı oılaý úshin jaıly atmosfera, ýaqyt jetkilikti bolý kerek. Kezekti sabaǵymdy "Júrekten - júrekke" ádisi arqyly jyly lebizderin bildirý arqyly sabaǵymdy bastadym. Bul jerde Dosym degen oqýshym eń birinshi bolyp erekshelenip men óz lebizimdi topqa aıtqym keledi, barlyqtaryńyzǵa birlikte bola bilińizder dep tileımin sebebi adamnyń boıynda osy qasıet bolsa ol eshqashan ózin jalǵyz sezinbeıdi. Nege bulaı aıttyń degende men osy ýaqytqa deıin jalǵyz otyrǵanda ózimdi sondaı jalǵyz sezinetinmin, toppen jumys jasap júrgennen bastap ózimdi sondaı jaıly sezinem dep oı aıtty.
Bul sabaǵymdy toptyq tanystyrylym ádisimen ótkizý tıimdi dep oıladym. Sebebi bul ádistiń mańyzy - oqýshylardy bir - birimen sóılesýge, topta talqylaýǵa, ózara pikir aıtýǵa, bir - birin oqytýǵa jeteleıdi. Bul oqýshylardyń óz synyptastarymen aradaǵy qarym - qatynastyń nyǵaıýyna yqpal etedi.
Synı turǵydan oılaý - baqylaýdyń, tájirıbeniń, oılaý men talqylaýdyń nátıjesinde alynǵan aqparatty oılaýǵa, baǵalaýǵa, taldaýǵa jáne sıntezdeýge baǵyttalǵan pándik sheshim. (nusqaýlyq 49 bet) Synı oılatý arqyly balanyń oı ushqyrlyǵyn, jan - jaqtylyǵyn arttyrasyń. "Joǵary júıke qyzmetiniń toptary" taqyrybyn ashý úshin oqýshylarǵa áleminiń jeti keremetin kórsetip, taldata otyryp, "Qazaqstannyń jeti keremetin" jazýǵa tapsyrma berdim. Osy tusta únsiz oqýshylarym ashylyp, meni óz jaýaptarymen tańǵaldyrady. Osy tusta jaqsy oqıtyn oqýshym Samal Qazaqstannyń birinshi keremetine Aqtóbedegi prezıdent saıabaǵyn jatqyzamyz dedi, sebebi bul saıabaq bizdiń táýelsiz elimizdiń tuńǵysh przıdentiniń esimimen atalady degen jaýap aıtsa, ortasha deńgeıli oqýshym Maqsat men Jumbaqtas eskertkishin jatqyzamyn, sebebi onyń ereksheligi ol bir qarasa kempirge, bir qarasan qyzdyń beınesine uqsaıdy, al únsiz oqýshym Ashat men ózimizdiń aýylymyzdaǵy bulaqty jatqyzamyn degen jaýaptar oı ushqyrlyqtaryn tanytty. Balalardyń synı turǵydan oılaý qabiletterindegi erekshelikter utqyrlyq, paıym tártip, ózindik sana sezim. Osyndaı tapsyrmalardy berý oı ushqyrynyń utymdy deńgeıde bolýyn eskerdim.
Sabaǵymdy ári qaraı sergitý sáti arqyly jalǵastyryp, mozaıka ádisi arqyly eki topqa bóldim. Jaqsy uıymdastyrylǵan toptyq jumys oqýshylar arasynda áleýmettik ózara qarym - qatynasty, tıimdi aralasý jáne problemalardy sheshý daǵdylaryn damytýǵa yqpal etedi. Eki topqa bóle otyryp, birinshi topqa temperamentterdi bir - birinen aıyrmashylyqtaryn tabý úshin venn dıagramsyn, al ekinshi topqa jigerli adam dep qandaı adamdy aıtýǵa bolady dep sýret salýǵa tapsyrma berdim. Oqýshylar óz betterinshe jumys jasap, bir - birin tolyqtyryp, poster arqyly qorǵady. Aldymyzda otyrǵan oqýshy ne isteýge qabiletti ekenin bilý mańyzdy. Bul tapsyrmany oryndaǵanda ekinshi toptaǵy oqýshym Maqsattyń sýret salý qabileti bar ekenin anyqtadym.
Jalpy synı turǵydan oılaıtyn oqýshylar belsendi bolady, olar suraq qoıyp, dálelderdi taldaıdy, maǵynany taný úshin sanaly túrde strategıalar qoldanady.(nusqaýlyq, 54 bet). Osyndaı oqýshylarymdy ár sabaǵymda taba bildim.
Sebebi synı oılaıtyn oqýshylarym únemi sabaqqa belsendilikpen qatysyp, árbir sabaqtarda ózderin ár qyrynan kórsete bildi. Sabaqty bekitý úshin konverttegi suraqty paıdalandym. Oqýshylardyń aldyna eki topqa eki konvertti berip, ishindegi suraqtardy usyndym. Oqýshylar ishindegi birneshe suraqqa óz deńgeılerine sáıkes jaýap berip stıkerge jazdy. sabaqty qorytý úshin temperamentti anyqtaıtyn test ótkizdim. Bul test arqyly oqýshylar ózderiniń qaı temperamentke jatatynyn anyqtaıdy.
Al tórtinshi sabaǵym "Joǵarǵy júıke qyzmetiniń zaqymdanýy jáne onyń aldyn alý sharalary" degen taqyrybymda yntymaqtastyq atmosfera ornatý maqsatynda sálemdesý retinde áripter arqyly amandastyrdym. Osy kezde birinshi toptaǵy oqýshym Jaına óz tobymen birge "S" árpine mynandaı sóılem quraýǵa tapsyrma berilgende bul top " Salem, sabaqta súıkimdi sózder sóılegen seriktesterim " dep oılamaǵan jaýap aıtyp, meni qatty qýantty. Bul jerde oı túıgenim oqýshylar óz betimen erkin oılaı alatyn jáne óz betimen sheshim qabyldaı alatynyn ańǵardym. Oqýshylarǵa temekiniń zıany, nashaqorlyq týraly beınerolık kórsetý arqyly jańa taqyrybymdy ashyp, oqýshylarmen dıalogke túse otyryp, joǵary dárejeli suraqtar qoıdym. Mysaly, "Adamnyń temeki tartýynyń jalpy sebepteri nede dep oılaısyzdar?", " Esirtki degen ne, sen esirtkiniń qandaı túrlerin bilesiń mysal keltire alasyń ba? Joǵary dárejeli suraqtar qoıylǵanda, oqýshylar aqparatty belgili bir joldarmen qoldanýǵa, qaıta qurýǵa, keńeıtýge, baǵalaýǵa jáne taldaýǵa tıis bolady.
Oqýshylardyń synı oılaýy jaǵdaıatty sheshkende jáne shyǵarmashylyq tapsyrmalar bergen kezde baıqaldy. 3 topqa birdeı etip jaǵdaıatty taldaýǵa tapsyrma berdim. Berilgen ýaqyt aralyǵynda toptar óz sheshimderin aıtty. Birinshi toptan ozat oqýshym óz seriktesterimen aqyldasa mynandaı sheshimge keldi. Jaına degen oqýshym temeki shekken adamnyń úıine urynyń túspeıtin sebebi, ol temeki kóp tartqandyqtan jótelip júredi dep naqty durys jaýabyn aıtty, al ekinshi toptaǵy únsiz oqýshym Ashat onyń úıinen temekiniń ıisi shyǵyp jatady sondyqtan túspeıdi dedi, al úshinshi toptaǵy oqýshym Samal shylymqordyń máńgi jas bolýynyń sebebi ol erte óledi dep sebebi bir dana temeki adamnyń ómiriń 12 mınýtqa qysqartsa onda ol jas óledi dep oıyn jetik jetkizdi.
Eır muǵalimderdiń daryndy balalarǵa sapaly tapsyrma berý maqasatymen óz josparlaryn ózgertýge bolatyndyǵyn óz zertteýlerinde aıtqan. Mende óz sabaǵymda osyny eskere otyryp tapsyrmalardy berdim.
Ári qaraı sabaǵymda jalǵastyrý úshin elimizdiń prezıdenti Nazarbaevtiń sózimen jalǵastyrdym. «Qazaqstan 2030» baǵdarlamasynda halyqtyń salaýatty ómir súrýine qol jetkizý úshin negizgi 3 baǵytta kúresý kerek dep atap kórsetti. Olar:
1 - baǵyt Temeki shegýdi toqtatý.
2 - baǵyt Nashaqorlyqqa, qarsy kúres
3 baǵyt Araqqa qarsy kúres
Osy úsh baǵytty ala otyryp oqýshylarǵa mynandaı tapsyrmalardy usyndym.
Birinshi top «Temeki tegin kelmeıdi, teńgege keledi» dep taqyryp atyn alyp, jarnama kórsetýge tapsyrdym, al ekinshi topqa «araq iship, temeki shekken, densaýlyqtyń túbine jetken» esse jazýǵa, al úshinshi topqa «Biz nashaqorlyqqa qarsymyz!» prezentasıa jasaýǵa berildi.
Tapsyrma qorytý nátıjesinde birinshi top posterge sýret salyp, temekini jarnamalap, aýlaq bolýdyń joldaryn atap kórsetti. Osy jerde únsiz oqýshy Ashat sýret salyp, óziniń sýret salý daryndylyǵyn baıqatty.
Jáne de bul óleń joldary arqyly óz jarnamalaryn qorytyndylady. Ekinshi toptan jaqsy oqıtyn oqýshym Samal toptyń jazǵan essesin óte naqty, túsiniki jetkize bildi. Ózderiniń jınaqtap ákelgen materıaldarynyń ishinen Tolstoıdyń sózimen aıaqtap basqa toptardy oılandyrdy. Bul tapsyrmalardy oryndaý kezinde sýret arqyly, óleń shyǵarý, esse jazý arqyly synı oılaǵandaryn ańǵardym.
Synı turǵydan oılaý — bul sanaly maǵynany izdeý, óziniń kózqarasynyń qandaılyq bolýymen, basqalardyń da pikirin eskerip, qandaı da obektıvti oılaý jáne qısyny bar ózindik qate seniminen bas tarta bilý. Synı turǵydan oılaýdyń jańa ıdeıalardy usynýǵa jáne jańa múmkindikterdi kórýge qabiletti, máselelerdi sheshý kezinde mańyzy zor deı kele óz esebimdi aıaqtaımyn.
Aldaǵy ýaqytta óz pánimdi basqa pándermen baılanystyra otyryp, jeti modýldi basshylyqqa ala otyryp, óz pánim boıynsha oqýshylardyń qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý úshin dıdaktıkalyq materıaldar, bas qatyrǵyshtar oılap taýyp, bolashaqqa nyq senimmen alǵa qadam basý meniń endigi mindetim dep bilem.
Synı turǵydan oılaý – synaý emes, shyńdalǵan oılaý. Bul deńgeıdegi oılaý tek eresek adamdarǵa, joǵarǵy synyp oqýshylaryna ǵana tán dep oılaý asa durys emes. Jas balalardyń da bul jumysty durys uıymdastyrǵan jaǵdaıda óz damý deńgeıine sáıkes oıy shyńdalyp, belgili bir jetistikterge jeteri sózsiz.
Sabaqta "synı turǵydan oılaýǵa úıretý modýlin" tıimdi paıdalanýy sabaq úrdisin ózgertýge, muǵalim men oqýshynyń tyǵyz baılanysyn odan ári kúsheıtip, oqýshy biliminiń artýyna jetkizedi. Birinshi betpe bet kezinde kýrstan jańa úırengen jańa tásilderdi qoldana otyryp, oqýshylarymdy ózindik pikir aıta alýǵa, balamaly sheshim qabyldaı bilýge, oılaýǵa jáne óz is - áreketine jaýap berýge, synı turǵydan oılaýǵa baýlýdy meńzedim.
Bul modýldi engizgen maqsatym oqýshylardyń tereń synı oılaýǵa, qarsy pikir aıtýǵa, dálelderdi taldaý jáne suryptaýǵa úıretý.
Vygotskııdiń ( nusqaýlyq 28 bet) kognıtıvti damýdyń, oqýshylar ózderiniń jaqyn aradaǵy damý aımaǵynda jumys istese jaqsaratyndyǵy týraly aıtqan pikirin óz tájirıbemde baıqadym.
Men alǵashqy sabaqtarymnan bastap oqýshylardyń synı oılaýyna yqpal ettim. Oqýshylardyń top qurýy, top erejesin oılastyrý oqýshylardyń synı oılaı alatynyn kórsetti.
Men óz sabaqtarymda synı turǵydan oılaý mazmunyn oqý áreketiniń birneshe túrlerinde júzege asyrýǵa bolatynyn baıqadym.
Birinshi sabaǵym "Uıqy jáne onyń mańyzy" ádettegideı eń birinshi sálemdesý bolǵandyqtan oqýshylardy dástúrli emes trenıńi arqyly, oqýshylar bir - birimen qalaı amandasqysy keledi sol arqyly amandasyp, oqýshylarym biri - birimen ıyqtary, kózderi, aıaqtary arqyly amandasyp, bir - birin qaıtalamaýǵa tyrysyp, synı oılap, sabaqqa degen qyzyǵýshylyqtary artty.
Oqýshylar oqyp, talqyǵa salǵanda óz kózqarastaryn tereńdete túsedi. Osy oraıda men sabaqtarymda toptyq, jumystardy paıdalandym. Toptyq jumystar kezinde oqýshylarǵa mátinderdi berip, problemalyq suraqtar tastaǵan kezde oqýshylardyń synı turǵydan oılaý qabiletin qalyptastyrýǵa tyrystym. Sebebi suraq qoıý mańyzdy daǵdylardyń biri bolyp tabylady. Oqýshylarǵa óz sabaǵymda "Uıqy jáne onyń mańyzy taqyrybynda " Adam ne úshin uıyqtaý kerek, uıyqtamaı júrse qandaı kúıde bolar edik? degen sıaqty suraqtar arqyly synı oılattym. Suraq durys qoıylǵan kezde ol sabaqtyń tıimdi quralyna aınalady. (nusqaýlyq 41 bet) Men osyndaı suraqtardy ár sabaǵyma júıeli paıdalana bildim.
Jańa taqyrypty meńgerý kezinde tyńdaıtyn úshburyshtar arqyly túsindirý boıynsha júrgendikten, oqýshylar rólderdi óz qalaýlary boıynsha bólip alý usynyldy. Bul jerde qabiletti daryndy joǵary oılaı alatyn oqýshylarym spıker rólin alýy synı turǵydan oılaýǵa jatady dep bilemin. Sebebi ortasha nemese únsiz oqýshylar jeńil rólderdi tańdaýǵa umtyldy.
Shyǵarmashylyq tapsyrmalar berý kezinde úsh topqa úsh túrli tapsyrmalar berý arqyly oqýshylardyń qabiletteri ashyldy. Mysaly ekinshi topqa táýliktiń jartysynan kóbin uıqymen ótkizetin adam, ıaǵnı uıqyshyl adamdy sıpattaýǵa bergende bul toptyń oqýshylary ol adamdy "Jalqaýbek" dep alyp, oǵan tirek syzbalar arqyly sıpattama bergen. Al birinshi topqa táýligine az uıyqtap, densaýlyǵyna kóńil bólmeıtin adamdy sıpattaýǵa bergende olar keńsede otyrǵan adamnyń sýretin saldy, nege bulaı jasadyńdar degende oqýshylar bylaı jaýap berdi, sebebi bul adam tek jumysty jáne jumystaǵy ósýin qalaıdy, sondyqtan ol kúnimen - túnimen jumys jasaǵandyqtan ol densaýlyǵyn oılaýǵa onyń ýaqyty da bolmaıdy dep jaýap aıtty.
Baǵalaý kezinde bas barmaqtaryn kóterý arqyly olardyń búgingi sabaqty qanshalyqty uǵynǵandaryn bildim.
Synı turǵydan oılaý mán mátindi esepke ala otyryp, baqylaý men tyńdaý arqyly dálelder jınastyrý jáne sheshim qabyldaý úshin talapqa saı ólshemderdi qoldaný sıaqty daǵdylardy damytýdy qalyptastyrady.
Kelesi sabaǵym "Joǵary júıke qyzmetiniń erekshelikteri " taqyrybymda sabaǵym 1 mamyr qarsańyna ótýine baılanysty árbir ulttyń sálemdesýi boıynsha uıymdastyryldy. Oqýshylar ár tilde sálemdesý arqyly synı oılaýy qalyptasty.
"Joǵary júıke qyzmetiniń erekshelikteri taqyrybynda" jańa taqyrypty ashý úshin prezentasıa arqyly sýretter kórsetip, oqýshylardy synı oılattym. Oqýshylar sýretterdi kórý arqyly dıalogke túsip, synı oılaýǵa jeteledim. Iaǵnı men bul jerde aqparattyq komýnıkasıalyq tehnologıany paıdalaný arqyly synı oılattym. Mıshra men Kelerdiń aıtýynsha, eger jańa tehnologıa oqýdy jaqsartý jaǵyna ózgertýge qabiletti bolýǵa tıis bolsa, onda josparlaý úderisi pánniń erekshe bilimderin oqýshylarǵa qalaı túsinetinin bile otyryp, osy bilimderdiń yqpaldasýyn qamtýy kerek degen sózder dálel bola alady.
Synı turǵydan oılaýyn ári qaraı jetildirý úshin klaster ádisin paıdalandym. Osy ádisti paıdalaný arqyly jańa taqyrypty tolyq meńgerin shyǵýǵa múmkindik aldy. Jumys juptyq bolǵandyqtan árbir juptaǵy oqýshylar bir - birine kómektesip, biri - birin jetelep otyrdy.
Sergitý sátin ótkizgende oqýshylar áripterdi aıtý arqyly sergidi. Áripterdi aıtý ózderiniń densaýlyqtaryna paıdaly ekenin bildi. Osy kezde únsiz oqýshym Ashat "H" árpin taǵy aıtsaq qalaı bolady dedi, nege bul árip degende h áripi adamnyń kóńil kúıin kóteredi basqa áripterge qaraǵanda dep oı aıtty. Bul da oqýshynyń synı oılaýy.
Oı qorytý úshin oqýshylarǵa ártýrli juptyq tapsyrmalar usyndym. Oqýshylardyń jeke erekshelik deńgeılerin eskere otyryp tapsyrma berdim. Ár tapsyrma oqýshynyń synı oılaýyna yqpal etti. Mysaly, birinshi topqa sóz týraly esse jazyp, ózderiniń synı kózqarastaryn kórsetti, al ekinshi jupqa osy taqyryp boıynsha óleń shyǵardy. synı oılaı alatyn oqýshylarymnyń boıynan tabandylyq. ıkemdilik, seziný, óz qatesin túzetý bir sheshimge kelý sıaqty qasıetterdi taba bildim.
"Joǵary júıke qyzmetiniń toptary" maqsatym, oqýshylarǵa joǵary júıke qyzmetiniń toptary týraly túsinik berý, qabilettilik temperamentterdi anyqtaý.
Oqytý nátıjesi oqýshylardyń ózine tán minez - qulyq erekshelikteri qalyptasady, ómirge beıimdiligi shyǵarmashylyq qabileti damıdy.
Oqýshy synı oılaý úshin jaıly atmosfera, ýaqyt jetkilikti bolý kerek. Kezekti sabaǵymdy "Júrekten - júrekke" ádisi arqyly jyly lebizderin bildirý arqyly sabaǵymdy bastadym. Bul jerde Dosym degen oqýshym eń birinshi bolyp erekshelenip men óz lebizimdi topqa aıtqym keledi, barlyqtaryńyzǵa birlikte bola bilińizder dep tileımin sebebi adamnyń boıynda osy qasıet bolsa ol eshqashan ózin jalǵyz sezinbeıdi. Nege bulaı aıttyń degende men osy ýaqytqa deıin jalǵyz otyrǵanda ózimdi sondaı jalǵyz sezinetinmin, toppen jumys jasap júrgennen bastap ózimdi sondaı jaıly sezinem dep oı aıtty.
Bul sabaǵymdy toptyq tanystyrylym ádisimen ótkizý tıimdi dep oıladym. Sebebi bul ádistiń mańyzy - oqýshylardy bir - birimen sóılesýge, topta talqylaýǵa, ózara pikir aıtýǵa, bir - birin oqytýǵa jeteleıdi. Bul oqýshylardyń óz synyptastarymen aradaǵy qarym - qatynastyń nyǵaıýyna yqpal etedi.
Synı turǵydan oılaý - baqylaýdyń, tájirıbeniń, oılaý men talqylaýdyń nátıjesinde alynǵan aqparatty oılaýǵa, baǵalaýǵa, taldaýǵa jáne sıntezdeýge baǵyttalǵan pándik sheshim. (nusqaýlyq 49 bet) Synı oılatý arqyly balanyń oı ushqyrlyǵyn, jan - jaqtylyǵyn arttyrasyń. "Joǵary júıke qyzmetiniń toptary" taqyrybyn ashý úshin oqýshylarǵa áleminiń jeti keremetin kórsetip, taldata otyryp, "Qazaqstannyń jeti keremetin" jazýǵa tapsyrma berdim. Osy tusta únsiz oqýshylarym ashylyp, meni óz jaýaptarymen tańǵaldyrady. Osy tusta jaqsy oqıtyn oqýshym Samal Qazaqstannyń birinshi keremetine Aqtóbedegi prezıdent saıabaǵyn jatqyzamyz dedi, sebebi bul saıabaq bizdiń táýelsiz elimizdiń tuńǵysh przıdentiniń esimimen atalady degen jaýap aıtsa, ortasha deńgeıli oqýshym Maqsat men Jumbaqtas eskertkishin jatqyzamyn, sebebi onyń ereksheligi ol bir qarasa kempirge, bir qarasan qyzdyń beınesine uqsaıdy, al únsiz oqýshym Ashat men ózimizdiń aýylymyzdaǵy bulaqty jatqyzamyn degen jaýaptar oı ushqyrlyqtaryn tanytty. Balalardyń synı turǵydan oılaý qabiletterindegi erekshelikter utqyrlyq, paıym tártip, ózindik sana sezim. Osyndaı tapsyrmalardy berý oı ushqyrynyń utymdy deńgeıde bolýyn eskerdim.
Sabaǵymdy ári qaraı sergitý sáti arqyly jalǵastyryp, mozaıka ádisi arqyly eki topqa bóldim. Jaqsy uıymdastyrylǵan toptyq jumys oqýshylar arasynda áleýmettik ózara qarym - qatynasty, tıimdi aralasý jáne problemalardy sheshý daǵdylaryn damytýǵa yqpal etedi. Eki topqa bóle otyryp, birinshi topqa temperamentterdi bir - birinen aıyrmashylyqtaryn tabý úshin venn dıagramsyn, al ekinshi topqa jigerli adam dep qandaı adamdy aıtýǵa bolady dep sýret salýǵa tapsyrma berdim. Oqýshylar óz betterinshe jumys jasap, bir - birin tolyqtyryp, poster arqyly qorǵady. Aldymyzda otyrǵan oqýshy ne isteýge qabiletti ekenin bilý mańyzdy. Bul tapsyrmany oryndaǵanda ekinshi toptaǵy oqýshym Maqsattyń sýret salý qabileti bar ekenin anyqtadym.
Jalpy synı turǵydan oılaıtyn oqýshylar belsendi bolady, olar suraq qoıyp, dálelderdi taldaıdy, maǵynany taný úshin sanaly túrde strategıalar qoldanady.(nusqaýlyq, 54 bet). Osyndaı oqýshylarymdy ár sabaǵymda taba bildim.
Sebebi synı oılaıtyn oqýshylarym únemi sabaqqa belsendilikpen qatysyp, árbir sabaqtarda ózderin ár qyrynan kórsete bildi. Sabaqty bekitý úshin konverttegi suraqty paıdalandym. Oqýshylardyń aldyna eki topqa eki konvertti berip, ishindegi suraqtardy usyndym. Oqýshylar ishindegi birneshe suraqqa óz deńgeılerine sáıkes jaýap berip stıkerge jazdy. sabaqty qorytý úshin temperamentti anyqtaıtyn test ótkizdim. Bul test arqyly oqýshylar ózderiniń qaı temperamentke jatatynyn anyqtaıdy.
Al tórtinshi sabaǵym "Joǵarǵy júıke qyzmetiniń zaqymdanýy jáne onyń aldyn alý sharalary" degen taqyrybymda yntymaqtastyq atmosfera ornatý maqsatynda sálemdesý retinde áripter arqyly amandastyrdym. Osy kezde birinshi toptaǵy oqýshym Jaına óz tobymen birge "S" árpine mynandaı sóılem quraýǵa tapsyrma berilgende bul top " Salem, sabaqta súıkimdi sózder sóılegen seriktesterim " dep oılamaǵan jaýap aıtyp, meni qatty qýantty. Bul jerde oı túıgenim oqýshylar óz betimen erkin oılaı alatyn jáne óz betimen sheshim qabyldaı alatynyn ańǵardym. Oqýshylarǵa temekiniń zıany, nashaqorlyq týraly beınerolık kórsetý arqyly jańa taqyrybymdy ashyp, oqýshylarmen dıalogke túse otyryp, joǵary dárejeli suraqtar qoıdym. Mysaly, "Adamnyń temeki tartýynyń jalpy sebepteri nede dep oılaısyzdar?", " Esirtki degen ne, sen esirtkiniń qandaı túrlerin bilesiń mysal keltire alasyń ba? Joǵary dárejeli suraqtar qoıylǵanda, oqýshylar aqparatty belgili bir joldarmen qoldanýǵa, qaıta qurýǵa, keńeıtýge, baǵalaýǵa jáne taldaýǵa tıis bolady.
Oqýshylardyń synı oılaýy jaǵdaıatty sheshkende jáne shyǵarmashylyq tapsyrmalar bergen kezde baıqaldy. 3 topqa birdeı etip jaǵdaıatty taldaýǵa tapsyrma berdim. Berilgen ýaqyt aralyǵynda toptar óz sheshimderin aıtty. Birinshi toptan ozat oqýshym óz seriktesterimen aqyldasa mynandaı sheshimge keldi. Jaına degen oqýshym temeki shekken adamnyń úıine urynyń túspeıtin sebebi, ol temeki kóp tartqandyqtan jótelip júredi dep naqty durys jaýabyn aıtty, al ekinshi toptaǵy únsiz oqýshym Ashat onyń úıinen temekiniń ıisi shyǵyp jatady sondyqtan túspeıdi dedi, al úshinshi toptaǵy oqýshym Samal shylymqordyń máńgi jas bolýynyń sebebi ol erte óledi dep sebebi bir dana temeki adamnyń ómiriń 12 mınýtqa qysqartsa onda ol jas óledi dep oıyn jetik jetkizdi.
Eır muǵalimderdiń daryndy balalarǵa sapaly tapsyrma berý maqasatymen óz josparlaryn ózgertýge bolatyndyǵyn óz zertteýlerinde aıtqan. Mende óz sabaǵymda osyny eskere otyryp tapsyrmalardy berdim.
Ári qaraı sabaǵymda jalǵastyrý úshin elimizdiń prezıdenti Nazarbaevtiń sózimen jalǵastyrdym. «Qazaqstan 2030» baǵdarlamasynda halyqtyń salaýatty ómir súrýine qol jetkizý úshin negizgi 3 baǵytta kúresý kerek dep atap kórsetti. Olar:
1 - baǵyt Temeki shegýdi toqtatý.
2 - baǵyt Nashaqorlyqqa, qarsy kúres
3 baǵyt Araqqa qarsy kúres
Osy úsh baǵytty ala otyryp oqýshylarǵa mynandaı tapsyrmalardy usyndym.
Birinshi top «Temeki tegin kelmeıdi, teńgege keledi» dep taqyryp atyn alyp, jarnama kórsetýge tapsyrdym, al ekinshi topqa «araq iship, temeki shekken, densaýlyqtyń túbine jetken» esse jazýǵa, al úshinshi topqa «Biz nashaqorlyqqa qarsymyz!» prezentasıa jasaýǵa berildi.
Tapsyrma qorytý nátıjesinde birinshi top posterge sýret salyp, temekini jarnamalap, aýlaq bolýdyń joldaryn atap kórsetti. Osy jerde únsiz oqýshy Ashat sýret salyp, óziniń sýret salý daryndylyǵyn baıqatty.
Jáne de bul óleń joldary arqyly óz jarnamalaryn qorytyndylady. Ekinshi toptan jaqsy oqıtyn oqýshym Samal toptyń jazǵan essesin óte naqty, túsiniki jetkize bildi. Ózderiniń jınaqtap ákelgen materıaldarynyń ishinen Tolstoıdyń sózimen aıaqtap basqa toptardy oılandyrdy. Bul tapsyrmalardy oryndaý kezinde sýret arqyly, óleń shyǵarý, esse jazý arqyly synı oılaǵandaryn ańǵardym.
Synı turǵydan oılaý — bul sanaly maǵynany izdeý, óziniń kózqarasynyń qandaılyq bolýymen, basqalardyń da pikirin eskerip, qandaı da obektıvti oılaý jáne qısyny bar ózindik qate seniminen bas tarta bilý. Synı turǵydan oılaýdyń jańa ıdeıalardy usynýǵa jáne jańa múmkindikterdi kórýge qabiletti, máselelerdi sheshý kezinde mańyzy zor deı kele óz esebimdi aıaqtaımyn.
Aldaǵy ýaqytta óz pánimdi basqa pándermen baılanystyra otyryp, jeti modýldi basshylyqqa ala otyryp, óz pánim boıynsha oqýshylardyń qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý úshin dıdaktıkalyq materıaldar, bas qatyrǵyshtar oılap taýyp, bolashaqqa nyq senimmen alǵa qadam basý meniń endigi mindetim dep bilem.
You Might Also Like
