ەل بولامىن دەسەڭ، بەسىگىڭدى تۇزە! (شىعارما)
شىعارما
ەل بولامىن دەسەڭ، بەسىگىڭدى تۇزە
«ەلىڭنىڭ ۇلى بولساڭ، ەلىڭە جانىڭ اشىسا، ازاماتتىق نامىسىڭ بولسا، قازاقتىڭ ۇلتتىق
جالعىز مەملەكەتىنىڭ نىعايىپ - كوركەيۋى جولىندا جان تەرىڭدى سىعىپ ءجۇرىپ ەڭبەك ەت. جەردىڭ دە،
ەلدىڭ دە يەسى ءوزىڭ ەكەنىڭدى ۇمىتپا!»
(ن. نازاربايەۆ).
ءبىر قالامنىڭ ۇشىمەن جازىلىپ، بارشا قاۋىمنىڭ جۇرەگىنە ورناعان، ءبىر اۋىزدان ايتىلىپ، كەڭ ولكەمدى شارلاعان وسىناۋ ءبىر ىستىق ءسوز، ىستىق كوڭىل لەبىزى بۇگىن عانا ەمەس، بار ۋاقىتتا دا قان تامىرىمىزدىڭ ءلۇپىل - بۇلكىلىندەي ەستىلەدى بىزگە. ءيا، بۇل – بۇكىل قازاق جۇرتىنىڭ، ءدۇيىم قازاقستان ەلىنىڭ قىزۋ قۇشتارلىقپەن، سارقىلماس سۇيىسپەنشىلىكپەن ايتار، ارداق تۇتار اسىل لەبىزى. ول – ولەڭ، ول – ءان، ول – سۇلۋلىق، ول – اسقاق ارمان، ول – شالقىعان داۋلەت، كوركەيگەن ساۋلەت! ەلدىك تۋىمىز تىگىلگەن ۇلكەن ءۇيىمىز، التىن شاڭىراعىمىز دا وسىندا. جاراستىعىمىزدىڭ دا، جاقسىلىعىمىزدىڭ دا، تىنىشتىعىمىزدىڭ دا قياسى، ماحابباتىمىزدىڭ دا ۇياسى – قازاقستان.
تالاي - تالاي قاس باتىرلار جانىن قيىپ، قورعاپ قالعان، تالاي ارۋلار ماحاببات قۇربانى بولعان، تالاي وزەگى ورتەنگەن وكىنىشتى جاندار مەن قۋانىشتان جۇرەگى جارىلا شاتتانعان پەندەلەردىڭ كۋاگەرى بولعان قاسيەتتى وتانىمىز – قازاقستان!
قازاقستان - تاۋەلسىز ەل. سول تاۋەلسىزدىك جولىندا قازاق بابام نە كورمەدى دەسەڭىزشى؟! ەلىمىزدىڭ باسىنان ازاپ تا، اشتىق تا، سۇم سوعىس تا ءوتتى. اسىرەسە، XX عاسىر قازاق حالقى ءۇشىن اۋىر ءتيىپ، قايعىعا تولى كەزەڭىمەن ەستە قالدى.
مىڭ توعىز ءجۇز ون التىنشى جىلداعى كوتەرىلىس، جيىرماسىنشى جىلدارداعى اشتىق، وتىزىنشى جىلدارداعى توتوليتارلىق جۇيە، ۇلى وتان سوعىسى، مىڭ توعىز ءجۇز سەكسەن التىنشى جىلعى جەردى ءدۇر سىلكىندىرگەن جەلتوقسان وقيعاسى. بۇنىڭ بارلىعى دا قازاق جەرىنە اۋىر جارا سالدى. قانشا قيىنشىلىق كەلسە دە، ءبىز ولاردى ەشقاشان ۇمىتپايمىز. سەبەبى، بۇل - تاريح. «وتكەنىمىزدى ۇمىتساق، بولاشاق ءبىزدى كەشىرمەيدى» دەگەن ۇلى دانالىق ءسوز بار ەمەس پە؟ وسى دانالىقتىڭ ءاردايىم جادىمىزدا ساقتالعانىن قالايمىن.
سوناۋ ەل باسىنا تۇسكەن ناۋبەت جىلدارى تارىداي شاشىراپ كەتكەندەردىڭ ەلگە ورالعان ساتتەگى تۋعان جەردى، اتا - بابالارىنىڭ كىندىك قانى تامعان توپىراقتى قۇشىرلانا سۇيگەن ساتتەگى بەينەلەرىن كورگەندە قالايشا تولقىماسسىڭ؟!
مىنە، ەجەلدەن ەركىندىكتى اڭساعان ازات حالقىمىز تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعىن تويلادى. قازاقستان، تاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندە، دۇنيە جۇزىندەگى بارلىق ەلدەرگە تۇگەلدەي دەرلىك تانىلدى.
تاۋەلسىزدىك! تاۋەلسىزدىك دەگەن قاستەرلى ءسوز ەكەن - اۋ!
شىدامادىم قاپاسقا،
كەڭشىلىككە قاشتىم.
كوندىكپەدىم ماتاۋعا،
اساۋ اتشا باستىم.
ۋھ، شىرقاپ، زىمىراپ،
سۇڭقارداي زۋلاپ ۇشايىن!
ۇشايىن!- دەپ، دۇنيە قۇندىلىعى بوستاندىقتا ەكەنىن ساكەن سەيفۋللين اتامىز دا جىرلاپ ءوتتى.
بارىنەن بۇرىن ادامنىڭ جان دۇنيەسى، رۋحى مەن ار - ۇجدانى ازاتتىقتى تىلەيدى ەكەن. سول حالقىم ءوز تابيعاتىنا ءتان تىرشىلىك كەشكىسى كەلسە، نەسى ايىپ؟ اقىرى بۇعاۋ بىتكەنگە سىيماي، شىدەر بىتكەندى شىرەي تارتىپ، حالقىمىز تاۋەلسىز ەل دەربەستىگىنە قول جەتكىزدى.
تاۋەلسىزدىك – ۇلتتىق ءتىلدىڭ، ءداستۇردىڭ، سالت - سانانىڭ مىزعىماس تىرەگى، كۇشى، التىن دىڭگەگى، حالىقتىڭ ب ا ق جۇلدىزى. تاۋەلسىزدىك – ارمان! جەر بەتىندە قانشا ۇلت بولسا، سونشا ارمان بار. سول ارمانعا ءبىزدىڭ قازاق حالقى جەتتى.
ەل بولامىن دەسەڭ، بەسىگىڭدى تۇزە
«ەلىڭنىڭ ۇلى بولساڭ، ەلىڭە جانىڭ اشىسا، ازاماتتىق نامىسىڭ بولسا، قازاقتىڭ ۇلتتىق
جالعىز مەملەكەتىنىڭ نىعايىپ - كوركەيۋى جولىندا جان تەرىڭدى سىعىپ ءجۇرىپ ەڭبەك ەت. جەردىڭ دە،
ەلدىڭ دە يەسى ءوزىڭ ەكەنىڭدى ۇمىتپا!»
(ن. نازاربايەۆ).
ءبىر قالامنىڭ ۇشىمەن جازىلىپ، بارشا قاۋىمنىڭ جۇرەگىنە ورناعان، ءبىر اۋىزدان ايتىلىپ، كەڭ ولكەمدى شارلاعان وسىناۋ ءبىر ىستىق ءسوز، ىستىق كوڭىل لەبىزى بۇگىن عانا ەمەس، بار ۋاقىتتا دا قان تامىرىمىزدىڭ ءلۇپىل - بۇلكىلىندەي ەستىلەدى بىزگە. ءيا، بۇل – بۇكىل قازاق جۇرتىنىڭ، ءدۇيىم قازاقستان ەلىنىڭ قىزۋ قۇشتارلىقپەن، سارقىلماس سۇيىسپەنشىلىكپەن ايتار، ارداق تۇتار اسىل لەبىزى. ول – ولەڭ، ول – ءان، ول – سۇلۋلىق، ول – اسقاق ارمان، ول – شالقىعان داۋلەت، كوركەيگەن ساۋلەت! ەلدىك تۋىمىز تىگىلگەن ۇلكەن ءۇيىمىز، التىن شاڭىراعىمىز دا وسىندا. جاراستىعىمىزدىڭ دا، جاقسىلىعىمىزدىڭ دا، تىنىشتىعىمىزدىڭ دا قياسى، ماحابباتىمىزدىڭ دا ۇياسى – قازاقستان.
تالاي - تالاي قاس باتىرلار جانىن قيىپ، قورعاپ قالعان، تالاي ارۋلار ماحاببات قۇربانى بولعان، تالاي وزەگى ورتەنگەن وكىنىشتى جاندار مەن قۋانىشتان جۇرەگى جارىلا شاتتانعان پەندەلەردىڭ كۋاگەرى بولعان قاسيەتتى وتانىمىز – قازاقستان!
قازاقستان - تاۋەلسىز ەل. سول تاۋەلسىزدىك جولىندا قازاق بابام نە كورمەدى دەسەڭىزشى؟! ەلىمىزدىڭ باسىنان ازاپ تا، اشتىق تا، سۇم سوعىس تا ءوتتى. اسىرەسە، XX عاسىر قازاق حالقى ءۇشىن اۋىر ءتيىپ، قايعىعا تولى كەزەڭىمەن ەستە قالدى.
مىڭ توعىز ءجۇز ون التىنشى جىلداعى كوتەرىلىس، جيىرماسىنشى جىلدارداعى اشتىق، وتىزىنشى جىلدارداعى توتوليتارلىق جۇيە، ۇلى وتان سوعىسى، مىڭ توعىز ءجۇز سەكسەن التىنشى جىلعى جەردى ءدۇر سىلكىندىرگەن جەلتوقسان وقيعاسى. بۇنىڭ بارلىعى دا قازاق جەرىنە اۋىر جارا سالدى. قانشا قيىنشىلىق كەلسە دە، ءبىز ولاردى ەشقاشان ۇمىتپايمىز. سەبەبى، بۇل - تاريح. «وتكەنىمىزدى ۇمىتساق، بولاشاق ءبىزدى كەشىرمەيدى» دەگەن ۇلى دانالىق ءسوز بار ەمەس پە؟ وسى دانالىقتىڭ ءاردايىم جادىمىزدا ساقتالعانىن قالايمىن.
سوناۋ ەل باسىنا تۇسكەن ناۋبەت جىلدارى تارىداي شاشىراپ كەتكەندەردىڭ ەلگە ورالعان ساتتەگى تۋعان جەردى، اتا - بابالارىنىڭ كىندىك قانى تامعان توپىراقتى قۇشىرلانا سۇيگەن ساتتەگى بەينەلەرىن كورگەندە قالايشا تولقىماسسىڭ؟!
مىنە، ەجەلدەن ەركىندىكتى اڭساعان ازات حالقىمىز تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعىن تويلادى. قازاقستان، تاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندە، دۇنيە جۇزىندەگى بارلىق ەلدەرگە تۇگەلدەي دەرلىك تانىلدى.
تاۋەلسىزدىك! تاۋەلسىزدىك دەگەن قاستەرلى ءسوز ەكەن - اۋ!
شىدامادىم قاپاسقا،
كەڭشىلىككە قاشتىم.
كوندىكپەدىم ماتاۋعا،
اساۋ اتشا باستىم.
ۋھ، شىرقاپ، زىمىراپ،
سۇڭقارداي زۋلاپ ۇشايىن!
ۇشايىن!- دەپ، دۇنيە قۇندىلىعى بوستاندىقتا ەكەنىن ساكەن سەيفۋللين اتامىز دا جىرلاپ ءوتتى.
بارىنەن بۇرىن ادامنىڭ جان دۇنيەسى، رۋحى مەن ار - ۇجدانى ازاتتىقتى تىلەيدى ەكەن. سول حالقىم ءوز تابيعاتىنا ءتان تىرشىلىك كەشكىسى كەلسە، نەسى ايىپ؟ اقىرى بۇعاۋ بىتكەنگە سىيماي، شىدەر بىتكەندى شىرەي تارتىپ، حالقىمىز تاۋەلسىز ەل دەربەستىگىنە قول جەتكىزدى.
تاۋەلسىزدىك – ۇلتتىق ءتىلدىڭ، ءداستۇردىڭ، سالت - سانانىڭ مىزعىماس تىرەگى، كۇشى، التىن دىڭگەگى، حالىقتىڭ ب ا ق جۇلدىزى. تاۋەلسىزدىك – ارمان! جەر بەتىندە قانشا ۇلت بولسا، سونشا ارمان بار. سول ارمانعا ءبىزدىڭ قازاق حالقى جەتتى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
پەداگوگتارعا ارنالعان پسيحولوگيالىق ترەنينگ ساباقتار1) ءوزارا تۇسىنىستىك ونەرى2)تانىس بولايىق3) ءسىز كىمسىز؟ ويىنى4) ادامي قارىم – قاتىناس ىزگىلىكتەرى5) مەنىڭ ومىرلىك قۇندىلىعىم
-
اركىمنىڭ دە ولەڭگە بار تالاسى...
