InfoHub Logo

ەرتەدە ءبىر تاقىر كەدەي بولىپتى. كەدەي بولعانىمەن ونەرلى، تاپقىر ادام ەكەن. ونەرىنىڭ ىشىندە اتبەگىلىك، قۇسبەگىلىك، ساياتشىلىق تا بار ەكەن.

قولىنا بىرەگەي جۇيرىك ات ۇستاپتى. سول جەل جەتپەس جۇيرىكتەردى ەل ءىشىن ارالاپ ءجۇرىپ ءوزى سىناپ تاۋىپ، ءوزى ماپەلەپ باپتاپتى.

جىگىت جاز شىققان كەزدە بايلارعا جالدانىپ، مال تاۋىپ، جۇمىس ىستەيدى. قىستا جاپان دالادا، ساي-سايدا، ورمان مەن تاۋ ءىشىن ءسۇزىپ ءجۇرىپ قاسقىر، ەلىك قۋىپ، قارساق پەن تۇلكى قاعىپتى. سۋىر، قويان اۋلاپ، تيىن مەن كۇزەن الىپ كاسىپ ەتىپتى.

كۇندەردىڭ كۇنىندە باسقا ەلدىڭ باۋكەسپە بەس ۇرىسى وسى جىگىتتىڭ جەل جەتپەس جۇيرىگىن ەستيدى. ولار قالاي ەبىن تاۋىپ، سول جۇيرىكتى قولعا ءتۇسىرۋدىن امالىن ويلاسادى. ءبىراق تاقىمىنا باسقان جالعىز اتىن جىگىت كوز الدىنان تاسا ەتپەيدى.

ۇرىلار كۇندىز-تۇنى تورىسا دا ءجۇيرىق اتتى قولدارىنا تۇسىرە المايدى. امالى تاۋسىلىپ، مىسى قۇرىعان ۇرىلار جىگىتكە وشىگىپ، ەرەگىسەدى.

ءسويتىپ، جىگىتتىڭ اڭ اۋلاپ، دالا كەزەتىن كەزىن انديدى. اقىر اياعىندا قاراقشىلار ءىزىن اندندى. يەك ارتپادان كەزەكتەسە، ۇتىلاي قۋىپ، ابايسىزدا ۇرىپ جىعىپ، اتىن ولجالاپ كەتپەك بولادى.

قىستىڭ قيىرشىق قارى بوراپ، قىزىل شۇناق ايازى شانداتىپ تۇرادى. توقال ەشكى مۇيىزىندەي ەدىرەي دەيتىن توبەلەردىڭ ىشىنەن جۇيرىك ات مىنگەن جىگىتتى ۇرىلاردىڭ كوزى شالادى. ايتىلعان ۋادەلەرى، بايلاسقان سوزدەرى بويىنشا ەدىرەيدىڭ يەك ارتپا كەزەڭىنەن بەسەۋى كەزەك-كەزەك ۇتىلاپ ءىزىن باعىپ، جىگىتتى ءوز ەلىنە بەتتەتپەي، بىرىنەن سوڭ ءبىرى قۋا بەرەدى، قۋا بەرەدى.

جىگىت اندىعان جاۋلاردىڭ استىنداعى اتىن الماي قويمايتىنىن بىلەدى. جاسانعان ادامدارعا جالعىز ءوزى كوزسىزدىكپەن قارسى تۇرا دا المايدى. اتتىڭ جالى، قىلىشتىڭ جۇزىندەي قىستالاڭ جەردە جۇرت ەسىندە، ەل اۋزىندا، بالا ساناسىندا قالارلىق ءبىر ءسوز ايتىپ قالۋدى ويلايدى. سوندا ول قارى بوراعان قۇبا توبەلەردى اينالا شاۋىپ ءجۇرىپ: «قۇنتي كەدەي، قۇنتي! قۇنتي، كەدەي، قۇنتي!» دەپ ايقايلاپ قاشادى. ۇرىلار جابىلىپ ءجۇرىپ، جىگىتتى سويىلعا جىعادى دا، جۇيرىك اتىن ولجالاپ كەتەدى...

جاز شىعىپ، جايلاۋدا ەت جەپ، قىمىز ءىشىپ ەلىرىپ وتىرعاندارىندا ۇرىلار وزدەرى ۇرىپ كەتكەن جىگىتتى مازاق ەتىپ كۇلىسەدى.

— سول جىگىتتىڭ، تەگىندە،اكىل-ەسى دۇرىس پا ءوزى؟..

— ءيا، ءوزى مەرتىگىپ، اتىنان ايىرىلاتىنىمەن ءىسى جوق، «قۇنتي، كەدەي، قۇنتي!» دەپ، بەتالدى ايقايلاي بەرگەنى نەسى؟..

قاراقشىلاردىڭ بۇل ءسوزى اۋىل بالالارىنىڭ قۇلاعىنا شالىنادى دا، ولار ءبىرىن-بىرى قۋالاپ، الىسىپ ويناعاندا، قاشاقتاعانى: «قۇنتي، كەدەي، كۇنتي!» دەپ زىمىرايدى. قۋالاعانى: «قۇنتيدى ۇستا!» دەپ جۇگىرەدى. بالالار بۇل ءسوزدى ۇمىتپاي قىسى-جازى ويناعاندا ايتىپ جۇرەدى.

ارادا جىل وتەدى. جىگىتتىڭ جاراقاتى جازىلىپ، ەل جينايدى. جۇيرىك اتىنان ايىرىلعانىنا قاتتى كۇيىنەدى. اقىرى نامىسى قوزىپ، جاياۋ ەل ارالايدى. تابانىن توزدىرىپ ءجۇرىپ سۇراۋ سالادى.

ءبىراق ەشبىر سىبىس، حابار بىلە المايدى. ۇرى-قارىسى كوپ دەيتىن الىستاعى بوتەن ەلدىڭ ءىشىن شارلايدى.

كۇندەردىڭ كۇنىندە جىلقىسى كوپ، جەلىسى ۇزىن ءبىر اۋىلدىڭ تۋ سىرتىندا ويناپ جۇرگەن ءبىر توپ بالاعا كەزىگەدى. بايقاپ تۇرسا، بالالاردىڭ قۋعانى دا، كاشقانى دا: «قۇنتي، كەدەي، قۇنتي!» دەپ جۇگىرىسەدى. جىگىت سول ارادا بالالاردان بۇل اۋىل كىمنىڭ اۋىلى ەكەنىن، الگى ءسوزدىڭ قايدان شىققانىن جانە وسىنداعى ەلدىڭ وتە ءادىل، ءسوز ءقادىرىن بىلەتىن اقساقالىنىڭ كىم ەكەنىن سۇراپ، جاي-جاپساردى ءبىلىپ الادى.

سودان كەيىن جاسى سەكسەننەن اسقان وتارباي دەگەن اۋىل اقساقالىنا بارىپ سالەم بەرەدى دە، ءوزىنىڭ باسىنان كەشىرگەن وقيعانى ايتادى. تورىنەن گورى كورى جۋىق اقساقالدان تەندىك، ادىلدىك تىلەيدى.

وتارباي ويلانىپ، تولعانادى. ءارى كەدەي جالعىز جىگىتتى ايايدى. ءارى ءىستىڭ انىعىنا، جىگىت ءسوزىنىڭ راستىعىنا كوزى جەتىپ، كوڭىلى سەزەدى.

ءسويتىپ، بەس ۇرىنى شاكىرتىپ الادى دا:

— ادام ولسە دە، ءسوز ولمەيدى، – دەيدى وتارباي قارت، — مال جوعالسا دا، ءسوز جوعالمايدى.قاشان دا ارام جەڭىلەدى، ادال جەڭەدى. ادامعا ادالدىق، ادىلدىك كەرەك. جاس بالا ۇيرەنبەسە وتىرىك ايتپايدى. ولار ۇلكەندەردەن ەستىگەنىن ايتىپ، ىلعي دا كورگەنىن ىستەيدى. بالالى ءۇيدىڭ ۇرلىعى جاتپايدى. مىنا جىگىتتىڭ تابان اقى، مانداي تەرىمەن تاپقان جالعىز اتىن ءقازىر وزىنە كايتارىندار. اقىلدى جىگىت پەن جاقسى اتتىن ايىبى ءۇشىن بەسەۋىڭ بەس بەستى موينىنا قوساك، سوڭىنا تىركەۋ ەتىپ بەرىڭدەر!..

مويىندارىنا سۋ كەتىپ، بۇلتارا الماعان قاراقشىلار:

— ءسوز تاپقانعا قولقا جوق، قىلشا موينىمىز مۇنشا! –دەيدى.— اتىڭ دا، ايىبىڭ دا دايىن. «كۇنتي، كەدەي، قۇنتي!» دەگەن ءسوزدى تەككە ايتپاعان ەكەنسىڭ. ونى ەندى بىلدىك...

ءسويتىپ، كەدەي جىگىت ءبىر اتىنا بەس بەستى ات قوسىپ الىپ، ەلىنە قايتقان ەكەن.

---