مەنىڭ اياۋلى ۇستازىم
مەنىڭ اياۋلى ۇستازىم
(سىر - سۇحبات)
مەنىڭ اياۋلى ۇستازىم
ۇستاز – مارتەبەلى ماماندىق. "ۇستاز بولۋ – جۇرەكتىڭ باتىرلىعى" دەيدى. مەنىڭ اياۋلى ۇستازدارىمنىڭ ءبىرى - ءوزىم ءسۇيىپ وقيتىن ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ارداگەر ۇستازى عۇبايدۋللينا داريعا اپايىممەن اڭگىمەلەسە وتىرىپ، سىر تارقاتىپ كورگەن ەدىم.
- داريعا اپاي، الدىمەن ءوزىڭىزدىڭ تۋىپ وسكەن ورتاڭىز، اتا - اناڭىز، وقىعان مەكتەبىڭىز، وقۋ ورنىڭىز تۋرالى ايتىپ وتسەڭىز دەپ ەدىم...
- مەن گۋريەۆ وبلىسى مامبەت اۋىل سوۆەتىنە قاتىستى نارىن قۇمىندا 1938 جىلى 1 جەلتوقساندا دۇنيەگە كەلدىم. اكەم بالىقشى بولدى. ول 1942 جىلى ۇلى وتان سوعىسىنا اتتانىپ، قازا تاپتى. انام كولحوز - سوۆحوزداردا ءارتۇرلى جۇمىستار اتقاردى. باسىندا مەكتەپ بولمادى، ءسويتىپ، قازاق ۇيدە كولحوزشىلاردىڭ بالالارى ساۋات اشۋعا كەلدىك. سودان كەيىن ءارتۇرلى مەكتەپتەردە وقي ءجۇرىپ، مۇحانعازى سيرانوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتى 1957 جىلى ءبىتىردىم. ورتا مەكتەپتى پانسيوناتتا جاتىپ وقىدىم. پانسيونات - اكەسى سوعىستا قازا تاپقان جارتىلاي جەتىم بالالارعا ارنالعان مەكتەپ - ينتەرنات بولاتىن. ورتا مەكتەپتى ءبىتىرىپ، 1957 - 1958 وقۋ جىلىندا گۋريەۆ پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنا وقۋعا ءتۇستىم. 1963 جىلى وسى ينستيتۋتتى فيزيكا جانە ماتەماتيكا پاندەرىنىڭ ماماندىعى بويىنشا ءبىتىرىپ شىقتىم. - ۇستاز بولعان وڭاي ما؟ وسى جۇمىس ەسىڭىزگە تۇسكەندە كوز الدىڭىزعا الدىمەن نە ەلەستەيدى؟
- ۇستاز بولۋ وڭاي، ەگەر ءمۇعالىم ماماندىعىن وتە جاقسى سۇيەتىن، مەڭگەرگەن، مەتوديكالىق جاعىنان شەبەر، تەوريالىق دەڭگەيى جوعارى بولسا، بالامەن جۇمىس جاساۋ وتە قىزىقتى. قيىن، ەگەر تەوريالىق ءبىلىمى جەتكىلىكسىز، مەتوديكالىق شەبەرلىگى ونشا ەمەس، وقۋشىنى جاقسى كورمەيتىن بولسا، وندا ءمۇعالىم ءوزىن دە، وقىتقان وقۋشىسىن دا تولىق جەتىستىككە جەتكىزە المايدى.
ءسوز جوق، مۇعالىمگە الدىمەن مەكتەپ پەن شاكىرت، ونىڭ ىشىندە جاقسى وقىعان شاكىرتتەرى ەلەستەيدى.
- مەكتەپتە ءسۇيىپ وقىعان ءپانىڭىز؟
- مەن مەكتەپتە قازاق ادەبيەتىن، ماتەماتيكانى، حيميانى، فيزيكانى، گەوگرافيانى وتە جاقسى وقىدىم. حيميا ءپانىن تاڭداپ، دارىگەر بولعىم كەلگەن، ءبىراق ادام كوپتىگىنەن، كونكۋرستىڭ جوعارىلىعىنان تۇسە المادىم.
گەوگرافيادان ول كەزدە فاكۋلتاتيۆ بولمادى. قازاق ادەبيەتىن جاقسى كوردىم، ءبىراق قازاق تىلگە جاقسى بولمادىم. ماتەماتيكانى وتە قاتتى ءسۇيىپ وقىدىم. تاڭداعان سەبەبىم دە وسى.
- ءوزىڭىزدىڭ ۇستازدارىڭىز جونىندە ايتا كەتسەڭىز
- مەن بىتىرگەن ورتا مەكتەپتە ماتەماتيكا پانىنەن ساباق بەرەتىن ناسيروۆا زاۋرەش دەگەن اپاي بولدى. ءبىلىمى جوعارى، قاراپايىم، بالامەن جۇمىس جاساي بىلەتىن، بالانى وزىنە باۋلي بىلەتىن ءمۇعالىم ەدى. سوسىن حيميا پانىنەن ساباق بەرەتىن ايماقوۆ اسقار دەگەن ءمۇعالىم بولدى. وتە كەرەمەت ۇستازدار بولاتىن.
- العاشقى ۇستازدىق جىلدارىڭىز قيىن بولدى ما؟
- العاشقى ۇستازدىق جولىم وڭاي بولدى دەپ ايتا المايمىن. سەبەبى، مەن گۋريەۆ وبلىستىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ جولداماسىمەن فورت - شيەۆچەنكو قالاسىنا قاراستى باۋتينو پوسەلكەسىندەگى ا. ە. باۋتينو مەكتەبىنە 8 جىلعا ءمۇعالىم بولىپ كەلدىم. سول كەزدەگى مەكتەپتىڭ ديرەكتورى ءىزباسوۆ كارلەن. وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، ءارى ورىنباسارى ءادىلحانوۆ يسا. وسى كىسىلەردىڭ كوپ قامقورلىعىن كوردىم. ديرەكتوردىڭ ءوزى ماتەماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى بولعاندىقتان، مۇعالىمدىك ەڭبەك جولىمنىڭ قالىپتاسۋىنا ۇلكەن كومەگىن تيگىزدى. باۋتينو مەكتەبىندە 1963 - 1968 جىلدار ارالىعىندا فيزيكا جانە ماتەماتيكا پاندەرىنىڭ ءمۇعالىمى بولىپ ىستەدىم. 1968 - 1973 جىلدارى وسى مەكتەپتىڭ وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ قىزمەت اتقاردىم. 1973 - 2000 جىلدار اراسىندا ا. ە. باۋتينو اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ ديرەكتورلىق قىزمەتىن اتقاردىم. وسىلاي ءوزىم ەڭبەك جولىمدى باستاعان مەكتەپتە 32 جىل باسشىلىق جاسادىم. 2000 جىلدان وسى كەزگە دەيىن وسى جالاۋ مىڭبايەۆ مەكتەبىنىڭ ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى بولىپ جۇمىس جاساپ كەلەمىن.
- بۇرىنعى وقۋشىلارمەن قازىرگى وقۋشىلاردىڭ ايىرماشىلىعى بارما؟
- ايىرماشىلىق ادامدا ەمەس، ايىرماشىلىق مەكتەپ باعدارلاماسىندا. بۇرىنعى باعدارلامامەن سالىستىرعانداعى قازىرگى مەكتەپ باعدارلاماسى وقۋشى ءۇشىن اۋىر دەپ ەسەپتەيمىن. وقۋشىلار قاي كەزدە دە تياناقتى، ساپالى ءبىلىم الۋعى ۇمتىلادى. سوندىقتان وقي المايتىن وقۋشى بولمايدى، وقىتا المايتىن ءمۇعالىم بولۋى مۇمكىن دەپ ويلايمىن.
- «ارمان – ادام قاناتى» دەيدى، ارمانىڭىز قانداي؟
- ارماندامايتىن ادام بولمايدى. ارمان - تىلەگىم جانۇيامنىڭ اماندىعى، وقىتقان شاكىرتتەرىمنىڭ ومىردە ورىندارىن تاۋىپ، وتە جاقسى ماماندار بولۋىن تىلەيمىن.
- قيىندىعى مەن قىزىعى بىرگە جۇرەتىن وسى جۇمىس ۋاقتىندا باسىڭىزدان وتكەن قىزىقتى جايتتاردىڭ ءبىرىن ايتىپ كەتەڭىز
- جۇمىس بولعاسىن قيىندىعى مەن قىزعى بىرگە جۇرەدى. 50 جىل بالا وقىتقان ۋاقىتتارىمدا قىزىقتى دا، قيىن دا جاعدايلاردى باسىمنان وتكەردىم. جالپى، قىزىقتى جايلار وتە كوپ. ءقازىر ەسىمە ءتۇسىپ وتىرعانى:
ءبىر كۇنى ينستيتۋتتا ءسابيت مۇقانوۆ ءوزىنىڭ «ءمولدىر ماحاببات» رومانىنىڭ جەلىسىندە ستۋدەنتتەرمەن كەزدەسۋ وتكىزدى. ستۋدەنتتەر سۇراقتارىن قويىپ جاتىر. «باتەس دەگەن كىم؟» «بۇركىت قايدا؟» ت. س. س. بۇل روماندى ءسابيت مۇقانوۆ ءوزىنىڭ ايەلى ءماريام حاكىمجانقىزىنا ارناپ جازعان ەكەن. سول كەزدە ول كىسىنىڭ ءبىر بەرگەن جاۋابى بىزگە قىزىق بولىپ كورىندى. «بۇركىت تە، باتەس تە، ستۋدەنت جوداستار، سىزدەردىڭ ارالارىڭىزدا» دەپ ايتقانى بار سوندا.
(سىر - سۇحبات)
مەنىڭ اياۋلى ۇستازىم
ۇستاز – مارتەبەلى ماماندىق. "ۇستاز بولۋ – جۇرەكتىڭ باتىرلىعى" دەيدى. مەنىڭ اياۋلى ۇستازدارىمنىڭ ءبىرى - ءوزىم ءسۇيىپ وقيتىن ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ارداگەر ۇستازى عۇبايدۋللينا داريعا اپايىممەن اڭگىمەلەسە وتىرىپ، سىر تارقاتىپ كورگەن ەدىم.
- داريعا اپاي، الدىمەن ءوزىڭىزدىڭ تۋىپ وسكەن ورتاڭىز، اتا - اناڭىز، وقىعان مەكتەبىڭىز، وقۋ ورنىڭىز تۋرالى ايتىپ وتسەڭىز دەپ ەدىم...
- مەن گۋريەۆ وبلىسى مامبەت اۋىل سوۆەتىنە قاتىستى نارىن قۇمىندا 1938 جىلى 1 جەلتوقساندا دۇنيەگە كەلدىم. اكەم بالىقشى بولدى. ول 1942 جىلى ۇلى وتان سوعىسىنا اتتانىپ، قازا تاپتى. انام كولحوز - سوۆحوزداردا ءارتۇرلى جۇمىستار اتقاردى. باسىندا مەكتەپ بولمادى، ءسويتىپ، قازاق ۇيدە كولحوزشىلاردىڭ بالالارى ساۋات اشۋعا كەلدىك. سودان كەيىن ءارتۇرلى مەكتەپتەردە وقي ءجۇرىپ، مۇحانعازى سيرانوۆ اتىنداعى ورتا مەكتەپتى 1957 جىلى ءبىتىردىم. ورتا مەكتەپتى پانسيوناتتا جاتىپ وقىدىم. پانسيونات - اكەسى سوعىستا قازا تاپقان جارتىلاي جەتىم بالالارعا ارنالعان مەكتەپ - ينتەرنات بولاتىن. ورتا مەكتەپتى ءبىتىرىپ، 1957 - 1958 وقۋ جىلىندا گۋريەۆ پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنا وقۋعا ءتۇستىم. 1963 جىلى وسى ينستيتۋتتى فيزيكا جانە ماتەماتيكا پاندەرىنىڭ ماماندىعى بويىنشا ءبىتىرىپ شىقتىم. - ۇستاز بولعان وڭاي ما؟ وسى جۇمىس ەسىڭىزگە تۇسكەندە كوز الدىڭىزعا الدىمەن نە ەلەستەيدى؟
- ۇستاز بولۋ وڭاي، ەگەر ءمۇعالىم ماماندىعىن وتە جاقسى سۇيەتىن، مەڭگەرگەن، مەتوديكالىق جاعىنان شەبەر، تەوريالىق دەڭگەيى جوعارى بولسا، بالامەن جۇمىس جاساۋ وتە قىزىقتى. قيىن، ەگەر تەوريالىق ءبىلىمى جەتكىلىكسىز، مەتوديكالىق شەبەرلىگى ونشا ەمەس، وقۋشىنى جاقسى كورمەيتىن بولسا، وندا ءمۇعالىم ءوزىن دە، وقىتقان وقۋشىسىن دا تولىق جەتىستىككە جەتكىزە المايدى.
ءسوز جوق، مۇعالىمگە الدىمەن مەكتەپ پەن شاكىرت، ونىڭ ىشىندە جاقسى وقىعان شاكىرتتەرى ەلەستەيدى.
- مەكتەپتە ءسۇيىپ وقىعان ءپانىڭىز؟
- مەن مەكتەپتە قازاق ادەبيەتىن، ماتەماتيكانى، حيميانى، فيزيكانى، گەوگرافيانى وتە جاقسى وقىدىم. حيميا ءپانىن تاڭداپ، دارىگەر بولعىم كەلگەن، ءبىراق ادام كوپتىگىنەن، كونكۋرستىڭ جوعارىلىعىنان تۇسە المادىم.
گەوگرافيادان ول كەزدە فاكۋلتاتيۆ بولمادى. قازاق ادەبيەتىن جاقسى كوردىم، ءبىراق قازاق تىلگە جاقسى بولمادىم. ماتەماتيكانى وتە قاتتى ءسۇيىپ وقىدىم. تاڭداعان سەبەبىم دە وسى.
- ءوزىڭىزدىڭ ۇستازدارىڭىز جونىندە ايتا كەتسەڭىز
- مەن بىتىرگەن ورتا مەكتەپتە ماتەماتيكا پانىنەن ساباق بەرەتىن ناسيروۆا زاۋرەش دەگەن اپاي بولدى. ءبىلىمى جوعارى، قاراپايىم، بالامەن جۇمىس جاساي بىلەتىن، بالانى وزىنە باۋلي بىلەتىن ءمۇعالىم ەدى. سوسىن حيميا پانىنەن ساباق بەرەتىن ايماقوۆ اسقار دەگەن ءمۇعالىم بولدى. وتە كەرەمەت ۇستازدار بولاتىن.
- العاشقى ۇستازدىق جىلدارىڭىز قيىن بولدى ما؟
- العاشقى ۇستازدىق جولىم وڭاي بولدى دەپ ايتا المايمىن. سەبەبى، مەن گۋريەۆ وبلىستىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ جولداماسىمەن فورت - شيەۆچەنكو قالاسىنا قاراستى باۋتينو پوسەلكەسىندەگى ا. ە. باۋتينو مەكتەبىنە 8 جىلعا ءمۇعالىم بولىپ كەلدىم. سول كەزدەگى مەكتەپتىڭ ديرەكتورى ءىزباسوۆ كارلەن. وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، ءارى ورىنباسارى ءادىلحانوۆ يسا. وسى كىسىلەردىڭ كوپ قامقورلىعىن كوردىم. ديرەكتوردىڭ ءوزى ماتەماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى بولعاندىقتان، مۇعالىمدىك ەڭبەك جولىمنىڭ قالىپتاسۋىنا ۇلكەن كومەگىن تيگىزدى. باۋتينو مەكتەبىندە 1963 - 1968 جىلدار ارالىعىندا فيزيكا جانە ماتەماتيكا پاندەرىنىڭ ءمۇعالىمى بولىپ ىستەدىم. 1968 - 1973 جىلدارى وسى مەكتەپتىڭ وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ قىزمەت اتقاردىم. 1973 - 2000 جىلدار اراسىندا ا. ە. باۋتينو اتىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ ديرەكتورلىق قىزمەتىن اتقاردىم. وسىلاي ءوزىم ەڭبەك جولىمدى باستاعان مەكتەپتە 32 جىل باسشىلىق جاسادىم. 2000 جىلدان وسى كەزگە دەيىن وسى جالاۋ مىڭبايەۆ مەكتەبىنىڭ ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى بولىپ جۇمىس جاساپ كەلەمىن.
- بۇرىنعى وقۋشىلارمەن قازىرگى وقۋشىلاردىڭ ايىرماشىلىعى بارما؟
- ايىرماشىلىق ادامدا ەمەس، ايىرماشىلىق مەكتەپ باعدارلاماسىندا. بۇرىنعى باعدارلامامەن سالىستىرعانداعى قازىرگى مەكتەپ باعدارلاماسى وقۋشى ءۇشىن اۋىر دەپ ەسەپتەيمىن. وقۋشىلار قاي كەزدە دە تياناقتى، ساپالى ءبىلىم الۋعى ۇمتىلادى. سوندىقتان وقي المايتىن وقۋشى بولمايدى، وقىتا المايتىن ءمۇعالىم بولۋى مۇمكىن دەپ ويلايمىن.
- «ارمان – ادام قاناتى» دەيدى، ارمانىڭىز قانداي؟
- ارماندامايتىن ادام بولمايدى. ارمان - تىلەگىم جانۇيامنىڭ اماندىعى، وقىتقان شاكىرتتەرىمنىڭ ومىردە ورىندارىن تاۋىپ، وتە جاقسى ماماندار بولۋىن تىلەيمىن.
- قيىندىعى مەن قىزىعى بىرگە جۇرەتىن وسى جۇمىس ۋاقتىندا باسىڭىزدان وتكەن قىزىقتى جايتتاردىڭ ءبىرىن ايتىپ كەتەڭىز
- جۇمىس بولعاسىن قيىندىعى مەن قىزعى بىرگە جۇرەدى. 50 جىل بالا وقىتقان ۋاقىتتارىمدا قىزىقتى دا، قيىن دا جاعدايلاردى باسىمنان وتكەردىم. جالپى، قىزىقتى جايلار وتە كوپ. ءقازىر ەسىمە ءتۇسىپ وتىرعانى:
ءبىر كۇنى ينستيتۋتتا ءسابيت مۇقانوۆ ءوزىنىڭ «ءمولدىر ماحاببات» رومانىنىڭ جەلىسىندە ستۋدەنتتەرمەن كەزدەسۋ وتكىزدى. ستۋدەنتتەر سۇراقتارىن قويىپ جاتىر. «باتەس دەگەن كىم؟» «بۇركىت قايدا؟» ت. س. س. بۇل روماندى ءسابيت مۇقانوۆ ءوزىنىڭ ايەلى ءماريام حاكىمجانقىزىنا ارناپ جازعان ەكەن. سول كەزدە ول كىسىنىڭ ءبىر بەرگەن جاۋابى بىزگە قىزىق بولىپ كورىندى. «بۇركىت تە، باتەس تە، ستۋدەنت جوداستار، سىزدەردىڭ ارالارىڭىزدا» دەپ ايتقانى بار سوندا.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
