ەل ماقتاعان جىگىتتى - قىز جاقتاعان (9-مامىرعا سىنىپتان تىس شارا)
تاقىرىبى: «ەل ماقتاعان جىگىتتى – قىز جاقتاعان»
ماقساتى: وقۋشىلارعا ءوز حالقىنىڭ ءداستۇرىن، سالتىن، مادەنيەتىن، ادەت-عۇرپىن ۇيرەتە وتىرىپ، مادەنيەتتى سويلەي ءبىلۋ ءۇشىن ءتىل بايلىعىن مولايتۋ، ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ. وسى ارقىلى ولاردى كىشىپەيىلدىلىككە، ادامگەرشىلىككە، ءوزارا سىيلاستىققا باۋلۋ. سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ناسيحاتتاپ، ءوز وتانىن سۇيۋگە، قورعاي بىلۋگە تاربيەلەۋ؛
قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار جانە سايىسكەرلەر! «ەل ماقتاعان جىگىتتى – قىز جاقتاعان» اتتى سايىسىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر دەي وتىرىپ، الدىمەن سىزدەردى جەڭىس كۇنىمەن قۇتتىقتاپ، ومىرلەرىڭىزگە زور دەنساۋلىق جانە حالقىمىز امان، جۇرتىمىز تىنىش، ەگەمەندى ەلىمىزدى ءارقاشان دا جاۋىمىزدان قورعاپ جۇرۋىمىزگە جانە ەشقاشان دا سوعىس بولماسىن دەپ تىلەيمىن!
سايىسىمىزدى باستاماس بۇرىن ەكى توپقا ءبولىنىپ الايىق:
ءى توپ قۇرامى:
نەتكالييەۆا جانعانىم.
اسانوۆ ايجول.
مالايەۆ نۇربەك.
احمەتوۆ رايىمبەك
قايرعالييەۆ ايبەك
ەرعالي نۇرشات
جۇماعالييەۆا گۇلجان
ۋيبىشيەۆانۇرساۋلە – توپ باسشىسى
ۋيبىشيەۆ دارحان
ءىى توپ قۇرامى:
سافيۋللينا ايدانا – توپ باسشىسى.
كاباشيەۆ اسىلحان
حاسانوۆ ەركىن
اسانوۆا راۋشانگۇل
احمەتجانوۆ مەيرام
اسانوۆا گۇلزادا
اسانوۆ ەربول
العاباسوۆ نۇربەرگەن
(سايىس بولعاندىقتان بۇل جەردە جەڭىس تە جانە جەڭىلىس تە بولادى، سوندىقتان جەڭىسكە يە بولاتىن توپتى ءادىل انىقتايتىن ءادىلقازىلار القاسىمەن تانىستىرىپ وتەيىن)
سايىسىمىزدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭىنىڭ مىندەتتى باعدارلاماسى مىناداي:
1. ءار توپ وزدەرىن تانىستىرادى جانە توپ اتى، ۇرانى بولۋى مىندەتتى؛
(نە ءۇشىن توپتىڭ اتىن وسىلاي دەپ الدىڭىزدار، ءتۇسىندىرۋ)
2. ءار توپتان مارشتىق ولەڭ؛
3. ۇلى وتان سوعىسىنا نەمەسە جەڭىس كۇنىنە بايلانىستى قىسقاشا كورىنىس.
- تۇسىنىكتى مە؟ دايىنبىز با؟
ال ەندى سايىسىمىزدى باستايىق!
(ءار توپ وزدەرىن تانىستىرىپ، توپتارىنىڭ اتىن، ۇرانىن ايتادى. مارشتىق ءان ورىندايدى جانە ۇلى وتان سوعىسىنا نەمەسە جەڭىس كۇنىنە بايلانىستى قىسقاشا كورىنىس قويۋى قاجەت).
(ءادىل قازىلار القاسىنا ءسوز بەرەلىك!)
سايىسىمىزدىڭ ەكىنشى كەزەڭىنىڭ باعدارلاماسى مىناداي:
1. «جاندى سۇراقتار»؛
2. اسىق اتىس ويىنى (اسىق اتۋ)؛
3. ارقان تارتىس (بارلىعى قاتىسادى)؛
4. كۇش سىناسۋ (قول كۇرەسۋ)؛
5. ۆەلوسيپەد جارىسى.
6. ەستافەتا(ءار سىنىپتىڭ وقۋشىسى قولىنا تاياق ۇستاپ كەلەسىگە، ول ودان كەلەسىگە جارىسىپ، بىر-بىرىمەن الماسادى )
ال سايىسىمىزدىڭ ەكىنشى كەزەڭىن باستايىق!
1. «جاندى سۇراقتار».
(ءار توپقا بىر-بىردەن سۇراقتار قويىلادى، جاۋاپ بەرمەسە ەكىنشى توپتىڭ جاۋاپ بەرۋىنە بولادى)
ەسكەرتۋ: قويىلعان سۇراق مىنا توپقا بولىپ تۇرىپ، انا توپتان ايتىپ قالسا ۇپاي سانى ەشكىمگە دە بەرىلمەيدى.
1. الەمگە ايگىلى قازاق بالۋانى؟ (قاجىمۇقان)
2. جەتى قازىنانى اتا؟ (ەر جىگىت، سۇلۋ ايەل، اقىل، ءبىلىم، جۇيرىك ات، بەرەن مىلتىق، تازى يت)
3. ات ۇستىندە تارتىس ويىنى قالاي اتالادى؟(كوكپار، اۋدارىسپاق)
4. جەتى اتانى اتا؟(اكە، بالا، نەمەرە، شوبەرە، شوپشەك، نەمەنە، تۋاجات)
5. اسىقپەن وينالاتىن ويىن ءتۇرى؟( حانتالاپاي، ساقا)
6. اپتانىڭ جەتى كۇنىن اتا؟(بۇگىن، ەرتەڭ، بىرسۇگىنى، ارعى كۇنى، اۋىر كۇن، سوڭعى كۇن، ازىنا)
7. جارىستىڭ باستالاتىن جەرى؟(مارە)
8. جەتى جۇت؟(قۇرعاقشىلىق، جۇت(مالدىڭ قىرىلۋى) جانە اشتىق، ءورت، وبا(اۋرۋ)، سوعىس، توپان سۋ، ءزىلزالا(جەر سىلكىنۋ))
9. قازاقشا كۇرەستەن ەكى بالۋاننىڭ قاتار جىعىلۋى (يتجىعىس)
10. جەردىڭ ءتورت بۇرىشى نەمەسە ءتورت تۇستىك؟(وڭتۇستىك، سولتۇستىك، باتىس، شىعىس)
11. جەتى جوقتى اتا؟
- جەردە ولشەۋىش جوق؛
- اسپاندا تىرەۋىش جوق؛
- تاستا تامىر جوق؛
- المادا باۋىر جوق؛
- تاسباقادا تالاق جوق؛
- اققۋدا ءسۇت جوق؛
- جىلقىدا ءوت جوق.
12. 20 جاسىندا «سپورت الەمىنە» جۇلدىز بولعان سپورتشى؟(بەكزات ساتتارحانوۆ)
13. 1980 جىلى وليمپياداعا قاتىسقان بىلعارى قولعاپ شەبەرى؟(س.قوناقبايەۆ)
14. جەتى قات كوك؟ (اي، مەركۋريي، شولپان، كۇن، مارس، يۋپيتەر، ساتۋرن).
15. قاردىڭ فورمۋلاسى؟ ( )
16. دۇنيەجۇزىندە ەڭ كوپ تاراعان ءتىل؟(اعىلشىن ءتىلى)
17.قازاقتىڭ ۇلتتىق ويىندارىن اتا؟(قىز قۋۋ، ورامال تاستاۋ، توعىز قۇمالاق، ساقينا سالماق، كوكپار، ت.ب.)
18. «اق ءسۇت ەمگەن» دەگەن ءسوزىنىڭ ماعىناسىن قالاي تۇسىنەسىڭ؟(ادال تاربيە العان)
19. «بەس كۇشىك، ون يت، جيىرما قاسقىر، وتىز ارىستان، قىرىق قابىلان، ەلۋ وگىز، الپىس ارقان، جەتپىس تۇساۋ، سەكسەن شىدەر، توقسان تورعايع ءجۇز جۇمىرتقا» (ادامنىڭ جاسى مەن ءومىرى)
20.1941-1945 ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا ۇلكەن باتىلدىق تانىتقان اعالارىمىز بەن اپالارىمىز كىمدەر؟ (ب.مومىش ۇلى، ق.قايسەنوۆ، ن.ءابدىروۆ، م.مامەتوۆا، ءا.مولداعۇلوۆا، ق.جامانعارايەۆ، ت.ب.)
2. اسىق ويىنى (ەكى اسىق قويىپ، ءۇش مەتردەن(ويىن ءارى قاراي جالعاسىپ ءتورت-تورت جارىم مەتردەن اتادى) ءار توپتىڭ مەرگەندەرى شىعىپ اتادى).
3.ارقان تارتىس.
4.قول كۇرەس (ءار توپتان ەكى وقۋشىدان شىعىپ كۇرەسۋگە بولادى)
5.ۆەلوسيپەد جارىسى (ءار توپتان ءبىر وقۋشى شىعادى). بەلگىلى جەرگە دەيىن بارىپ كەلۋ، جەڭىسى ۋاقىتقا بايلانىستى.
سوڭعى ءسوزدى ءادىلقازىلار القاسىنا بەرىپ، جەڭىسكە جەتكەن توپتى انىقتايمىن. ماراپاتتاۋلار بەرىلەدى.
«بولماسىن سوعىس دالامدا،
كۇن كۇلسىن اسپان تورىندە،
گۇل ءوسىپ تۇرسىن دالادا،
جاساسىن جەڭىس قاشاندا!» -
دەپ بۇگىنگى سايىسىمىزدى اياقتايىق . التىن ۋاقىتتارىڭىزدى ءبولىپ كەلگەندەرىڭىزگە كوپ-كوپ راحمەت، ءاردايىم وسىنداي جارىستا جەڭىسكە جەتىپ جارقىراپ جۇرە بەرۋلەرىڭىزگە تىلەكتەسپىن! ساۋ بولىڭىزدار!
ماقساتى: وقۋشىلارعا ءوز حالقىنىڭ ءداستۇرىن، سالتىن، مادەنيەتىن، ادەت-عۇرپىن ۇيرەتە وتىرىپ، مادەنيەتتى سويلەي ءبىلۋ ءۇشىن ءتىل بايلىعىن مولايتۋ، ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ. وسى ارقىلى ولاردى كىشىپەيىلدىلىككە، ادامگەرشىلىككە، ءوزارا سىيلاستىققا باۋلۋ. سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ناسيحاتتاپ، ءوز وتانىن سۇيۋگە، قورعاي بىلۋگە تاربيەلەۋ؛
قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار جانە سايىسكەرلەر! «ەل ماقتاعان جىگىتتى – قىز جاقتاعان» اتتى سايىسىمىزعا قوش كەلدىڭىزدەر دەي وتىرىپ، الدىمەن سىزدەردى جەڭىس كۇنىمەن قۇتتىقتاپ، ومىرلەرىڭىزگە زور دەنساۋلىق جانە حالقىمىز امان، جۇرتىمىز تىنىش، ەگەمەندى ەلىمىزدى ءارقاشان دا جاۋىمىزدان قورعاپ جۇرۋىمىزگە جانە ەشقاشان دا سوعىس بولماسىن دەپ تىلەيمىن!
سايىسىمىزدى باستاماس بۇرىن ەكى توپقا ءبولىنىپ الايىق:
ءى توپ قۇرامى:
نەتكالييەۆا جانعانىم.
اسانوۆ ايجول.
مالايەۆ نۇربەك.
احمەتوۆ رايىمبەك
قايرعالييەۆ ايبەك
ەرعالي نۇرشات
جۇماعالييەۆا گۇلجان
ۋيبىشيەۆانۇرساۋلە – توپ باسشىسى
ۋيبىشيەۆ دارحان
ءىى توپ قۇرامى:
سافيۋللينا ايدانا – توپ باسشىسى.
كاباشيەۆ اسىلحان
حاسانوۆ ەركىن
اسانوۆا راۋشانگۇل
احمەتجانوۆ مەيرام
اسانوۆا گۇلزادا
اسانوۆ ەربول
العاباسوۆ نۇربەرگەن
(سايىس بولعاندىقتان بۇل جەردە جەڭىس تە جانە جەڭىلىس تە بولادى، سوندىقتان جەڭىسكە يە بولاتىن توپتى ءادىل انىقتايتىن ءادىلقازىلار القاسىمەن تانىستىرىپ وتەيىن)
سايىسىمىزدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭىنىڭ مىندەتتى باعدارلاماسى مىناداي:
1. ءار توپ وزدەرىن تانىستىرادى جانە توپ اتى، ۇرانى بولۋى مىندەتتى؛
(نە ءۇشىن توپتىڭ اتىن وسىلاي دەپ الدىڭىزدار، ءتۇسىندىرۋ)
2. ءار توپتان مارشتىق ولەڭ؛
3. ۇلى وتان سوعىسىنا نەمەسە جەڭىس كۇنىنە بايلانىستى قىسقاشا كورىنىس.
- تۇسىنىكتى مە؟ دايىنبىز با؟
ال ەندى سايىسىمىزدى باستايىق!
(ءار توپ وزدەرىن تانىستىرىپ، توپتارىنىڭ اتىن، ۇرانىن ايتادى. مارشتىق ءان ورىندايدى جانە ۇلى وتان سوعىسىنا نەمەسە جەڭىس كۇنىنە بايلانىستى قىسقاشا كورىنىس قويۋى قاجەت).
(ءادىل قازىلار القاسىنا ءسوز بەرەلىك!)
سايىسىمىزدىڭ ەكىنشى كەزەڭىنىڭ باعدارلاماسى مىناداي:
1. «جاندى سۇراقتار»؛
2. اسىق اتىس ويىنى (اسىق اتۋ)؛
3. ارقان تارتىس (بارلىعى قاتىسادى)؛
4. كۇش سىناسۋ (قول كۇرەسۋ)؛
5. ۆەلوسيپەد جارىسى.
6. ەستافەتا(ءار سىنىپتىڭ وقۋشىسى قولىنا تاياق ۇستاپ كەلەسىگە، ول ودان كەلەسىگە جارىسىپ، بىر-بىرىمەن الماسادى )
ال سايىسىمىزدىڭ ەكىنشى كەزەڭىن باستايىق!
1. «جاندى سۇراقتار».
(ءار توپقا بىر-بىردەن سۇراقتار قويىلادى، جاۋاپ بەرمەسە ەكىنشى توپتىڭ جاۋاپ بەرۋىنە بولادى)
ەسكەرتۋ: قويىلعان سۇراق مىنا توپقا بولىپ تۇرىپ، انا توپتان ايتىپ قالسا ۇپاي سانى ەشكىمگە دە بەرىلمەيدى.
1. الەمگە ايگىلى قازاق بالۋانى؟ (قاجىمۇقان)
2. جەتى قازىنانى اتا؟ (ەر جىگىت، سۇلۋ ايەل، اقىل، ءبىلىم، جۇيرىك ات، بەرەن مىلتىق، تازى يت)
3. ات ۇستىندە تارتىس ويىنى قالاي اتالادى؟(كوكپار، اۋدارىسپاق)
4. جەتى اتانى اتا؟(اكە، بالا، نەمەرە، شوبەرە، شوپشەك، نەمەنە، تۋاجات)
5. اسىقپەن وينالاتىن ويىن ءتۇرى؟( حانتالاپاي، ساقا)
6. اپتانىڭ جەتى كۇنىن اتا؟(بۇگىن، ەرتەڭ، بىرسۇگىنى، ارعى كۇنى، اۋىر كۇن، سوڭعى كۇن، ازىنا)
7. جارىستىڭ باستالاتىن جەرى؟(مارە)
8. جەتى جۇت؟(قۇرعاقشىلىق، جۇت(مالدىڭ قىرىلۋى) جانە اشتىق، ءورت، وبا(اۋرۋ)، سوعىس، توپان سۋ، ءزىلزالا(جەر سىلكىنۋ))
9. قازاقشا كۇرەستەن ەكى بالۋاننىڭ قاتار جىعىلۋى (يتجىعىس)
10. جەردىڭ ءتورت بۇرىشى نەمەسە ءتورت تۇستىك؟(وڭتۇستىك، سولتۇستىك، باتىس، شىعىس)
11. جەتى جوقتى اتا؟
- جەردە ولشەۋىش جوق؛
- اسپاندا تىرەۋىش جوق؛
- تاستا تامىر جوق؛
- المادا باۋىر جوق؛
- تاسباقادا تالاق جوق؛
- اققۋدا ءسۇت جوق؛
- جىلقىدا ءوت جوق.
12. 20 جاسىندا «سپورت الەمىنە» جۇلدىز بولعان سپورتشى؟(بەكزات ساتتارحانوۆ)
13. 1980 جىلى وليمپياداعا قاتىسقان بىلعارى قولعاپ شەبەرى؟(س.قوناقبايەۆ)
14. جەتى قات كوك؟ (اي، مەركۋريي، شولپان، كۇن، مارس، يۋپيتەر، ساتۋرن).
15. قاردىڭ فورمۋلاسى؟ ( )
16. دۇنيەجۇزىندە ەڭ كوپ تاراعان ءتىل؟(اعىلشىن ءتىلى)
17.قازاقتىڭ ۇلتتىق ويىندارىن اتا؟(قىز قۋۋ، ورامال تاستاۋ، توعىز قۇمالاق، ساقينا سالماق، كوكپار، ت.ب.)
18. «اق ءسۇت ەمگەن» دەگەن ءسوزىنىڭ ماعىناسىن قالاي تۇسىنەسىڭ؟(ادال تاربيە العان)
19. «بەس كۇشىك، ون يت، جيىرما قاسقىر، وتىز ارىستان، قىرىق قابىلان، ەلۋ وگىز، الپىس ارقان، جەتپىس تۇساۋ، سەكسەن شىدەر، توقسان تورعايع ءجۇز جۇمىرتقا» (ادامنىڭ جاسى مەن ءومىرى)
20.1941-1945 ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا ۇلكەن باتىلدىق تانىتقان اعالارىمىز بەن اپالارىمىز كىمدەر؟ (ب.مومىش ۇلى، ق.قايسەنوۆ، ن.ءابدىروۆ، م.مامەتوۆا، ءا.مولداعۇلوۆا، ق.جامانعارايەۆ، ت.ب.)
2. اسىق ويىنى (ەكى اسىق قويىپ، ءۇش مەتردەن(ويىن ءارى قاراي جالعاسىپ ءتورت-تورت جارىم مەتردەن اتادى) ءار توپتىڭ مەرگەندەرى شىعىپ اتادى).
3.ارقان تارتىس.
4.قول كۇرەس (ءار توپتان ەكى وقۋشىدان شىعىپ كۇرەسۋگە بولادى)
5.ۆەلوسيپەد جارىسى (ءار توپتان ءبىر وقۋشى شىعادى). بەلگىلى جەرگە دەيىن بارىپ كەلۋ، جەڭىسى ۋاقىتقا بايلانىستى.
سوڭعى ءسوزدى ءادىلقازىلار القاسىنا بەرىپ، جەڭىسكە جەتكەن توپتى انىقتايمىن. ماراپاتتاۋلار بەرىلەدى.
«بولماسىن سوعىس دالامدا،
كۇن كۇلسىن اسپان تورىندە،
گۇل ءوسىپ تۇرسىن دالادا،
جاساسىن جەڭىس قاشاندا!» -
دەپ بۇگىنگى سايىسىمىزدى اياقتايىق . التىن ۋاقىتتارىڭىزدى ءبولىپ كەلگەندەرىڭىزگە كوپ-كوپ راحمەت، ءاردايىم وسىنداي جارىستا جەڭىسكە جەتىپ جارقىراپ جۇرە بەرۋلەرىڭىزگە تىلەكتەسپىن! ساۋ بولىڭىزدار!