InfoHub Logo

ەرتەدە ءبىر بايدىڭ جالعىز بالاسى جىلقى باعىپ جۇرسە، ءبىر ادام كەلىپ:

— بالام! ءبىر ءۇيىر جىلقى بەرسەڭ، مەن ساعان ءۇش اۋىز ناسيحات ءسوز ۇيرەتەيىن، –  دەپتى. بالا تۇرىپ:

— قۇپ! بەرەيىن، ۇيرەتىڭىز، – دەيدى. الگى كىسى:

— بالام! سۋىن ىشكەن قۇدىققا تۇكىرمە، ەرتەڭگى استى تاستاما، وڭ قولىڭ توبەلەس باستاسا، سول قولىڭ اراشاشى بولسىن، – دەيدى. بالا ءبىر ءۇيىر جىلقى بەرەدى. الگى ادام جىلقىنى ايداپ ءوز جونىنە كەتەدى. كەشكە بالا ۇيىنە كەلەدى. اكەسى:

— مال امان با؟ – دەيدى. بالاسى:

— مەن ءۇش اۋىز ناسيحات ۇيرەنىپ، ءبىر ايعىر ءۇيىر جىلقى بەردىم، باسقا مال امان، – دەيدى. اكەسى اشۋلانىپ، بالاسىن قۋىپ جىبەرەدى. اكەسىنەن تۇڭىلگەن بالا جاڭادان ۇيلەنگەن اياعى اۋىر جاس كەلىنشەگىنە:

— سەن مەنى كۇت، اكەمنىڭ ءبىر ءۇيىر جىلقىسىن ءۇش ءۇيىر جىلقى ەتىپ قايتاراتىنداي قازىنا تاۋىپ، قايتىپ كەلەمىن، – دەپ قوشتاسىپ جولعا شىعادى. بىرنەشە كۇندەر دالادا قاڭعىرىپ ءجۇرىپ، ءبىر قالاعا كەلەدى. قالانى ارالاپ ءجۇرىپ، حاننىڭ ورداسىنا كەزدەسەدى. حاننىڭ نوكەرلەرى مۇنىڭ جات جەردەن كەلگەن، بوتەن ادام ەكەنىن سەزەدى دە ءجون سۇرايدى:

— نەعىپ جۇرگەن ادامسىڭ؟ جۇمىس ىستەمەيسىڭ؟ – دەيدى.

— دەنىم ساۋ، نەگە جۇمىس ىستەمەيمىن. جۇمىس تابىلسا ىستەيىن، – دەپ جاۋاپ بەرەدى. نوكەرلەر حانعا كەلىپ:

— ءبىر جولاۋشى جاس بالا جىگىت، ءوزى اقىلدى، ەستى كورىنەدى، قىزمەتشى بولعىسى كەلەدى، – دەيدى. حان شاقىرتىپ كورسە، بويى سىمباتتى، ءتۇرى ادەمى بالا جىگىت ەكەن، حان ماقۇل كورەدى دە:

— سەن مەنىڭ ەسىگىمنىڭ الدىندا كۇزەتشى بولىپ تۇر، – دەيدى. بالا ەسىك كۇزەتشىسى بولادى. بۇل ەكى ورتادا حاننىڭ ايەلى بۇعان عاشىق بولادى.

— مەن سەندىك بولايىن، ويناپ-كۇلىپ جۇرەلىك، – دەپ ەرتەڭدى-كەش اينالدىرا بەرەدى. بالا حاننىڭ ايەلىنىڭ سوزىنە ازادى دا، كوڭىلى اۋادى. ءبىراق كوڭىلى اۋسا دا: «اكەم مەنى نەگە ايداپ جىبەرەدى. ءبىر ايعىر ءۇيىرلى جىلقىنى نەگە بەردىم؟ شال «سۋىن ىشكەن قۇدىققا تۇكىرمە»،– دەگەن ەدى عوي، – دەپ، ونىڭ ۇيرەتكەن ءسوزىن ەسىنە تۇسىرەدى. حاننىڭ ايەلىنە كونبەيدى. بالانىڭ بولمايتىنىن ءبىلىپ حاننىڭ ايەلى كۇدەر ءۇزىپ:

— مىنا، جاڭا جۇرگەن جامان، شىرىك: – «مەنى قوينىڭا ال، دەپ قويمايدى»،– دەپ، حانعا شاعىستىرادى. حان ەرتەڭ ونى ولتىرمەكشى بولىپ، كومىرشىلەرىنە:

— ەرتەڭ ەرتەمەن كىم بۇرىن كەلسە، سونى وتقا سالىڭدار، – دەپ، بۇيرىق بەرەدى. سونسوڭ حان بالاعا:

— ەرتەڭ بارىپ كومىرشىلەردەن ءبىر قاپ كومىر الىپ كەل، – دەپ بۇيىرادى.

         بالا ەرتە تۇرىپ كومىرشىلەرگە جۇگىرىپ بارا جاتسا، ءبىر كەمپىر الدىنان شىعىپ:

— ەي، بالام، ءدام تاتىپ كەت! – دەيدى.

— جۇمىسىم اسىعىس، حاننىڭ جۇمىسى ەدى، – دەپ بالا كەتە بەرگەندە:

— بالام-اۋ، ۋاقىت ءالى ەرتە عوي! – دەيدى كەمپىر. سوندا بالانىڭ ەسىنە جىلقى العان قارتتىڭ ناسيحاتى تۇسە كەتەدى دە، كەمپىردىڭ ۇيىنە ءدام تاتقالى كىرەدى. سول ەكى ارادا حاننىڭ ايەلى بالانى ءبىر كورىپ قالعىسى كەلىپ سوڭىنان جۇگىرەدى. حاننىڭ ءامىرىن ورىنداۋعا ازىرلەنىپ تۇرعان كومىرشىلەر جۇگىرىپ كەلگەن ايەلدى ۇستاي الىپ، جانىپ تۇرعان وتقا تاستاپ جىبەرەدى. كەمپىردىڭ ۇيىندە تاماققا الدانىپ قالعان بالا كومىرشىلەردەن ءبىر قاپ كومىردى الا سالا، جۇگىرىپ ۇيىنە قايتىپ كەلەدى. حان ونىڭ ءتىرى قايتىپ كەلگەنىن كورىپ، تاڭدانادى. قاراسا حان ورداسىندا ايەلى جوق. اركىمنەن سۇرايدى، ەشكىم بىلمەيدى. بالا نەعىپ امان كەلدى دەپ، كومىرشىلەردەن حان سۇراتادى. كومىرشىلەر:

— حاننىڭ ءوز جارلىعىمەن حانىمدى وتقا تاستادىق، – دەيدى.

— مەن بالانى وتقا سالۋعا بۇيىرىپ ەدىم عوي! بالا، سەن جادىگويمىسىڭ، – دەپ، حان بالاعا قاھارلانادى. سوندا بالا:

— تاقسىر! مەنىڭ ءبىر قاسىق قانىمدى قيساڭ ءسوزدىڭ راسىن ايتايىن، – دەيدى. حان رۇقسات ەتەدى. بالا:

— تاقسىر! مەن ءبىر بايدىڭ بالاسى ەدىم. جاڭادا ۇيلەنىپ ەدىم. دالادا جىلقى باعىپ جۇرگەنىمدە، ءبىر ادام كەلىپ: «بالا، ءبىر ايعىر ءۇيىر جىلقى بەرسەڭ، ءۇش اۋىز ناسيحات ءسوز ۇيرەتەمىن»،– دەدى. «ماقۇل، ءبىر ايعىر ءۇيىرلى جىلقى بەرەيىن، ۇيرەت»،– دەدىم. سوندا الگى ادام: «بالام، سۋىن ىشكەن قۇدىققا تۇكىرمە، ەرتەڭگى استى تاستاما، وڭ قولىڭ ۇرىس باستاسا، سول قولىڭ اراشاشى بولسىن»،– دەپ ەدى. مەن سونى ۇيرەنىپ، كەشكە ۇيگە كەلگەن سوڭ، وسى ءسوزدىڭ ءبارىن اكەمە ايتىپ ەدىم، ول كىسى مەنى ۇرىپ-سوعىپ، ۇيدەن قۋىپ جىبەردى. سونان تەنتىرەپ، ءسىزدىڭ الدىڭىزعا كەلدىم. حانىم مەنى ەرتەڭدى-كەش: «مەنىمەن ويناپ-كۇل» – دەپ، تىنىشىمدى الدى. ويناپ-كۇلەيىن دەسەم، ءبىر ايعىر ءۇيىرلى جىلقى بەرىپ ۇيرەنگەن ناسيحاتىم ەسىمە ءتۇستى دە، ءوزىم سۋ ىشكەن قۇدىققا تۇكىرگىم كەلمەدى. ءسىز كومىرشىلەرگە بارۋعا بۇيىرعان سوڭ، قاپتى الىپ، كەتىپ بارا جاتقاندا، ءبىر كەمپىر: «دايار تۇرعان ءدام بار، تاتىپ كەت»، – دەگەن سوڭ: «ەرتەڭگى ءدامدى تاستاما» – دەگەن ناسيحات ەسىمە كەلىپ، كەمپىردىڭ ۇيىنە بارا قالدىم. سونان شىعىپ كومىردى الىپ قايتتىم. مەنىڭ حانىمنان حابارىم جوق. تاقسىر! ءسوزىمنىڭ بولعانى سول، – دەيدى.

حان مۇنىڭ ادالدىعىنا كوزى جەتىپ:

— بارەكەلدى، اناڭا راقمەت! سەنىڭ كۇناڭ جوق ەكەن. حانىم ءوز جازاسىن ءوزى تاۋىپتى، – دەيدى دە، كوپ دۇنيەلەر بەرىپ، ات مىنگىزىپ، بالانى ەلىنە قايتارىپ جىبەرەدى. بالا ءجۇرىپ كەلە جاتىپ: «مەن كەتكەلى ءبىرتالاي جىل بولدى. مەنىڭ ۇيدەگى ايەلىم نە كۇيدە ەكەن؟» – دەپ ويلايدى. تۇندە اقىرىن ۇيىنە كەلسە، ايەلى ءبىر جىگىتپەن وڭاشا بولمەدە قاتار قويىلعان توسەكتە جاتىر ەكەن. جانىنان قىلىشىن سۋىرىپ الىپ، شابايىن دەگەندە، باياعى ناسيحات ءسوز ەسىنە ءتۇسىپ، سول قولىمەن وڭ قولىن ۇستاپ، نە ىستەرىن بىلمەي تۇرعان كەزدە ايەلى ويانادى. قورقىپ تۇرا كەلىپ، ءوزىنىڭ كۇيەۋىن تانيدى.

بايى اشۋلانىپ ايەلىنە:

— سەنىڭ بۇل نە قىلعانىڭ؟ مەن دالادا تەنتىرەپ جۇرسەم، سەن جىگىتپەنەن وڭاشا جاتىرسىڭ. اسىقپا، جازاڭدى بەرەرمىن! – دەدى.

— ءسىزدىڭ مۇنىڭىز قاتە، قۇلاعىڭىزدى سالىڭىز، مەن سىزگە ايتايىن: مەن ءسىز كەتكەندە، وزىڭىزگە ءمالىم، جۇكتى ەمەس پە ەدىم؟ كەتكەنىڭىزگە 15 جىل بولدى. ەسەپتەپ قاراڭىزشى؟ بۇل ءوزىڭىزدىڭ جىگىت بوپ قالعان بالاڭىز عوي! – دەيدى ايەل.

ايەلىنىڭ قاسىنداعى ءوز بالاسى ەكەنىن سوندا ءبىلىپ، جىگىت ونىمەن قۇشاقتاسىپ كورىسىپ، ايەلىنەن كەشىرىم سۇراپ، تاتۋلاسادى.

ءسويتىپ، ادالدىقپەن مۇراتىنا جەتىپتى.

---