InfoHub Logo

Қазақстандағы Алаш партиясы туралы, осы тарихи саяси қозғалыстың сан алуан аспектілеріне терең үңілетін ағылшын тіліндегі зерттеу мақалалары туралы ақпарат беруді жөн көрдік. Бұл туралы infohub.kz сайты жазды.

Сондай мақалалардың бірі Үндістанның Space and Culture журналында жарияланған «Алаш партиясы: қозғалыс тарихнамасы» деп аталады. Бұл зерттеу қазақтың тұңғыш ұлттық партиясы Алаш тарихының төрт кезеңін анықтай отырып, Алаш қозғалысына тарихнамалық шолу жасайды. Ол партияның қозғалыстан оның Құрылтай жиналысына сайлау кезіндегі рөліне дейінгі эволюциясын және оның Алаш автономиясы мен Алаш Орда үкіметіндегі билеуші партия ретіндегі мәртебесін қарастырады. Мақалада ұлттық партиялардың әрбір сәйкес ұлт үшін қолайлы формалар мен комбинацияларда жаңғыртудың шарттары мен жолдарын белгілеудегі рөлі атап өтілген.

Тағы бір маңызды зерттеу жұмысы Open Access Journals (DOAJ) каталогында бар. «АЛАШ ПАРТИЯСЫ ҚАЗАҚ МЕМЛЕКЕТТІЛІГІНДЕ» деп аталатын бұл мақалада Алаш партиясының ұстанымдары, ұлттық қозғалысты жақтаушылар, Алаш Орданың құрылу алғышарттары талданады. Алаш партиясының жетекшілері Қазақстанды автономиялы субъект ретінде қарастырып, оның егемендігін нығайтуға тырысты, Қазақстан автономиясын дамытудың саяси және экономикалық тұрғыдан негізделген бағдарламасын ұсынды. Алайда олардың идеялары большевиктер тарапынан қолдау таппады, бұл 1920 жылы партияның таратылуына әкелді.

Сонымен қатар, Абай орталығы сайтындағы «Алаш» партиясы және оның қазақ болмысына қосқан үлесі» атты мақалада Алаш партиясының қазақтың ұлттық болмысына тигізген ықпалы жан-жақты қарастырылған. Онда патша әкімшілігі кезіндегі қазақ зиялыларының қиындықтары мен толғандырған мәселелері, әсіресе, халықты оқу-ағарту арқылы орыстандыруға қатысты мәселелер сөз болады. Бұл кезең қазақ тарихындағы елеулі бетбұрыс болды, өйткені зиялы қауым өздерінің ұлттық болмысынан бас тартпай, жаңарудың жолдарын іздей бастады. Мақалада қазақ зиялыларының Мемлекеттік Думаға қатысуы және қазақ ұлтшылдығын насихаттауда және империялық саясатқа тойтарыс беруде шешуші рөл атқарған «Айқап» және «Qazaq» сияқты ұлттық газеттерді шығару сияқты күш-жігері егжей-тегжейлі баяндалған.

Бұл мақалаларда Алаш партиясының тарихы, ұстанымдары, Қазақстанның ұлттық болмысы мен мемлекеттілігіне ықпалы туралы құнды ой-пікірлер берілген.