ەسسە «قازاق ءتىلىم - بايلىعىم»
ەسسە
«قازاق ءتىلىم - بايلىعىم»
ءتىلىم مەنىڭ - تاۋسىلمايتىن بايلىعىم. ەڭ قۇدىرەتتى دە قاستەرلى ءوز انا ءتىلىم. شىر ەتىپ دۇنيەگە كەلگەننەن بەرى انا تىلىممەن ءوسىپ كەلەمىن. انا ءتىلى ارقىلى العاشقى الىپپەنى تانىدىم. سودان بەرى مىنە، ءوز انا تىلىممەن سۋسىنداپ كەلەمىن. ءوز تاريحىمدى تانىپ ءبىلدىم. تۋعان ءتىلىمىزدىڭ ابىرويىن اسقاقتاتۋ – ءاربىر ازاماتتىڭ بورىشى. سەبەبى، ءبىزدىڭ بولمىسىمىز، سالت - ءداستۇرىمىز، ءدىنىمىز، مادەنيەتىمىز وسى تىلىمىزدە جاتىر. تاۋەلسىز ەلدىڭ جاس ۇرپاعىن پاراساتتى، ءبىلىمدى، ىسكەر، قابىلەتتى، ۇلتجاندى ەتىپ قالىپتاستىرۋدا مەملەكەتتىك ءتىلىمىزدىڭ اتقاراتىن قىزمەتى وتە جوعارى. سوندىقتان دا تۋعان ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك ءتىلىن بىلۋگە مىندەتتىمىز. ويتكەنى، ءتىل - اتا - بابامىزدان بىزگە قالعان اماناتى. اتا - بابا مۇراسىن جالعاستىرۋ، ونىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ مىنا بارشامىزدىڭ مىندەتىمىز، پارىزىمىز. ءتىل ارقىلى اقىندارىمىز بەن جازۋشىلارىمىزدىڭ. دانالاردىڭ سوزدەرىن، ولەڭ - جىرلارىن وقىپ بىلەمىز، ولاردان عيبرات الامىز. “ونەر الدى – قىزىل ءتىل” دەگەن وسىدان شىققان بولار. ەلىنىڭ بولاشاعىن ويلاعان،. قۇرمەتپەن قاراعان ءاربىر ازامات انا ءتىلىن ساقتاپ قالۋى ءۇشىن قولىنان كەلگەن كومەگىن اياماۋى ءتيىس. اسىل قازىنامىزعا اينالعان قازاق ءتىلىنىڭ قۇندىلىعىنىڭ ارتا بەرۋىنە ءاردايىم ءوز ۇلەسىمدى قوسامىن. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ كوگىندە كوك بايراعىمىز جەلبىرەدى، ءار قازاقتىڭ جۇرەگىندە ءانۇرانىمىز ايتىلدى، ءوزىمىزدىڭ قازاق تىلىمىزبەن قايتادان قاۋىشتىق. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتىل تۋرالى زاڭى قابىلداندى. بۇنىڭ ءبارى ەلباسىنىڭ كورەگەن ساياساتىنىڭ ارقاسىندا دەپ بىلەمىن. ەندىگى ءبىزدىڭ مىندەتىمىز ءتىلىمىزدى ساقتاپ، سول تىلدە ساۋاتتى جازىپ، ويىمىزدى قازاق تىلىندە تازا جەتكىزۋ، ارداقتاپ قۇرمەتتەۋ.
ب. مومىش ۇلىنىڭ "انامىزدىڭ اق سۇتىمەن بويىمىزعا دارىعان ءتىلىمىزدى ۇمىتۋ - بۇكىل اتا - بابامىزدى، تاريحىمىزدى ۇمىتۋ"- دەگەن بولاتىن. سوندىقتان ءتىلىمىزدى ۇمىتپاي، الەمدەگى ەڭ مىقتى، باسەكەگە قابىلەتتى ەلۋ ەلدىڭ قاتارىنا ەنۋ ءۇشىن قازاق ءتىلىن جوعارى مارتەبەدە ۇستاۋى كەرەك دەپ بىلەمىن. م. جۇمابايەۆ: “ۇلتقا تىلىنەن قىمبات نارسە بولماق ەمەس، ءبىر ۇلتتىڭ تىلىندە سول ۇلتتىڭ سىرى، تاريحى، تۇرمىس تىرشىلىگى، مىنەزى ايقىن كورىنىپ تۇرادى” - دەگەن. ءتىل بايلىعى - ءاربىر ۇلتتىڭ ماقتانىشى. ءار ازامات ءوزىنىڭ انا ءتىلىن، كوزىنىڭ قاراشىعىنداي قاراپ، ورىنسىز شۇبارلانۋىنا قارسى تۇرۋىمىز كەرەك.
ءتىل – وتكەننىڭ ۇرپاققا قالدىرعان اماناتى، بۇگىنگى كۇننىڭ ابىرويى، ەرتەڭگى كۇننىڭ كەپىلى. سوندىقتان دا ءوز انا ءتىلىمىزدىڭ ءقادىرىن ءبىلىپ، ءوز تىلىمىزدە دۇرىس سويلەسە ءبىلۋ – ءار قازاق بالاسىنىڭ بىردەن - ءبىر مىندەتى بولىپ تابىلادى. ءبىز، بولاشاق جاستار ءتىلىمىزدىڭ ابىرويىن اسقاقتاتامىز. بيىككە كوتەرەمىز دەپ نىق سەنىممەن ايتقىم كەلەدى.
مەنىڭ انا ءتىلىم – شەكسىز باي، شۇرايلى، تەگەۋرىنى مىقتى ءتىل. ويتكەنى ءومىردىڭ الماستاي قىرىن، ابزال سىرىن تۇسىنە بىلۋىمە باستى سەبەپكەر - سول انا ءتىلىم! مىناۋ جارىق دۇنيەگە كەلگەننەن باستاپ، انانىڭ الديىمەن بويىما ءسىڭىرىپ كەلە جاتقان ءتىلىم مەن ءۇشىن ەڭ قاستەرلى، ەڭ قىمبات ءتىل. اقىن س. تورايعىروۆ انا ءتىلىمدى: سۇيەمىن تۋعان ءتىلدى – انام ءتىلىن، بەسىكتە جاتقانىمدا - اق بەرگەن ءبىلىم. شىر ەتىپ جەرگە تۇسكەن مينۋتىمنان، قۇلاعىما سىڭىرگەن تانىس ءۇنىن، – دەپ جىرعا قوسقان. انا ءتىلىم - اتا - بابامىزدان ميراس بولىپ كەلە جاتقان باعا جەتپەس مۇرا. دەمەك ءار ادام انا ءتىلىن كوزىنىڭ قاراشىعىنداي قورعاۋعا، ونىڭ تازالىعىن ساقتاۋعا ءتيىس. امال نە، تۋعان ءتىلىمىزدى شۇبارلاپ، باسقا ءتىلدىڭ سوزدەرىمەن ارالاستىرىپ سويلەيتىندەردى ءجيى كورەمىن. ءتىپتى، تۋعان تىلىنەن بەزەتىن سوراقىلاردى دا، مەنسىنبەۋشىلىكپەن قاراپ، قازاقشا سويلەۋگە ۇيالاتىنداردى كورگەندە، بەلگىلى ورىس جازۋشىسى ك. گ. پاۋستوۆسكييدىڭ «تۋعان تىلىنە جانى اشىماعان ادام – جاندىك» دەگەن ءسوزى ويىما ەرىكسىز ورالادى. انا ءتىلى - ار ولشەمى. ولاي بولسا، ءتىلدى شۇبارلاۋ – اردى شۇبارلاۋ، كوڭىل تۇنىعىن مايلاۋ. ەڭ جاقسى ادام – انا ءتىلىن قۇرمەتتەگەن ادام. بۇل سەنىڭ باسقا ءتىلدى مەڭگەرۋىڭە بوگەت بولمايدى، قايتا سەنى ادامگەرشىلىككە، شىن پاتريوت بولۋعا جەتەلەيدى. انا ءتىلدىڭ تەرەڭ يىرىمدەرىنە بويلاي ءبىلۋ – سانالى ادام بولعىسى كەلەتىن جاس ادامنىڭ ءبىرىنشى پارىزى. ول – تۋعان جەرىڭدى، ەلىڭدى، سۇيىكتى وتانىڭدى سۇيە ءبىلۋ دەگەن ءسوز. اقيىق اقىن م. ماقاتايەۆ «وتان» اتتى ولەڭىندە: مەن ونىڭ ءتۇنىن سۇيەم، كۇنىن سۇيەم اعىندى وزەن، اسقار تاۋ، گۇلىن سۇيەم. مەن ونىڭ قاسيەتتى ءتىلىن سۇيەم مەن ونىڭ قۇدىرەتتى ءۇنىن سۇيەم، – دەپ وتاندى ءسۇيۋدىڭ، انا ءتىلىن ءسۇيۋدىڭ قۇدىرەتتى بيىك سەزىم ەكەندىگىن بىلدىرەدى.
مەنىڭ ەلىم – كوپ ۇلتتى قازاقستان. قانشا ۇلتتىڭ بالاسى ءبىر انادان تۋعانداي تاتۋ - ءتاتتى ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. قازاقستاندا ۇلتتار اراسىندا تاتۋلىق پەن بىرلىك، ىنتىماقتاستىق پەن دوستىق ورناعانى - ءبارىمىز ءۇشىن ماقتانىش. بۇل - ءبىزدىڭ ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ سارابدال ساياساتىنىڭ، دانا ويلارىنىڭ جەمىسى. ەلىمىزدى جارقىن بولاشاققا جەتەلەيتىن، حالىق مۇددەسىن عانا ويلايتىن ەلباسىنىڭ ارقاسىندا ءبىز، قازاق ەلى، ماڭگىلىك ەل بولىپ قالا بەرمەكپىز. ەلباسى ن. نازاربايەۆتىڭ «قازاقستان - 2050»: «ءبىر ماقسات، ءبىر مۇددە، ءبىر بولاشاق» اتتى جولداۋىندا: «ەندى ەشكىم وزگەرتە المايتىن ءبىر اقيقات بار! انا ءتىلىمىز ماڭگىلىك ەلىمىزبەن بىرگە ماڭگىلىك ءتىل بولدى. بۇل ماسەلەنى داۋدىڭ تاقىرىبى ەمەس، ۇلتتىڭ ۇيىتقىسى ەتە بىلگەنىمىز ءجون. ءبىزدىڭ ءتىلىمىز مەملەكەتتىڭ بارلىق جۇيەسىندە قولدانىلۋى ءۇشىن ءبىز ءوزىمىزدى ءوزىمىز قامشىلاۋىمىز كەرەك جانە وسىعان ءوزىمىز اتسالىسۋىمىز قاجەت» دەگەن جولداۋىنداعى سوزدەرىن بارشا قازاقستاندىق قۇپتايدى. مەن الەمدەگى ەڭ باي، ەڭ سۇلۋ تىلدەردىڭ ءبىرى – قازاق ءتىلىنىڭ قۇدىرەتىنە ءاردايىم سەنەمىن. ءتىلىمىز - بىرلىگىمىزدىڭ تىرەگى، حالقىمىزدىڭ ۇلتتىق بايلىعى. ءقازىر ەلباسىمىز ءۇش ءتىلدى ءبىلۋدى مىندەتتەپ وتىر. بولاشاقتا بۇل ۇلكەن ماسەلە بولماق. مەنىڭ ويىمشا، ەگەر ادام وزگە ءتىلدى بىلەتىن بولسا، ول رۋحاني باي ادام دەپ ويلايمىن. ويتكەنى سول ءتىل ارقىلى باسقا حالىقتىڭ مادەنيەتىن، ءداستۇرىن ۇيرەنەدى، باسقا ءتىلدى ۇيرەنۋ ارقىلى تانىمى كەڭەيەدى. سوندىقتان مەن ءوز زامانداستارىمدى «وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل، ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە» دەپ اقىن ق. مىرزالييەۆ ايتقانداي، باسقا ءتىلدى بىلە وتىرىپ، ەڭ الدىمەن ءوز انا ءتىلىمىزدى قۇرمەتتەۋگە شاقىرامىن جانە بارىنە: مەيلى، سەن كوپ ءتىلدى ءبىل «قوي» دەمەس ەم! پۋشكين، بايرون، شەكسپير، گەينەگە سەن. ءبىراق سەنى قازاق دەپ ايتا المايمىن تۋعان انا تىلىڭدە سويلەمەسەڭ، – دەگىم كەلەدى. سىردىڭ سىرشىل اقىنى ءا. تاجىبايەۆ «ءبىز تۇگەل قازاق بولا بىلەيىك» دەگەن ولەڭىندە: كۇركىرە، كوڭىلىم، قوبىزىم، گۋلە، بۇرقىرا! كۇن جاڭا تۋدى ەرلىككە عانا ۇمتىلار. ەلدىكتى قورعا، ەلدىكتى باستار ەرلىكتى ايت. سارىنىڭ سەنىڭ رۋح بەرسىن جۋاس جۇرتىڭا جىرلا، ءتىلىم، جىرلا! - دەيدى. قورىتا كەلگەندە، اباي ارلەگەن ءتىل، جامبىل جىرلاعان ءتىل – قازاق ءتىلى، ماڭگىلىك ەلدىڭ ماڭگىلىك ءتىلى بولىپ قالا بەرمەك!
اقتوبە قالاسى، №52 «قۇلاگەر»
بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى:
احايەۆا ايگۋليا ەرجانوۆنا
«قازاق ءتىلىم - بايلىعىم»
ءتىلىم مەنىڭ - تاۋسىلمايتىن بايلىعىم. ەڭ قۇدىرەتتى دە قاستەرلى ءوز انا ءتىلىم. شىر ەتىپ دۇنيەگە كەلگەننەن بەرى انا تىلىممەن ءوسىپ كەلەمىن. انا ءتىلى ارقىلى العاشقى الىپپەنى تانىدىم. سودان بەرى مىنە، ءوز انا تىلىممەن سۋسىنداپ كەلەمىن. ءوز تاريحىمدى تانىپ ءبىلدىم. تۋعان ءتىلىمىزدىڭ ابىرويىن اسقاقتاتۋ – ءاربىر ازاماتتىڭ بورىشى. سەبەبى، ءبىزدىڭ بولمىسىمىز، سالت - ءداستۇرىمىز، ءدىنىمىز، مادەنيەتىمىز وسى تىلىمىزدە جاتىر. تاۋەلسىز ەلدىڭ جاس ۇرپاعىن پاراساتتى، ءبىلىمدى، ىسكەر، قابىلەتتى، ۇلتجاندى ەتىپ قالىپتاستىرۋدا مەملەكەتتىك ءتىلىمىزدىڭ اتقاراتىن قىزمەتى وتە جوعارى. سوندىقتان دا تۋعان ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك ءتىلىن بىلۋگە مىندەتتىمىز. ويتكەنى، ءتىل - اتا - بابامىزدان بىزگە قالعان اماناتى. اتا - بابا مۇراسىن جالعاستىرۋ، ونىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋ مىنا بارشامىزدىڭ مىندەتىمىز، پارىزىمىز. ءتىل ارقىلى اقىندارىمىز بەن جازۋشىلارىمىزدىڭ. دانالاردىڭ سوزدەرىن، ولەڭ - جىرلارىن وقىپ بىلەمىز، ولاردان عيبرات الامىز. “ونەر الدى – قىزىل ءتىل” دەگەن وسىدان شىققان بولار. ەلىنىڭ بولاشاعىن ويلاعان،. قۇرمەتپەن قاراعان ءاربىر ازامات انا ءتىلىن ساقتاپ قالۋى ءۇشىن قولىنان كەلگەن كومەگىن اياماۋى ءتيىس. اسىل قازىنامىزعا اينالعان قازاق ءتىلىنىڭ قۇندىلىعىنىڭ ارتا بەرۋىنە ءاردايىم ءوز ۇلەسىمدى قوسامىن. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ كوگىندە كوك بايراعىمىز جەلبىرەدى، ءار قازاقتىڭ جۇرەگىندە ءانۇرانىمىز ايتىلدى، ءوزىمىزدىڭ قازاق تىلىمىزبەن قايتادان قاۋىشتىق. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتىل تۋرالى زاڭى قابىلداندى. بۇنىڭ ءبارى ەلباسىنىڭ كورەگەن ساياساتىنىڭ ارقاسىندا دەپ بىلەمىن. ەندىگى ءبىزدىڭ مىندەتىمىز ءتىلىمىزدى ساقتاپ، سول تىلدە ساۋاتتى جازىپ، ويىمىزدى قازاق تىلىندە تازا جەتكىزۋ، ارداقتاپ قۇرمەتتەۋ.
ب. مومىش ۇلىنىڭ "انامىزدىڭ اق سۇتىمەن بويىمىزعا دارىعان ءتىلىمىزدى ۇمىتۋ - بۇكىل اتا - بابامىزدى، تاريحىمىزدى ۇمىتۋ"- دەگەن بولاتىن. سوندىقتان ءتىلىمىزدى ۇمىتپاي، الەمدەگى ەڭ مىقتى، باسەكەگە قابىلەتتى ەلۋ ەلدىڭ قاتارىنا ەنۋ ءۇشىن قازاق ءتىلىن جوعارى مارتەبەدە ۇستاۋى كەرەك دەپ بىلەمىن. م. جۇمابايەۆ: “ۇلتقا تىلىنەن قىمبات نارسە بولماق ەمەس، ءبىر ۇلتتىڭ تىلىندە سول ۇلتتىڭ سىرى، تاريحى، تۇرمىس تىرشىلىگى، مىنەزى ايقىن كورىنىپ تۇرادى” - دەگەن. ءتىل بايلىعى - ءاربىر ۇلتتىڭ ماقتانىشى. ءار ازامات ءوزىنىڭ انا ءتىلىن، كوزىنىڭ قاراشىعىنداي قاراپ، ورىنسىز شۇبارلانۋىنا قارسى تۇرۋىمىز كەرەك.
ءتىل – وتكەننىڭ ۇرپاققا قالدىرعان اماناتى، بۇگىنگى كۇننىڭ ابىرويى، ەرتەڭگى كۇننىڭ كەپىلى. سوندىقتان دا ءوز انا ءتىلىمىزدىڭ ءقادىرىن ءبىلىپ، ءوز تىلىمىزدە دۇرىس سويلەسە ءبىلۋ – ءار قازاق بالاسىنىڭ بىردەن - ءبىر مىندەتى بولىپ تابىلادى. ءبىز، بولاشاق جاستار ءتىلىمىزدىڭ ابىرويىن اسقاقتاتامىز. بيىككە كوتەرەمىز دەپ نىق سەنىممەن ايتقىم كەلەدى.
مەنىڭ انا ءتىلىم – شەكسىز باي، شۇرايلى، تەگەۋرىنى مىقتى ءتىل. ويتكەنى ءومىردىڭ الماستاي قىرىن، ابزال سىرىن تۇسىنە بىلۋىمە باستى سەبەپكەر - سول انا ءتىلىم! مىناۋ جارىق دۇنيەگە كەلگەننەن باستاپ، انانىڭ الديىمەن بويىما ءسىڭىرىپ كەلە جاتقان ءتىلىم مەن ءۇشىن ەڭ قاستەرلى، ەڭ قىمبات ءتىل. اقىن س. تورايعىروۆ انا ءتىلىمدى: سۇيەمىن تۋعان ءتىلدى – انام ءتىلىن، بەسىكتە جاتقانىمدا - اق بەرگەن ءبىلىم. شىر ەتىپ جەرگە تۇسكەن مينۋتىمنان، قۇلاعىما سىڭىرگەن تانىس ءۇنىن، – دەپ جىرعا قوسقان. انا ءتىلىم - اتا - بابامىزدان ميراس بولىپ كەلە جاتقان باعا جەتپەس مۇرا. دەمەك ءار ادام انا ءتىلىن كوزىنىڭ قاراشىعىنداي قورعاۋعا، ونىڭ تازالىعىن ساقتاۋعا ءتيىس. امال نە، تۋعان ءتىلىمىزدى شۇبارلاپ، باسقا ءتىلدىڭ سوزدەرىمەن ارالاستىرىپ سويلەيتىندەردى ءجيى كورەمىن. ءتىپتى، تۋعان تىلىنەن بەزەتىن سوراقىلاردى دا، مەنسىنبەۋشىلىكپەن قاراپ، قازاقشا سويلەۋگە ۇيالاتىنداردى كورگەندە، بەلگىلى ورىس جازۋشىسى ك. گ. پاۋستوۆسكييدىڭ «تۋعان تىلىنە جانى اشىماعان ادام – جاندىك» دەگەن ءسوزى ويىما ەرىكسىز ورالادى. انا ءتىلى - ار ولشەمى. ولاي بولسا، ءتىلدى شۇبارلاۋ – اردى شۇبارلاۋ، كوڭىل تۇنىعىن مايلاۋ. ەڭ جاقسى ادام – انا ءتىلىن قۇرمەتتەگەن ادام. بۇل سەنىڭ باسقا ءتىلدى مەڭگەرۋىڭە بوگەت بولمايدى، قايتا سەنى ادامگەرشىلىككە، شىن پاتريوت بولۋعا جەتەلەيدى. انا ءتىلدىڭ تەرەڭ يىرىمدەرىنە بويلاي ءبىلۋ – سانالى ادام بولعىسى كەلەتىن جاس ادامنىڭ ءبىرىنشى پارىزى. ول – تۋعان جەرىڭدى، ەلىڭدى، سۇيىكتى وتانىڭدى سۇيە ءبىلۋ دەگەن ءسوز. اقيىق اقىن م. ماقاتايەۆ «وتان» اتتى ولەڭىندە: مەن ونىڭ ءتۇنىن سۇيەم، كۇنىن سۇيەم اعىندى وزەن، اسقار تاۋ، گۇلىن سۇيەم. مەن ونىڭ قاسيەتتى ءتىلىن سۇيەم مەن ونىڭ قۇدىرەتتى ءۇنىن سۇيەم، – دەپ وتاندى ءسۇيۋدىڭ، انا ءتىلىن ءسۇيۋدىڭ قۇدىرەتتى بيىك سەزىم ەكەندىگىن بىلدىرەدى.
مەنىڭ ەلىم – كوپ ۇلتتى قازاقستان. قانشا ۇلتتىڭ بالاسى ءبىر انادان تۋعانداي تاتۋ - ءتاتتى ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. قازاقستاندا ۇلتتار اراسىندا تاتۋلىق پەن بىرلىك، ىنتىماقتاستىق پەن دوستىق ورناعانى - ءبارىمىز ءۇشىن ماقتانىش. بۇل - ءبىزدىڭ ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ سارابدال ساياساتىنىڭ، دانا ويلارىنىڭ جەمىسى. ەلىمىزدى جارقىن بولاشاققا جەتەلەيتىن، حالىق مۇددەسىن عانا ويلايتىن ەلباسىنىڭ ارقاسىندا ءبىز، قازاق ەلى، ماڭگىلىك ەل بولىپ قالا بەرمەكپىز. ەلباسى ن. نازاربايەۆتىڭ «قازاقستان - 2050»: «ءبىر ماقسات، ءبىر مۇددە، ءبىر بولاشاق» اتتى جولداۋىندا: «ەندى ەشكىم وزگەرتە المايتىن ءبىر اقيقات بار! انا ءتىلىمىز ماڭگىلىك ەلىمىزبەن بىرگە ماڭگىلىك ءتىل بولدى. بۇل ماسەلەنى داۋدىڭ تاقىرىبى ەمەس، ۇلتتىڭ ۇيىتقىسى ەتە بىلگەنىمىز ءجون. ءبىزدىڭ ءتىلىمىز مەملەكەتتىڭ بارلىق جۇيەسىندە قولدانىلۋى ءۇشىن ءبىز ءوزىمىزدى ءوزىمىز قامشىلاۋىمىز كەرەك جانە وسىعان ءوزىمىز اتسالىسۋىمىز قاجەت» دەگەن جولداۋىنداعى سوزدەرىن بارشا قازاقستاندىق قۇپتايدى. مەن الەمدەگى ەڭ باي، ەڭ سۇلۋ تىلدەردىڭ ءبىرى – قازاق ءتىلىنىڭ قۇدىرەتىنە ءاردايىم سەنەمىن. ءتىلىمىز - بىرلىگىمىزدىڭ تىرەگى، حالقىمىزدىڭ ۇلتتىق بايلىعى. ءقازىر ەلباسىمىز ءۇش ءتىلدى ءبىلۋدى مىندەتتەپ وتىر. بولاشاقتا بۇل ۇلكەن ماسەلە بولماق. مەنىڭ ويىمشا، ەگەر ادام وزگە ءتىلدى بىلەتىن بولسا، ول رۋحاني باي ادام دەپ ويلايمىن. ويتكەنى سول ءتىل ارقىلى باسقا حالىقتىڭ مادەنيەتىن، ءداستۇرىن ۇيرەنەدى، باسقا ءتىلدى ۇيرەنۋ ارقىلى تانىمى كەڭەيەدى. سوندىقتان مەن ءوز زامانداستارىمدى «وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل، ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە» دەپ اقىن ق. مىرزالييەۆ ايتقانداي، باسقا ءتىلدى بىلە وتىرىپ، ەڭ الدىمەن ءوز انا ءتىلىمىزدى قۇرمەتتەۋگە شاقىرامىن جانە بارىنە: مەيلى، سەن كوپ ءتىلدى ءبىل «قوي» دەمەس ەم! پۋشكين، بايرون، شەكسپير، گەينەگە سەن. ءبىراق سەنى قازاق دەپ ايتا المايمىن تۋعان انا تىلىڭدە سويلەمەسەڭ، – دەگىم كەلەدى. سىردىڭ سىرشىل اقىنى ءا. تاجىبايەۆ «ءبىز تۇگەل قازاق بولا بىلەيىك» دەگەن ولەڭىندە: كۇركىرە، كوڭىلىم، قوبىزىم، گۋلە، بۇرقىرا! كۇن جاڭا تۋدى ەرلىككە عانا ۇمتىلار. ەلدىكتى قورعا، ەلدىكتى باستار ەرلىكتى ايت. سارىنىڭ سەنىڭ رۋح بەرسىن جۋاس جۇرتىڭا جىرلا، ءتىلىم، جىرلا! - دەيدى. قورىتا كەلگەندە، اباي ارلەگەن ءتىل، جامبىل جىرلاعان ءتىل – قازاق ءتىلى، ماڭگىلىك ەلدىڭ ماڭگىلىك ءتىلى بولىپ قالا بەرمەك!
اقتوبە قالاسى، №52 «قۇلاگەر»
بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى:
احايەۆا ايگۋليا ەرجانوۆنا
You Might Also Like
-
بالالاردى قورعاۋ كۇنىنە ارنالعان مۋزىكالىق ءىس - شارا
-
ەركەماي بوبەكجايى مكقك بويىنشا جازعى ساۋىقتىرۋ ءىس - شارالار جوسپارى
