اتا-انالاردىڭ بالا تاربيەسىندەگى قۇقىقتىق جاۋاپكەرشىلىگى
ساباقتىڭ ماقساتى: اتا - انالاردى قازاقستان مەملەكەتىنىڭ نەگىزگى قۇقىقتارىمەن تانىستىرىپ، اتا زاڭىمىزعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك سەزىمدەگى شىنشىل دا ادىلەتتى جانە پاراساتتى تۇلعانى قالىپتاستىرۋدا، ءوز قۇقىقتارىن تەرەڭ سەزىنۋگە ىقپال ەتۋ.
ءتۇرى: بەتپە – بەت، كەزدەسۋ.
كورنەكىلىكتەر: سلايد، كىتاپ كورمەسى، ءۇيدىڭ ماكەتى، اق قاعاز.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ءمۇعالىم: - سالەمەتسىزدەر مە، قۇرمەتتى قوناقتار، اتا - انالار! بۇگىنگى ءبىزدىڭ «اتا - انالاردىڭ بالا تاربيەسىندەگى قۇقىقتىق جاۋاپكەرشىلىگى»، اتتى بەتپە - بەت كەزدەسۋىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر!
كەزدەسۋىمىزگە 7 «ا» سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ اتا - انالارى، كوكپەكتى اۋداندىق جاسوسپىرىمدەر ينسپەكسياسىنىڭ ينسپەكتورى، م. اۋەزوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ قۇقىق ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى قاتىسىپ وتىر.
كەزدەسۋىمىزدى پسيحولوگيالىق ترەنينگتەن باستاساق،
مەنىڭ قولىمدا (اق پاراق، ءدال ورتاسىندا دوڭگەلەك قارا نوقاتى بار) سىزدەر نە كورىپ تۇرسىزدار؟ سونى سۋرەتتەپ بەرسەڭىزدەر. ارينە، بۇل جەردە اق قاعازعا قاراعاندا قارا ءتۇس تەز كوزگە شالىنادى، سول سەكىلدى بالا بويىنداعى كەمشىلىكتەردى عانا كورە بەرمەي جاقسى قاسيەتتەرىن دە كورە ءبىلۋىمىز كەرەك. جاقسى قاسيەت ارينە تىكەلەي تاربيەگە بايلانىستى.
ءىى. كىرىسپە ءسوز: ەندەشە، جاس ۇرپاقتى تاربيەلەپ، ءبىلىم بەرىپ، قوعام مۇددەسىنە جاراتۋ اتا - انالار مەن ۇستازدار قاۋىمى ءۇشىن كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلە.
بالا تاربيەسى - ءبىر وتباسىنىڭ عانا ەمەس، بۇكىل قوعامنىڭ مەملەكەتتىك ابرويلى مىندەتى.
كەزىندە ءال - فارابي بابامىز: «... ادامعا ەڭ ءبىرىنشى ءبىلىم ەمەس، رۋحاني تاربيە بەرىلۋى كەرەك، تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم - ادامزاتتىڭ قاس جاۋى، ول كەلەشەكتە ونىڭ بارلىق ومىرىنە اپات اكەلەدى...» دەمەپ پە ەدى
كەز - كەلگەن اتا - انا بالاسىنىڭ ادەپتى، ءبىلىمدى بولىپ ءوسۋىن ارماندايدى. قازىرگى قوعامدا اتا - انا سول ارمانىنا جەتۋ ءۇشىن بالاسىن قالاي تاربيەلەيدى؟ باقىتتى جانۇيا قانداي بولماق؟ بۇگىن ءبىز سىزدەرمەن وسى تۇرعىدا ءسوز قوزعايمىز.
بۇگىنگى زاماندا ءاربىر ادامنىڭ ءوز قۇقىقتارىن جەتە ءبىلىپ، جالپى زاڭ ءبىلىمى سالاسى بويىنشا ماعلۇمات العانى دۇرىس. ەندى، قۇقىق جونىندە جالپى نە بىلەمىز؟
قۇقىق دەگەنىمىز - مەملەكەت تاراپىنان زاڭداستىرىلعان جانە قورعالاتىن، جالپىعا بىردەي مىندەتتى نورمالار جۇيەسى. ال، مىندەت – ادامدار بۇلجىتپاي ورىنداۋعا ءتيىس ءتارتىپ پەن قارىم - قاتىناسقا قويىلاتىن تالاپ.
ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ادام قۇقىقتارى اتا زاڭىمىز –
• قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسىندا كورىنىس تاپقان، ول 9 ءبولىم، 98 باپتان تۇرادى.
• « بالا قۇقىعى تۋرالى كونۆەنسيا» 1998 ج. بۇۇ بەكىتكەن.
• ادام قۇقىقتارى جونىندەگى دەكلاراسيا.
• 2002 ج. 8 - تامىزدا بەكىتىلگەن « ق ر - نىڭ بالا قۇقىعى تۋرالى» زاڭى
• « نەكە جانە وتباسى» زاڭى، وسىنداي قۇجاتتاردا ادام قۇقىقتارى، بالا قۇقىقتارى ورىن العان جانە ادامدار ءومىرىنىڭ ءتۇرلى سالالارىن رەتتەۋگە باعىتتالعان.
ءمۇعالىم: وسى زاڭداردىڭ ماقساتى نە دەپ ويلايسىزدار؟ قۇقىق ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى ء---------------------سوز بەرسەك.
قۇقىق ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى: بالالاردى قورعاۋعا ولاردىڭ شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگىن دامىتۋعا، ازاماتتىققا تاربيەلەۋ، ۇلتتىق سانا - سەزىمىن
قالىپتاستىرۋ ت.ب.
ءمۇعالىم: بالالار مۇددەلەرىن مەملەكەتتىك قورعاۋ دەگەندى قالاي تۇسىندىرەر ەدىڭىز؟
قۇقىق ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى:
ومىرگە بالانىڭ كەلۋى، ياعني تۋۋى ولاردىڭ اتا - انالارىنىڭ اراسىندا ءارتۇرلى قۇقىقتار مەن مىندەتتەردىڭ تۋىنداۋىنا الىپ كەلەدى. زاڭ بالانىڭ قانداي قۇقىقتارىن رەتتەيدى؟
قۇقىق ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى:
ءمۇعالىم: ال، ەندى بالالار قۇقىعى تۋرالى ايتساڭىز، اتا - انالاردىڭ بالالار تاربيەسىنە بايلانىستى قۇقىقتار مەن مىندەتتەرى تۋرالى نە ايتار ەدىڭىز؟
شىعىس قازاقستان وبلىسى، تاسساي اۋىلى،
م. و. اۋەزوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ
فيزيكا ءپانى ءمۇعالىمى سماگۋلوۆا ب. ا.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
ءتۇرى: بەتپە – بەت، كەزدەسۋ.
كورنەكىلىكتەر: سلايد، كىتاپ كورمەسى، ءۇيدىڭ ماكەتى، اق قاعاز.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
ءمۇعالىم: - سالەمەتسىزدەر مە، قۇرمەتتى قوناقتار، اتا - انالار! بۇگىنگى ءبىزدىڭ «اتا - انالاردىڭ بالا تاربيەسىندەگى قۇقىقتىق جاۋاپكەرشىلىگى»، اتتى بەتپە - بەت كەزدەسۋىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر!
كەزدەسۋىمىزگە 7 «ا» سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ اتا - انالارى، كوكپەكتى اۋداندىق جاسوسپىرىمدەر ينسپەكسياسىنىڭ ينسپەكتورى، م. اۋەزوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ قۇقىق ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى قاتىسىپ وتىر.
كەزدەسۋىمىزدى پسيحولوگيالىق ترەنينگتەن باستاساق،
مەنىڭ قولىمدا (اق پاراق، ءدال ورتاسىندا دوڭگەلەك قارا نوقاتى بار) سىزدەر نە كورىپ تۇرسىزدار؟ سونى سۋرەتتەپ بەرسەڭىزدەر. ارينە، بۇل جەردە اق قاعازعا قاراعاندا قارا ءتۇس تەز كوزگە شالىنادى، سول سەكىلدى بالا بويىنداعى كەمشىلىكتەردى عانا كورە بەرمەي جاقسى قاسيەتتەرىن دە كورە ءبىلۋىمىز كەرەك. جاقسى قاسيەت ارينە تىكەلەي تاربيەگە بايلانىستى.
ءىى. كىرىسپە ءسوز: ەندەشە، جاس ۇرپاقتى تاربيەلەپ، ءبىلىم بەرىپ، قوعام مۇددەسىنە جاراتۋ اتا - انالار مەن ۇستازدار قاۋىمى ءۇشىن كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلە.
بالا تاربيەسى - ءبىر وتباسىنىڭ عانا ەمەس، بۇكىل قوعامنىڭ مەملەكەتتىك ابرويلى مىندەتى.
كەزىندە ءال - فارابي بابامىز: «... ادامعا ەڭ ءبىرىنشى ءبىلىم ەمەس، رۋحاني تاربيە بەرىلۋى كەرەك، تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم - ادامزاتتىڭ قاس جاۋى، ول كەلەشەكتە ونىڭ بارلىق ومىرىنە اپات اكەلەدى...» دەمەپ پە ەدى
كەز - كەلگەن اتا - انا بالاسىنىڭ ادەپتى، ءبىلىمدى بولىپ ءوسۋىن ارماندايدى. قازىرگى قوعامدا اتا - انا سول ارمانىنا جەتۋ ءۇشىن بالاسىن قالاي تاربيەلەيدى؟ باقىتتى جانۇيا قانداي بولماق؟ بۇگىن ءبىز سىزدەرمەن وسى تۇرعىدا ءسوز قوزعايمىز.
بۇگىنگى زاماندا ءاربىر ادامنىڭ ءوز قۇقىقتارىن جەتە ءبىلىپ، جالپى زاڭ ءبىلىمى سالاسى بويىنشا ماعلۇمات العانى دۇرىس. ەندى، قۇقىق جونىندە جالپى نە بىلەمىز؟
قۇقىق دەگەنىمىز - مەملەكەت تاراپىنان زاڭداستىرىلعان جانە قورعالاتىن، جالپىعا بىردەي مىندەتتى نورمالار جۇيەسى. ال، مىندەت – ادامدار بۇلجىتپاي ورىنداۋعا ءتيىس ءتارتىپ پەن قارىم - قاتىناسقا قويىلاتىن تالاپ.
ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ادام قۇقىقتارى اتا زاڭىمىز –
• قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋسياسىندا كورىنىس تاپقان، ول 9 ءبولىم، 98 باپتان تۇرادى.
• « بالا قۇقىعى تۋرالى كونۆەنسيا» 1998 ج. بۇۇ بەكىتكەن.
• ادام قۇقىقتارى جونىندەگى دەكلاراسيا.
• 2002 ج. 8 - تامىزدا بەكىتىلگەن « ق ر - نىڭ بالا قۇقىعى تۋرالى» زاڭى
• « نەكە جانە وتباسى» زاڭى، وسىنداي قۇجاتتاردا ادام قۇقىقتارى، بالا قۇقىقتارى ورىن العان جانە ادامدار ءومىرىنىڭ ءتۇرلى سالالارىن رەتتەۋگە باعىتتالعان.
ءمۇعالىم: وسى زاڭداردىڭ ماقساتى نە دەپ ويلايسىزدار؟ قۇقىق ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى ء---------------------سوز بەرسەك.
قۇقىق ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى: بالالاردى قورعاۋعا ولاردىڭ شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگىن دامىتۋعا، ازاماتتىققا تاربيەلەۋ، ۇلتتىق سانا - سەزىمىن
قالىپتاستىرۋ ت.ب.
ءمۇعالىم: بالالار مۇددەلەرىن مەملەكەتتىك قورعاۋ دەگەندى قالاي تۇسىندىرەر ەدىڭىز؟
قۇقىق ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى:
ومىرگە بالانىڭ كەلۋى، ياعني تۋۋى ولاردىڭ اتا - انالارىنىڭ اراسىندا ءارتۇرلى قۇقىقتار مەن مىندەتتەردىڭ تۋىنداۋىنا الىپ كەلەدى. زاڭ بالانىڭ قانداي قۇقىقتارىن رەتتەيدى؟
قۇقىق ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى:
ءمۇعالىم: ال، ەندى بالالار قۇقىعى تۋرالى ايتساڭىز، اتا - انالاردىڭ بالالار تاربيەسىنە بايلانىستى قۇقىقتار مەن مىندەتتەرى تۋرالى نە ايتار ەدىڭىز؟
شىعىس قازاقستان وبلىسى، تاسساي اۋىلى،
م. و. اۋەزوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ
فيزيكا ءپانى ءمۇعالىمى سماگۋلوۆا ب. ا.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
