سابيگە ءومىر سىيلاعان قۇدىرەت
ەرتە زاماندا ءبىر پاتشا ءومىر ءسۇرىپتى. پاتشانىڭ قيساپسىز بايلىعى بولسا دا، ۇنەمى قاباعىنىڭ استىنان ءبىر مۇڭ بارى بايقالىپ تۇرادى ەكەن. سويتسە، الگى پاتشانىڭ پەرزەنتى بولماپتى. پاتشا قاپالانىپ، قايعىرىپ جۇرگەنىندە، ءبىر كۇنى جۇبايى جىلاننىڭ تىلىنە جەرىك ەكەنىن ايتىپتى. وسى ءسوزدى قانشاما رەت قۇدايدان جالىنىپ سۇراسا دا، ەستي الماعان ول جۇرەگى جارىلا قۋانىپ، جار سالىپتى:
— ەگەر كىمدە-كىم مەنىڭ جارلىعىما قۇلاق اسىپ، جارىمنىڭ جەرىك اسى-جىلاننىڭ ءتىلىن اكەلىپ بەرسە،سوعان جالعىز قارىنداسىمدى قوسىپ، وزىمە كۇيەۋ بالا ەتەمىن. ءبىر ەسكەرەتىن ءجايت: ول ساحاراداعى جىلاندار ورداسىنىڭ پاتشاسى اتاقتى ءافيتا-ابجىلاننىڭ ءتىلى بولۋى ءتيىس، – دەپتى.
«ءۇمىتسىز–سايتان» دەمەكشى، بايلىق پەن اسا سۇلۋ پاتشا قارىنداسىن الۋعا قىزىققاندار ساحاراعا جول تارتىپتى.
ولاردىڭ ىشىندە سول شاھاردا تۇراتىن ءبىر ساۋداگەردىڭ ازۋ ەسىمدى بالاسى دا بار ەكەن. ازۋ و باستا ومىرگە كەلگەندە، جىلان تەرىسىن جامىلا تۋىپتى. ءوز تەرىسىنىڭ پايداسىن كورمەككە ءارى سىناماققا ول دا ۇمىتپەن جىلاندار ورداسىنا اتتانىپتى.
ازۋ جولدا كەلە جاتىپ، ءار جەردە شاشىلعان ادام سۇيەكتەرىنە كوزى سۇرىنە بەرەدى. «بۇلار دا مەن سياقتى ۇمىتكەرلەر شىعار» دەپ توپشىلاعان ول ءوزى تەك تەرىسىنىڭ ارقاسىندا عانا امان كەلە جاتقانىن تۇسىنەدى. اقىرىندا كوپ قيىندىق كورىپ، ساحاراعا جەتەدى. ورداعا كەلگەن سوڭ ول جىلاندارمەن تەز ارالاسىپ كەتەدى.
بىردە جىلاندار پاتشاسى تاعامدى وتە جاقسى دايارلاي الاتىن اسپازشى كەرەك ەكەنىن مالىمدەيدى. سىنعا تۇسكەندەردىڭ اراسىنان ازۋ وزىپ شىعادى. ول قولىنان كەلگەن ونەرىنىڭ بارلىعىن جۇمساعان ەكەن. ءسويتىپ، از ۋاقىت ىشىندە ازۋ ءافيتا-ابجىلاننىڭ جاقسى كورەر جاقىنىنا اينالادى. اڭگىمەگە تارتا ءجۇرىپ، جىلاندار پاتشاسىنىڭ جانى قولىنداعى ساقينادا ەكەنىن دە ءبىلىپ الادى. ونى افيتا ماساڭداۋ كەزىندە ايتىپ قويادى.
ءبىر كۇنى ازۋ ءتاتتى تاعام جاساپ، وعان ۇيىقتاتاتىن ءدارى قوسادى دا، ءافيتا-ابجىلانعا جەگىزەدى. ول قاتتى ۇيقىعا كەتكەن كەزدە ساقيناسىن الىپ، قاق بولەدى. سودان سوڭ ءتىلىن كەسىپ الىپ، ءتۇن قاراڭعىلىعىمەن تايىپ وتىرادى. بۇل وقيعانى تاڭ اتقان سوڭ ءبىر-اق بىلگەن جىلاندار ونى ءارى ىزدەپ، بەرى ىزدەپ، تابا الماي قالا بەرەدى. ازۋدىڭ وڭاي قۇتىلۋىنىڭ سەبەبى: ساحارادان شىققان سوڭ، ول ادام قالپىنا قايتا اۋىسىپ الادى. ەلىنە امان-ەسەن ورالعان ازۋ پاتشاعا جىلاننىڭ ءتىلىن اكەپ بەرىپ، ونىڭ قارىنداسىنا ۇيلەنەدى. ال، جەرىك اسىن جەگەن پاتشا جارى كوڭىلى سۋداي تاسىپ، ايى-كۇنى جەتىپ ۇلدى بولادى. ۇلان-اسىر توي جاسالادى.
«توي دەسە، قۋ باس دومالايدى» دەمەكشى، بۇل تويعا باياعى ازۋدى ىزدەپ جۇرگەن جىلان دا كەلىپتى. ول ازۋدى يىسىنەن تانىپ قالىپ، سانىن ءبىر-اق سوعىپتى. ىشىنە كەك ءتۇيىپ، ءوز ورداسىنا قايتىپتى. كەلگەن سوڭ بۇل جاڭالىقتى باسقالارعا ايتىپ بەرىپتى.
مۇنى ەسىتكەن جىلاندار اشۋلانىپ، ادامزاتتان كەك الماققا بەكىنەدى. ۋلى ءتىلى ارقىلى ادام بالاسىنا زيان كەلتىرىپ، ۇرپاعىن كەسەلگە دۋشار ەتپەك بولادى. ءافيتا-ابجىلاننىڭ جۇبايى ءفليتا-ابجىلان قاتتى ىزالانىپ، ونى ولتىرمەككە ءوزى اتتاناتىنىن مالىمدەيدى. ءافيتا-ابجىلان دۇنيە سالعان كەزدە ول قاسىندا بولا الماپتى، الىسقا قوناققا كەتكەن ەكەن.
اراعا ءبىراز ۋاقىت سالىپ ءفليتا-ابجىلان پاتشالىققا كەلەدى. ازۋدى ىزدەپ ءجۇرىپ، ءبىر ءۇيدىڭ تۇندىگىنەن سىعالاپ قاراسا، بەسىكتەگى جاس بالانى كورەدى. بۇل جاڭا تۋعان نارەستە پاتشانىڭ مۇراگەرى ەدى. ول بار اشۋىن وسى بالادان الماققا بەكىنەدى. ۇيدە جان جوق كەزدى پايدالانىپ، تۇندىكتەن تۇسەدى. بالانىڭ قاسىنا ەندى جاقىنداي بەرگەندە، ەسىكتەن ءبىر ايەل كىرىپ كەلەدى. جىلان ساسقالاقتاپ قالادى. ال، پاتشا جارىنىڭ ابىرجىعانى سونشا، ءتىلى كۇرمەلىپ:
— و، قۇدايىم. جالعىز ءسابيىمدى اجالعا قالاي قيام؟ ونى بوساناردا جىلاننىڭ تىلىنە جەرىك بولىپ ەدىم، ەندى اجالى دا سول جىلان تىلىنەن بولماق پا؟ جو-جوق، قۇتقارا كور! – دەپ جالبارىنىپتى.
سول ساتتە قايدان ەسىنە تۇسكەنى بەلگىسىز، وشاقتا تۇرعان سۇتكە قاراي ۇمتىلادى. قازانداعى ءسۇتتى جىلانعا كورسەتىپ تۇرىپ:
— و، ءابجىلان! مەنىڭ جالعىزىما قيانات جاساما!.. جۇرەگىم سەزەدى، سەن كەك الماقشىسىڭ. بالامدى ساعان بەرمەيمىن. بولماسا مەنى شاق. مەن دە انامىن، انا سۇتىنەن جارالعانمىن. بالام دا، باسقا جان-جانۋارلار دا انا سۇتىنەن جارالعان. سەن دە ءبىز سياقتى انا سۇتىنەن ءنار العانسىڭ. تىرشىلىك يەسىنىڭ ءنارى - ءسۇت. ول قاسيەتتى دە قاستەرلى. ونى اللا تاعالام سىيعا تارتقان. اقتى جەرگە توكپە دەۋى سوندىقتان. ال مەن سول ءسۇتتى سەنىڭ باسىڭا توگەمىن. تەك بالام ءۇشىن، تەك جالعىزىمنىڭ ءومىرى ءۇشىن عانا سالتتان اتتايمىن. و، ءابجىلان، وپاسىز! سەنىڭ ۋىڭ وسى ءسۇت ارقىلى قۇدىرەتىنەن ايىرىلسىن! و، جاراتۋشىم، تىلەگىمدى قابىل ەت! – دەپ ەڭىرەپ تۇرىپ، ءسۇتتى جىلانعا شاشىپ جىبەرەدى. سول ساتتە، شىنىندا دا، جىلان بار قۇدىرەتىنەن ايىرىلادى. ءسۇتتىڭ قاسيەتتى كۇشى ونىڭ ۋى مەن ايباتىن سيقىرلاپ تاستايدى. جىلان ەسەڭگىرەپ تۇرىپ-تۇرىپ، ەسىكتەن شىعىپ كەتەدى.
مىنە، وسىدان باستاپ بارلىق جىلان اتاۋلى ءسۇتتى كورسە، ايباتىنان ايىرىلادى ەكەن. ولار ۇيگە كىرگەندە باسىنا اق قۇيسا، سىتىلىپ شىعىپ كەتەدى. ولارعا بۇل قاسيەت سوناۋ زامانعى ءوز انالارىنان دارىسا كەرەك.
نازار اۋدار:
پينوككيو
جۇماقتان تۇسكەن جەمىس تۋرالى جىر
You Might Also Like
-
ءبىر شالدىڭ ءۇش ۇلى مەن الما اعاشى بولىپتى. شال جىل سايىن ونىڭ جەمىسىن جەپ، جاسارىپ تۇرادى ەكەن. ءبىر جىلى المالارىن بەلگىسىز بىرەۋ جەپ كەتەدى. كەلەر جىلى شال ساقتىق جاساپ، ۇلكەن بالاسىن كۇزەتكە تۇرعى...
