InfoHub Logo

ىبىراي التىنسارين تۋرالى رەفەرات

كىرىسپە

ىبىراي التىنسارين (1841-1889) – قازاقتىڭ ۇلى اعارتۋشىسى، پەداگوگ، جازۋشى جانە قوعام قايراتكەرى. ونىڭ ەسىمى قازاق حالقىنىڭ ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى رەفورمالارىمەن تىعىز بايلانىستى. التىنسارين قازاق مەكتەپتەرىنىڭ دامۋىنا زور ۇلەس قوسقان، سونىمەن قاتار، ول قازاق بالالارىنا ارنالعان العاشقى وقۋلىقتاردىڭ اۆتورى بولىپ تابىلادى.

نەگىزگى ءبولىم

ءومىربايانى جانە ءبىلىمى

ىبىراي التىنسارين 1841 جىلى قازىرگى قوستاناي وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ول ورىس-قازاق مەكتەبىندە وقىپ، كەيىن ورىنبور قالاسىنداعى ورىس-قازاق ۋچيليششەسىن بىتىرگەن. التىنسارين ءبىلىم الۋعا قۇشتار بولىپ، ونىڭ العان ءبىلىمى كەلەشەكتەگى قىزمەتىنە ايتارلىقتاي ىقپال ەتتى.

قوعامدىق جانە اعارتۋشىلىق قىزمەتى

التىنسارين قازاق دالاسىندا ءبىلىم بەرۋدىڭ دامۋىنا زور ۇلەس قوستى. ول بىرنەشە مەكتەپتەر اشىپ، ءبىلىم بەرۋدىڭ جاڭا ادىستەرىن ەنگىزۋگە تىرىستى. التىنسارين وقۋشىلاردى وقىتۋ ءۇشىن قازاق تىلىندەگى العاشقى وقۋلىقتاردى جازدى. ونىڭ جازعان وقۋلىقتارى بۇگىنگى كۇنگە دەيىن قازاق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە ماڭىزدى ورىن الادى.

جازۋشىلىق قىزمەتى

التىنسارين ادەبيەتكە دە ۇلەس قوسقان. ول ولەڭدەر، اڭگىمەلەر جازعان. ونىڭ شىعارمالارىندا قازاق دالاسىنىڭ تابيعاتى، حالقىنىڭ تۇرمىس-سالتى جانە داستۇرلەرى كەڭىنەن سۋرەتتەلگەن. التىنسارين شىعارمالارى حالىق اراسىندا وتە تانىمال بولىپ، ولار قازاق ادەبيەتىنىڭ دامۋىنا ۇلكەن ىقپال ەتتى.

قورىتىندى

ىبىراي التىنسارين ءوزىنىڭ قىسقا ومىرىندە قازاق حالقىنىڭ مادەني جانە الەۋمەتتىك دامۋىنا زور ۇلەس قوسقان تۇلعا رەتىندە تاريحتا قالدى. ونىڭ ەڭبەكتەرى قازاق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ نەگىزىن قالادى جانە بۇگىنگى كۇنگە دەيىن ونىڭ يدەيالارى جاس ۇرپاق تاربيەسىندە ماڭىزدى ورىن الادى. ىبىراي ءالتىنساريننىڭ مۇراسى قازاق حالقىنىڭ رۋحاني بايلىعىنىڭ ءبىر بولىگى بولىپ تابىلادى.