سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 19 ساعات بۇرىن)
تاۋەلسىزدىك تۇعىرىم
تاۋەلسىزدىك تۇعىرىم
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى وتاندى سۇيۋگە تاربيەلەۋ سونىمەن بىرگە وتان الدىنداعى ۇلكەن مىندەت ەلدىڭ تاۋەلسىزدىگىن ناسيحاتتاۋ، تاۋەلسىزدىك التىن دىڭگەگى – 1986 جىلعى جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە عىلىمي تۇرعىدا سيپاتتاما بەرۋ جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ قىر – سىرىمەن تانىستىرۋ. جەلتوقسان قۇرباندارىمەن تانىستىرۋ. جەلتوقسان وقيعاسى تۋرالى شىندىققا كوز جەتكىزۋ.
ساباقتىڭ تاربيەلىك ءمانى: جەلتوقسان وقيعاسىنا قاتىسقان اعا – اپالاردىڭ ەرەن ەرلىگىن ۇلگى ەتىپ كورسەتۋ. ەلىن، جەرىن سۇيۋگە وتانىن قاستەرلەۋگە، شىنشىلدىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورىن مولايتۋ. ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: جەلتوقسان قۇرباندارىنىڭ سۋرەتتەرى،
د. قونايەۆتىڭ، سۋرەتتەرى، كىتاپتار، ناقىل سوزدەر،“جەلتوقسان الاڭى” سۋرەتتەرى.
ساباقتىڭ بارىسى:ۇيىمداستىرۋ، قوناقتارمەن سالەمدەسۋ تاۋەلسىزدىك - تۇعىرىم"
ادەبي ءسوزدى باعدارلاما"مۇزدا جانعان الاۋ" ساحنالىق قويىلىم “ەستە قالعان
سول ءبىر كەز”قوناقتارمەن اڭگىمە
"ەلىڭنىڭ ۇلى بولساڭ، ەلىڭە جانىڭ اشىسا، ازاماتتىق نامىسىڭ بولسا، قازاقتىڭ ۇلتتىق جالعىز مەملەكەتىنىڭ نىعايىپ - كوركەيۋى جولىندا جان تەرىڭدى سىعىپ ءجۇرىپ ەڭبەك ەت. جەردىڭ دە، ەلدىڭ يەسى ءوزىڭ ەكەنىڭدى ۇمىتپا!" قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋى
تاۋەلسىزدىككە 26 جىل كىرىسپە ءبولىمى:
ءمۇعالىم: قۇرمەتتى ۇستازدار مەن وقۋشىلار!
سىزدەردى الدىمەن 16 – جەلتوقسان تاۋەلسىزدىك كۇنىمەن قۇتتىقتايمىن.
ەگەمەندى ەل اتانعانىمىزشا، ءبىزدىڭ حالقىمىزدى باسىنان قيىندىق پەن قاتىگەز جىلداردىڭ نەبىر سۇمدىقتارى ءوتتى. بۇل قازاق حالقىنىڭ ارى مەن نامىسىنا، تاعدىرى مەن تاريحىنا وشپەس تاڭبا سالعان 1986 جىلعى جەلتوقسان. 1986 جىلى جەلتوقساننىڭ 16 – نا قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ 18 مينۋتقا سوزىلعان V – پلەنۋمى د. ا. قونايەۆتىڭ ورنىنا كەڭەستەر وداعىنىڭ كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ۇسىنۋىمەن گ. كولبيندى تاعايىندايدى. ول بۇعان دەيىن ۋليانوۆسك وبلىستىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى بولىپ ىستەگەن. رەسپۋبليكاعا مۇلدە بەيتانىس بولاتىن. 17 - جەلتوقساندا تاڭەرتەڭ الماتىدا جاپپاي تولقۋ باستالدى، كەيىنىرەك ول رەسپۋبليكانىڭ باسقا دا قالالارىنا تارادى. گ. كولبيننىڭ باسشىلىققا تاعايىندالۋى سىلتاۋ عانا ەدى. نارازىلىققا جىلدار بويى قورلانعان سەبەپتەر تۇرتكى بولدى. جاستار برەجنيەۆ الاڭىنا جينالا باستادى. الاڭدا: “ءبىز، قازاق، ەجەلدەن ەركىندىك اڭساعان”، “ءاربىر ۇلتتىڭ ءوز كوسەمى باسقارسىن!”، “تاۋەلسىزدىك كەرەكى” دەگەن ۇراندار ايتىلدى. رەسپۋبليكا باسشىلارى ءاۋ باستان – اق جاستارمەن تەڭ قۇقىلى كەلىسىمگە بارمادى جانە ولاردىڭ پىكىرىن تىڭداعىسى كەلمەدى. ساياسي نارازىلىقتى ۇكىمەت بيلىگىنە تونگەن قاتەر دەپ باعالاپ، وعان الماتى گارنيزونىن جاۋىنگەرلىك دايىندىققا كەلتىرىپ، كوپ كۇشپەن الاڭداعى جاستاردى قورشاپ الدى. الماتىعا ءار ايماقتاردان اسكەردىڭ ارنايى بولىمدەرى جىبەرىلدى.
تۇرمەگە قامالدى. ءوز ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن تالاپ ەتىپ، شەرۋگە شىققان جاستارعا “بۇزاقىلار، ۇلتشىلدار، ناشاقورلار” دەپ كىنا تاقتى. كوپتەگەن ستۋدەنت - جاستار وقۋ ورنىنان شىعارىلدى.
جەلتوقساندا شىندىق جىرىن شىرقايمىن دەپ شارق ۇردىڭ،
جەلتوقساندا ەگەمەندى ەل بولساق دەپ تالپىندىڭ.
كەۋدەڭدە ءالى سىزى جاتىر سول كەزدەگى سالقىننىڭ
اينالايىن – اينالايىن جاس وركەنى حالقىمنىڭ.
وسەر ەلدىڭ قاي ساتتە دە بىرلىك بولماق قالاۋى،
لاۋلا، لاۋلا جەلتوقساننىڭ مۇزدا جانعان الاۋى!
وزدەرىڭدەي ءور نامىس جاس وركەنى بار ەلدىڭ،
ەشقاشاندا ەڭكەيۋگە ءتيىستى ەمەس جالاۋى! تاۋەلسىزدىك جولىندا قايرات رىسقۇلبەكوۆ، ءلاززات اسانوۆا، ەربول سىپاتايەۆ، ءسابيرا سياقتى قازاق جاستارى جەلتوقسان وقيعاسى كەزىندە قايسارلىقپەن ەرلىك كورسەتىپ، قۇربان بولدى.
ەندەشە سول جەلتوقسان قۇرباندارىن ءبىر مينۋت ۇنسىزدىكپەن ەسكە الايىق. “ءوز ۇلىن، ءوز ەرلەرىن ەسكەرمەسە ەل تەگى السىن قايدان كەمەڭگەردى” – دەپ ءىلياس جانسۇگىروۆ ايتقانداي، بۇل كىسىلەرگە قانداي قۇرمەت كورسەتىلسە دە ارتىق ەمەس.
جەلتوقسان – ەرلىك تاريحىمىز. سوندىقتان، تىندىرىلعان ءىس ورىندى دەپ باعالايمىز.
پرەزيدەنتتىڭ جارلىعىمەن 1996 جىلى 9 جەلتوقساندا قايرات نوعايباي ۇلى رىسقۇلبەكوۆكە “حالىق قاھارمانى ” اتاعى بەرىلىپ، ايرىقشا، ەرەكشەلىك بەلگىسىمەن – “التىن جۇلدىز” تاپسىرىلدى.
ءسابيرا، ءلاززات، ەربولعا “اقتاۋ جونىندەگى انىقتاما” قاعازدارى بەرىلدى.
تورتكۇل دۇنيەنى ءدۇر سىلكىندىرگەن ايگىلى جەلتوقساننىڭ ارمان تىلەگى ورىندالىپ، ەلىمىزگە تاۋەلسىزدىك تاڭى اتتى. قاي مەملەكەت ءۇشىن دە ءوز تاۋەلسىزدىگى وتە قىمبات. ەگەمەندىك – كوپتەگەن ۇلتتار مەن حالىقتاردىڭ ماڭگىلىك اسقاق ارمانى دا، ماقساتى دا بولدى. ەگەمەندىك ءۇشىن ءالى دە كۇرەسىپ جاتقان حالىقتار بار. بابا¬لارىمىز دا “ەگەمەن بولماي ەل بولماس، ەتەكتەن كەسكەن جەڭ بولماس” دەپ، وسىناۋ ۇلان - عايىر دالانى يەمدەنگەن حالقىنىڭ تاۋەلسىز ەل بولىپ، وزگەلەرمەن تەرەزەسى تەڭ، جەكە مەملەكەت بولعانىن ارمانداپ ءوتتى. حالقىمىزدىڭ باقىتىنا وراي ەلىمىز¬ءدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ن. نازار¬¬بايەۆتىڭ تەرەڭنەن زەردەلەي بىلەتىن ساياساتىنىڭ، كەلەشەكتى بولجاي بىلەتىن كورەگەندىگىنىڭ ارقاسىندا 1991 جىلى 16 جەلتوقساندا قازاقستان ەگەمەندىككە قول جەتكىزدى. بۇل ايتۋعا جەڭىل، اتقارۋعا كەلگەندە عاسىرلىق سالماعى بار ءىس بولدى. كەشەگى ۇلكەن دەرجاۆادان جەكە وتاۋ بو¬لىپ شىققان ەلدەرگە الەم نازار تىكتى. “قايتەر ەكەن؟” دەپ اپىل - تاپىل باسقان قا¬دا¬¬مىن قاداعالاپ تۇردى. وسىنداي جاع¬داي جاھاندىق تاريحتا تالاي رەت كەزدەس¬كەن. ءار ءتۇرلى جولدارمەن ازاتتىق العان مەم¬لەكەتتەردىڭ ەل بولىپ ەڭسە تىكتەپ، وركەنيەت كوشىنە ەرىپ كەتۋى ءارقالاي بولعان. سوسياليستىك قوعامنىڭ تار قۇر¬ساۋى¬نان شىققان، ەندى عانا تاۋەلسىزدىگىن العان قازاقستاندى بىردەن نارىق ەكونومي¬كاسىنا باعىتتاۋدا نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى تاريحي شەشىم قابىلداپ، تاۋەكەلگە بەل بۋدى. سوندىقتان ءبىزدىڭ ەلدىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى زور اۋقىمدى مىندەتتەردى اتقارا ءبىلدى، تىڭنان تۇرەن سالعانداي ەل دامۋىنا داڭعىل جول اشتى قازاقستاننىڭ وزگەلەرگە ۇلگى بولعان تۇستارى دا كوپ. ەلباسىنىڭ جاھاندىق جاڭاشىل باعىتتاعى جوبالاردى باس¬تاما جاسايتىنى وسىدان. ۇلتتىق رۋحتى الەمگە ۇلگى قىلاتىن ءبىر تۇلعا بولسا، سول ەلباسى دەپ بىلەمىز. ءبىز – ۇلتتىق مىندەتى بەرىك، ۇلتتىق رۋحى جاڭارعان ەلمىز. ەلدىڭ ىشكى باعدارىن سارالاساق، ەلىمىز 2020 جىلعا دەيىن ستراتەگيالىق يندۋستريالدى - يننوۆاسيالىق دامۋ ماقساتىن قويىپ وتىر. قازاقستان ساياسي جانە ەكونوميكالىق دۇرىس شەشىمدەر تابۋعا، الەمدىك دەرجاۆالار باسەكەلەستىگىندە حالىق قالاۋىن ساقتاپ قالۋعا مۇمكىندىك الدى. ەل تۇرعىندارىنىڭ جاعدايىن جاقسارتىلۋىنا، ادام قۇقىعىن قورعاپ، الەۋمەتتىك ادىلدىك ورناتۋعا، ۇلتارالىق قاتىناس پەن بىرلىكتى ساقتالۋىنا تالپىنعان جاس مەملەكەتىمىزدىڭ اتقارعان شارالارى الەمنىڭ بارشا ەلدەرىنىڭ قولداۋىنا يە بولدى. ەلباسىمىزدىڭ تاۋەلسiزدiك تۋرالى قاناتتى ويلارى حح عاسىردىڭ سوڭىندا الەم كارتاسىندا جاڭا تاۋەلسىز مەملەكەت پايدا بولدى. سول قۇرىلعان قازاقستان اتتى تاۋەلسىز مەملەكەتتىڭ باستاۋىندا تۇرۋ باقىتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ باقىتىنا ءتيدى. پرەزيدەنت ءححى عاسىرعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىن الەم تانىعان تاۋەلسىز مەملەكەت تۇعىرىنا قوندىرعان تاريحي تۇلعاعا اينالدى. ەگەر بiز تاۋەلسiزدiكتەن ايرىلساق، بiزگە كەشiرiم جوق. تاۋەلسiزدiك – اتا - بابالارىمىزدىڭ جۇزدەگەن جىلدارمەن ولشەنەتiن ارمان - اڭسارىنىڭ جۇزەگە اسقان اقيقاتى. تاۋەلسiزدiكتiڭ ءاربiر جىلىنىڭ بiز ءۇشiن ءمانi بولەك، ماڭىزى ايرىقشا. تاۋەلسiزدiكتiڭ تار جول، تايعاق كەشۋiنەن، بەتتەن قاعار جەلiنiڭ ەسۋiنەن تايسالماۋعا تيiسپiز. بiز اتا - بابالارىمىزدىڭ اڭسار - ارمانىنا قول جەتكiزiپ، مىڭجىلدىقتىڭ ءتۇيiسكەن توعىسىندا تاۋەلسiز مەملەكەت قۇردىق. قازاقستاننىڭ تاۋەلسiزدiگiنiڭ بولاشاعى ءۇشiن، ءوسiپ - وركەندەۋ ءۇشiن، نىعايۋى ءۇشiن قازاقتىڭ – ءوزiمiزدiڭ ۇلتتىڭ بiرلiگi كەرەك،
وسى جىلدار ىشىندە تالاي بەلەستەن استىق. قازاقستاندى الەم تانىدى.
ەندەشە، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تۇعىرى بيىك، حالقىمىزدىڭ ەڭسەسى جوعارى، ەگەمەندىگىمىز باياندى بولسىن!

قىزىلوردا وبلىسى، جاڭاقورعان اۋدانى،
سۋناقاتا اۋىلى №194 ورتا مەكتەبى
ءپانى ءمۇعالىمى: كوشەربايەۆا جادىرا

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما