InfoHub Logo

Ertede bir baıdyń jalǵyz balasy jylqy baǵyp júrse, bir adam kelip:

— Balam! Bir úıir jylqy berseń, men saǵan úsh aýyz nasıhat sóz úıreteıin, –  depti. Bala turyp:

— Qup! Bereıin, úıretińiz, – deıdi. Álgi kisi:

— Balam! Sýyn ishken qudyqqa túkirme, erteńgi asty tastama, oń qolyń tóbeles bastasa, sol qolyń arashashy bolsyn, – deıdi. Bala bir úıir jylqy beredi. Álgi adam jylqyny aıdap óz jónine ketedi. Keshke bala úıine keledi. Ákesi:

— Mal aman ba? – deıdi. Balasy:

— Men úsh aýyz nasıhat úırenip, bir aıǵyr úıir jylqy berdim, basqa mal aman, – deıdi. Ákesi ashýlanyp, balasyn qýyp jiberedi. Ákesinen túńilgen bala jańadan úılengen aıaǵy aýyr jas kelinshegine:

— Sen meni kút, ákemniń bir úıir jylqysyn úsh úıir jylqy etip qaıtaratyndaı qazyna taýyp, qaıtyp kelemin, – dep qoshtasyp jolǵa shyǵady. Birneshe kúnder dalada qańǵyryp júrip, bir qalaǵa keledi. Qalany aralap júrip, hannyń ordasyna kezdesedi. Hannyń nókerleri munyń jat jerden kelgen, bóten adam ekenin sezedi de jón suraıdy:

— Neǵyp júrgen adamsyń? Jumys istemeısiń? – deıdi.

— Denim saý, nege jumys istemeımin. Jumys tabylsa isteıin, – dep jaýap beredi. Nókerler hanǵa kelip:

— Bir jolaýshy jas bala jigit, ózi aqyldy, esti kórinedi, qyzmetshi bolǵysy keledi, – deıdi. Han shaqyrtyp kórse, boıy symbatty, túri ádemi bala jigit eken, Han maqul kóredi de:

— Sen meniń esigimniń aldynda kúzetshi bolyp tur, – deıdi. Bala esik kúzetshisi bolady. Bul eki ortada hannyń áıeli buǵan ǵashyq bolady.

— Men sendik bolaıyn, oınap-kúlip júrelik, – dep erteńdi-kesh aınaldyra beredi. Bala hannyń áıeliniń sózine azady da, kóńili aýady. Biraq kóńili aýsa da: «Ákem meni nege aıdap jiberedi. Bir aıǵyr úıirli jylqyny nege berdim? Shal «Sýyn ishken qudyqqa túkirme»,– degen edi ǵoı, – dep, onyń úıretken sózin esine túsiredi. Hannyń áıeline kónbeıdi. Balanyń bolmaıtynyn bilip hannyń áıeli kúder úzip:

— Myna, jańa júrgen jaman, shirik: – «Meni qoınyńa al, dep qoımaıdy»,– dep, hanǵa shaǵystyrady. Han erteń ony óltirmekshi bolyp, kómirshilerine:

— Erteń ertemen kim buryn kelse, sony otqa salyńdar, – dep, buıryq beredi. Sonsoń han balaǵa:

— Erteń baryp kómirshilerden bir qap kómir alyp kel, – dep buıyrady.

         Bala erte turyp kómirshilerge júgirip bara jatsa, bir kempir aldynan shyǵyp:

— Eı, balam, dám tatyp ket! – deıdi.

— Jumysym asyǵys, hannyń jumysy edi, – dep bala kete bergende:

— Balam-aý, ýaqyt áli erte ǵoı! – deıdi kempir. Sonda balanyń esine jylqy alǵan qarttyń nasıhaty túse ketedi de, kempirdiń úıine dám tatqaly kiredi. Sol eki arada hannyń áıeli balany bir kórip qalǵysy kelip sońynan júgiredi. Hannyń ámirin oryndaýǵa ázirlenip turǵan kómirshiler júgirip kelgen áıeldi ustaı alyp, janyp turǵan otqa tastap jiberedi. Kempirdiń úıinde tamaqqa aldanyp qalǵan bala kómirshilerden bir qap kómirdi ala sala, júgirip úıine qaıtyp keledi. Han onyń tiri qaıtyp kelgenin kórip, tańdanady. Qarasa han ordasynda áıeli joq. Árkimnen suraıdy, eshkim bilmeıdi. Bala neǵyp aman keldi dep, kómirshilerden han suratady. Kómirshiler:

— Hannyń óz jarlyǵymen hanymdy otqa tastadyq, – deıdi.

— Men balany otqa salýǵa buıyryp edim ǵoı! Bala, sen jádigóımisiń, – dep, han balaǵa qaharlanady. Sonda bala:

— Taqsyr! Meniń bir qasyq qanymdy qısań sózdiń rasyn aıtaıyn, – deıdi. Han ruqsat etedi. Bala:

— Taqsyr! Men bir baıdyń balasy edim. Jańada úılenip edim. Dalada jylqy baǵyp júrgenimde, bir adam kelip: «Bala, bir aıǵyr úıir jylqy berseń, úsh aýyz nasıhat sóz úıretemin»,– dedi. «Maqul, bir aıǵyr úıirli jylqy bereıin, úıret»,– dedim. Sonda álgi adam: «Balam, sýyn ishken qudyqqa túkirme, erteńgi asty tastama, oń qolyń urys bastasa, sol qolyń arashashy bolsyn»,– dep edi. Men sony úırenip, keshke úıge kelgen soń, osy sózdiń bárin ákeme aıtyp edim, ol kisi meni uryp-soǵyp, úıden qýyp jiberdi. Sonan tentirep, sizdiń aldyńyzǵa keldim. Hanym meni erteńdi-kesh: «Menimen oınap-kúl» – dep, tynyshymdy aldy. Oınap-kúleıin desem, bir aıǵyr úıirli jylqy berip úırengen nasıhatym esime tústi de, ózim sý ishken qudyqqa túkirgim kelmedi. Siz kómirshilerge barýǵa buıyrǵan soń, qapty alyp, ketip bara jatqanda, bir kempir: «Daıar turǵan dám bar, tatyp ket», – degen soń: «Erteńgi dámdi tastama» – degen nasıhat esime kelip, kempirdiń úıine bara qaldym. Sonan shyǵyp kómirdi alyp qaıttym. Meniń hanymnan habarym joq. Taqsyr! Sózimniń bolǵany sol, – deıdi.

Han munyń adaldyǵyna kózi jetip:

— Bárekeldi, anańa raqmet! Seniń kúnáń joq eken. Hanym óz jazasyn ózi taýypty, – deıdi de, kóp dúnıeler berip, at mingizip, balany eline qaıtaryp jiberedi. Bala júrip kele jatyp: «Men ketkeli birtalaı jyl boldy. Meniń úıdegi áıelim ne kúıde eken?» – dep oılaıdy. Túnde aqyryn úıine kelse, áıeli bir jigitpen ońasha bólmede qatar qoıylǵan tósekte jatyr eken. Janynan qylyshyn sýyryp alyp, shabaıyn degende, baıaǵy nasıhat sóz esine túsip, sol qolymen oń qolyn ustap, ne isterin bilmeı turǵan kezde áıeli oıanady. Qorqyp tura kelip, óziniń kúıeýin tanıdy.

Baıy ashýlanyp áıeline:

— Seniń bul ne qylǵanyń? Men dalada tentirep júrsem, sen jigitpenen ońasha jatyrsyń. Asyqpa, jazańdy berermin! – dedi.

— Sizdiń munyńyz qate, qulaǵyńyzdy salyńyz, men sizge aıtaıyn: men siz ketkende, ózińizge málim, júkti emes pe edim? Ketkenińizge 15 jyl boldy. Eseptep qarańyzshy? Bul ózińizdiń jigit bop qalǵan balańyz ǵoı! – deıdi áıel.

Áıeliniń qasyndaǵy óz balasy ekenin sonda bilip, jigit onymen qushaqtasyp kórisip, áıelinen keshirim surap, tatýlasady.

Sóıtip, adaldyqpen muratyna jetipti.

---