مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردى تاربيەلەۋدىڭ جولدارىمەن ءبىلىم بەرۋدىڭ تاسىلدەرى
مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردى تاربيەلەۋدىڭ جولدارىمەن ءبىلىم بەرۋدىڭ تاسىلدەرى
«دەنى ساۋ ادام - تابيعاتتىڭ ەڭ قىمبات جەمىسى»
قازىرگى كەزدە ەلىمىزدە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ەرەسەك جانداردى قوسپاعاننىڭ وزىندە 150 مىڭنان اسا مۇگەدەك بالا ءومىر سۇرۋدە.
بۇل ارينە قىنجىلتارلىق جاعداي. دامۋ مۇمكىندىگى شەكتەۋلى، جارىمجان جاندار ءۇشىن ەل تاراپىنان بولىنەتىن كومەك پەن قامقورلىق شەكتەلمەسە ەكەن دەگەن ويدامىن. بۇل جاندار ونداي ءومىردى تاڭداپ الماسا كەرەك.
مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندى كورگەنىڭدە اياۋشىلىقپەن قاراپ، بۇگىنىڭە شۇكىرشىلىك ەتەسىڭ. ال ولاردىڭ حال - احۋالىن، جۇرەك تۇكپىرىندەگى كۇيزەلىسىن ءبىز قانشا ويلانىپ، تەبىرەنسەك تە جەتكىزە الماسىمىز حاق.. مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردىڭ قوزعالىس مۇمكىندىگى شەكتەلگەنىمەن، جان - دۇنيە كەڭىستىگى اياسىنىڭ تارىلىپ، كۇيزەلىسكە ۇشىراۋىنا جول بەرمەۋ - بەلگىلى ءبىر ۇيىمداردىڭ مىندەتى عانا ەمەس، قورشاعان ورتانىڭ، قالىڭ بۇقارانىڭ باستى پارىزى.
ال وسى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندار تەك قوعامدىق قامقورلىقپەن عانا ەمەس ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا دا باستى نازاردا. مۇنداي جارىمجان جاندار وڭ سولىن تانىپ، ءبىلىم الىپ، تولىققاندى ازامات بولۋى ءۇشىن ءبىلىم بەرۋ سالاسى دا ءوز مۇمكىنشىلىگىنە وراي بىلىممەن قارۋلاندىرۋدا.
بۇل بالالارمەن ارنايى ءبىلىمى بار پەداگوگيكانىڭ، پسيحولوگيانىڭ، دەفەكتولوگيا مەن لوگوپەديانىڭ قىر - سىرىن تەرەڭ مەڭگەرگەن ۇستازدار ءبىلىم بەرۋدە.
«تاربيەشى بۇگىنگى زامان تالابىنا ساي ءوزىنىڭ پەداگوگتىك ماماندىعىنىڭ كىلتىن شەبەر ۇستاعان، جان - جاقتى تەرەڭ ءبىلىمدى، سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى، اشىق جارقىن جايدارى جۇرەتىن، قاجىرلى قايراتتى، ينيسياتيۆاشىل، قاتال تالاپ قويىپ، ونىڭ ناتيجەسىن تەكسەرە بىلەتىن ەڭبەكقور جان بولۋى كەرەك.
قارىم - قاتىناس كەزىندە ءار بالانىڭ جان - دۇنيەسىن سەزىنىپ كەمشىلىكتەرىن تۇزەتىپ، جەتىستىكتەرىن دامىتاتىنداي بولعانى دۇرىس دەپ ويلايمىن.
الايدا وقىتۋ قيىن، ءبىراق جانىندا ىزگىلىك پەن جاناشىرلىق، ءوز ىسىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى بويىنا سىڭىرە بىلگەن تاربيەشىگە جۇمىستانۋدىڭ ءوزى عانيبەت بولارى شىندىق.
توپتا بالا سانى كوپ، ءار بالاعا جەكە كوڭىل ءبولىپ، نازاردان تىس قالدىرماي جۇمىستانۋ كەرەك.
وقۋ ماتەريالىن قۋىپ جەتۋ، باعدارلامانى يگەرۋ بارىسىندا ءبىز، بالانىڭ دەڭگەيىنە ءمان بەرمەي قالاتىن جاعدايلار بولادى، ناتيجەسىندە كوپتەگەن بالالار وسى دەڭگەيگە جەتپەي قالۋ سالدارىنان ۇلگەرمەۋشىلەر قاتارىنا جاتادى.
ەلىمىزدىڭ ءبىلىم زاڭىندا بارلىق بالا جالپى ورتا بىلىممەن قامتىلۋى جازىلسا دا، وكىنىشكە وراي مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردى وقىتۋ وزەكتى ماسەلە بولىپ وتىر.
مۇمكىندىكتەرى شەكتەۋلى بالالارعا ءبىلىم مەن تاربيە بەرۋدەگى عىلىمنىڭ ناتيجەگە قول جەتكىزۋدىڭ ءبىرى جاڭا تەحنولوگيانى يگەرىپ، كومپيۋتەردى پايدالانۋ.
كومپيۋتەردى پايدالانۋدا ديداكتيكالىق مۇمكىندىكتەردى، تانىمدىق پروسەستەردى ەسكەرۋگە بولادى؛ لوگيكالىق ويلاۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ، اقىل - وي بەلسەندىلىگى مەن ءبىلىم الۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، شىعارماشىلىق ەڭبەك ەتۋىنە باعدارلاۋ.
ويتكەنى قۇلاقپەن ەستىگەننەن گورى - كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاپ سەزىنۋ ارينە ەرەكشە اسەر ەتەدى.
ارنايى ءبىلىم بەرۋ ورنىندا مۇمكىنشىلىكتەرى شەكتەۋلى بالالاردىڭ تولىقتاي دامۋىنا، وزگەرىستەردى تۇسىنۋىنە، ءوز بەتىمەن ءبىلىمىن جەتىلدىرۋىنە بارلىق جاعداي جاسالعان، مۇندا بالالار تىكەلەي دارىگەرلەردىڭ باقىلاۋىندا بولادى.
تاربيەشى بالانىڭ شىندىقتى تانۋعا اقىل - وي سەزىمى ەڭ الدىمەن تاڭدانۋدان باستالادى. تاڭدانۋ بالانىڭ ءاربىر نارسەنىڭ، قۇبىلىستىڭ، وقيعانىڭ ءمان - جايىن تانىپ، ولاردى تەرەڭىرەك تۇسىنۋىنە جەتەلەيدى، ونىڭ ىزدەنىمپازدىق ارەكەتىن تۋدىرادى.
كەيبىر بالالاردىڭ اقىل - وي بەلسەندىلىك قابىلەتى جەتىلمەي، ارتتا قالىپ قويىپ جاتادى. ونىڭ بىرنەشە سەبەپتەرى بار نەگىزىنە تۇقىم قۋالاۋشىلىق، ورتانىڭ ەكولوگيالىق اسەرى، وتباسىنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى. مۇنداي اۋرۋلارعا ۇشىراعان بالالار دەنە كەمىستىگىمەن قوسا، اقىل - وي كەمشىلىگىن قوسىپ الىپ، دامۋ مۇمكىندىگى ارتتا قالعان بالالار سانىن قۇرايدى. سونىمەن بىرگە بۇل توپقا دەنى ساۋ، ءبىراق تۇرمىس جاعدايىنىڭ اۋىر بولۋ سەبەپتەرىنەن ءبىر قالىپتى دامىماي قالعان بالالاردى دا جاتقىزۋعا بولادى.
مۇنداي بالالارمەن قارقىندى تەراپيالىق جۇمىستار جۇرگىزە وتىرىپ، ولارعا دارىلىك ەمدەۋ، فيزيو، پسيحوتەراپيا، ەمدىك دەنە شىنىقتىرۋ جاتتىعۋلارى، جالپى دەنساۋلىققا پايدالى ەمدەۋ شارالارى قولدانۋ كەرەك.
اقىل ويى - كەم بالالاردى وقىتۋدىڭ نەگىزگى ءادىسى - بىرىكتىرۋ بولىپ تابىلادى. بىرىكتىرە وقىتۋ ارقىلى بالا دامۋىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن انىقتاپ، ءبىلىم بەرۋ ستاندارتىنا ساي قالىپتى دامۋىن قاداعالاپ، زەيىن تۇراقتىلىقتارىن دامىتا وتىرىپ وقىتۋ، تاربيەلەۋ - باستى ماقسات بولىپ وتىر.
قازىرگى كەزدە قولدانىلىپ كەلە جاتقان ءادىستىڭ ءبىرى - بىرىكتىرە وقىتۋ.
بىرىكتىرە وقىتۋدىڭ ەرەكشەلىگىنە توقتالىپ وتسەك
- دامۋ بارىسىنداعى كەمشىلىكتى ەرتە باستان تۇزەتۋ
- دامۋ بارىسىندا اۋىتقۋى بار بالالاردىڭ بىرنەشە قىزمەتتەرىن قالپىنا كەلتىرۋ قابىلەتتەرى.
قىزىلوردا وبلىسى، كمم
«ارناۋلى الەۋمەتتىك قىزمەتتەر كورسەتۋ بالالار ورتالىعى» تاربيەشىسى
ورىنبايەۆ شاياحمەت شالقار ۇلى
مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردى تاربيەلەۋدىڭ جولدارىمەن ءبىلىم بەرۋدىڭ تاسىلدەرى. جۇكتەۋ
«دەنى ساۋ ادام - تابيعاتتىڭ ەڭ قىمبات جەمىسى»
قازىرگى كەزدە ەلىمىزدە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ەرەسەك جانداردى قوسپاعاننىڭ وزىندە 150 مىڭنان اسا مۇگەدەك بالا ءومىر سۇرۋدە.
بۇل ارينە قىنجىلتارلىق جاعداي. دامۋ مۇمكىندىگى شەكتەۋلى، جارىمجان جاندار ءۇشىن ەل تاراپىنان بولىنەتىن كومەك پەن قامقورلىق شەكتەلمەسە ەكەن دەگەن ويدامىن. بۇل جاندار ونداي ءومىردى تاڭداپ الماسا كەرەك.
مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندى كورگەنىڭدە اياۋشىلىقپەن قاراپ، بۇگىنىڭە شۇكىرشىلىك ەتەسىڭ. ال ولاردىڭ حال - احۋالىن، جۇرەك تۇكپىرىندەگى كۇيزەلىسىن ءبىز قانشا ويلانىپ، تەبىرەنسەك تە جەتكىزە الماسىمىز حاق.. مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردىڭ قوزعالىس مۇمكىندىگى شەكتەلگەنىمەن، جان - دۇنيە كەڭىستىگى اياسىنىڭ تارىلىپ، كۇيزەلىسكە ۇشىراۋىنا جول بەرمەۋ - بەلگىلى ءبىر ۇيىمداردىڭ مىندەتى عانا ەمەس، قورشاعان ورتانىڭ، قالىڭ بۇقارانىڭ باستى پارىزى.
ال وسى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندار تەك قوعامدىق قامقورلىقپەن عانا ەمەس ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا دا باستى نازاردا. مۇنداي جارىمجان جاندار وڭ سولىن تانىپ، ءبىلىم الىپ، تولىققاندى ازامات بولۋى ءۇشىن ءبىلىم بەرۋ سالاسى دا ءوز مۇمكىنشىلىگىنە وراي بىلىممەن قارۋلاندىرۋدا.
بۇل بالالارمەن ارنايى ءبىلىمى بار پەداگوگيكانىڭ، پسيحولوگيانىڭ، دەفەكتولوگيا مەن لوگوپەديانىڭ قىر - سىرىن تەرەڭ مەڭگەرگەن ۇستازدار ءبىلىم بەرۋدە.
«تاربيەشى بۇگىنگى زامان تالابىنا ساي ءوزىنىڭ پەداگوگتىك ماماندىعىنىڭ كىلتىن شەبەر ۇستاعان، جان - جاقتى تەرەڭ ءبىلىمدى، سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى، اشىق جارقىن جايدارى جۇرەتىن، قاجىرلى قايراتتى، ينيسياتيۆاشىل، قاتال تالاپ قويىپ، ونىڭ ناتيجەسىن تەكسەرە بىلەتىن ەڭبەكقور جان بولۋى كەرەك.
قارىم - قاتىناس كەزىندە ءار بالانىڭ جان - دۇنيەسىن سەزىنىپ كەمشىلىكتەرىن تۇزەتىپ، جەتىستىكتەرىن دامىتاتىنداي بولعانى دۇرىس دەپ ويلايمىن.
الايدا وقىتۋ قيىن، ءبىراق جانىندا ىزگىلىك پەن جاناشىرلىق، ءوز ىسىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى بويىنا سىڭىرە بىلگەن تاربيەشىگە جۇمىستانۋدىڭ ءوزى عانيبەت بولارى شىندىق.
توپتا بالا سانى كوپ، ءار بالاعا جەكە كوڭىل ءبولىپ، نازاردان تىس قالدىرماي جۇمىستانۋ كەرەك.
وقۋ ماتەريالىن قۋىپ جەتۋ، باعدارلامانى يگەرۋ بارىسىندا ءبىز، بالانىڭ دەڭگەيىنە ءمان بەرمەي قالاتىن جاعدايلار بولادى، ناتيجەسىندە كوپتەگەن بالالار وسى دەڭگەيگە جەتپەي قالۋ سالدارىنان ۇلگەرمەۋشىلەر قاتارىنا جاتادى.
ەلىمىزدىڭ ءبىلىم زاڭىندا بارلىق بالا جالپى ورتا بىلىممەن قامتىلۋى جازىلسا دا، وكىنىشكە وراي مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردى وقىتۋ وزەكتى ماسەلە بولىپ وتىر.
مۇمكىندىكتەرى شەكتەۋلى بالالارعا ءبىلىم مەن تاربيە بەرۋدەگى عىلىمنىڭ ناتيجەگە قول جەتكىزۋدىڭ ءبىرى جاڭا تەحنولوگيانى يگەرىپ، كومپيۋتەردى پايدالانۋ.
كومپيۋتەردى پايدالانۋدا ديداكتيكالىق مۇمكىندىكتەردى، تانىمدىق پروسەستەردى ەسكەرۋگە بولادى؛ لوگيكالىق ويلاۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ، اقىل - وي بەلسەندىلىگى مەن ءبىلىم الۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن، شىعارماشىلىق ەڭبەك ەتۋىنە باعدارلاۋ.
ويتكەنى قۇلاقپەن ەستىگەننەن گورى - كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاپ سەزىنۋ ارينە ەرەكشە اسەر ەتەدى.
ارنايى ءبىلىم بەرۋ ورنىندا مۇمكىنشىلىكتەرى شەكتەۋلى بالالاردىڭ تولىقتاي دامۋىنا، وزگەرىستەردى تۇسىنۋىنە، ءوز بەتىمەن ءبىلىمىن جەتىلدىرۋىنە بارلىق جاعداي جاسالعان، مۇندا بالالار تىكەلەي دارىگەرلەردىڭ باقىلاۋىندا بولادى.
تاربيەشى بالانىڭ شىندىقتى تانۋعا اقىل - وي سەزىمى ەڭ الدىمەن تاڭدانۋدان باستالادى. تاڭدانۋ بالانىڭ ءاربىر نارسەنىڭ، قۇبىلىستىڭ، وقيعانىڭ ءمان - جايىن تانىپ، ولاردى تەرەڭىرەك تۇسىنۋىنە جەتەلەيدى، ونىڭ ىزدەنىمپازدىق ارەكەتىن تۋدىرادى.
كەيبىر بالالاردىڭ اقىل - وي بەلسەندىلىك قابىلەتى جەتىلمەي، ارتتا قالىپ قويىپ جاتادى. ونىڭ بىرنەشە سەبەپتەرى بار نەگىزىنە تۇقىم قۋالاۋشىلىق، ورتانىڭ ەكولوگيالىق اسەرى، وتباسىنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى. مۇنداي اۋرۋلارعا ۇشىراعان بالالار دەنە كەمىستىگىمەن قوسا، اقىل - وي كەمشىلىگىن قوسىپ الىپ، دامۋ مۇمكىندىگى ارتتا قالعان بالالار سانىن قۇرايدى. سونىمەن بىرگە بۇل توپقا دەنى ساۋ، ءبىراق تۇرمىس جاعدايىنىڭ اۋىر بولۋ سەبەپتەرىنەن ءبىر قالىپتى دامىماي قالعان بالالاردى دا جاتقىزۋعا بولادى.
مۇنداي بالالارمەن قارقىندى تەراپيالىق جۇمىستار جۇرگىزە وتىرىپ، ولارعا دارىلىك ەمدەۋ، فيزيو، پسيحوتەراپيا، ەمدىك دەنە شىنىقتىرۋ جاتتىعۋلارى، جالپى دەنساۋلىققا پايدالى ەمدەۋ شارالارى قولدانۋ كەرەك.
اقىل ويى - كەم بالالاردى وقىتۋدىڭ نەگىزگى ءادىسى - بىرىكتىرۋ بولىپ تابىلادى. بىرىكتىرە وقىتۋ ارقىلى بالا دامۋىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن انىقتاپ، ءبىلىم بەرۋ ستاندارتىنا ساي قالىپتى دامۋىن قاداعالاپ، زەيىن تۇراقتىلىقتارىن دامىتا وتىرىپ وقىتۋ، تاربيەلەۋ - باستى ماقسات بولىپ وتىر.
قازىرگى كەزدە قولدانىلىپ كەلە جاتقان ءادىستىڭ ءبىرى - بىرىكتىرە وقىتۋ.
بىرىكتىرە وقىتۋدىڭ ەرەكشەلىگىنە توقتالىپ وتسەك
- دامۋ بارىسىنداعى كەمشىلىكتى ەرتە باستان تۇزەتۋ
- دامۋ بارىسىندا اۋىتقۋى بار بالالاردىڭ بىرنەشە قىزمەتتەرىن قالپىنا كەلتىرۋ قابىلەتتەرى.
قىزىلوردا وبلىسى، كمم
«ارناۋلى الەۋمەتتىك قىزمەتتەر كورسەتۋ بالالار ورتالىعى» تاربيەشىسى
ورىنبايەۆ شاياحمەت شالقار ۇلى
مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردى تاربيەلەۋدىڭ جولدارىمەن ءبىلىم بەرۋدىڭ تاسىلدەرى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءسوز تاپتارى. 370 – 374 جاتتىعۋلار.
