InfoHub Logo

Жаңа Салық кодексі қазақстандық бизнес пен қарапайым халық үшін әділеттілік орнатады деп күтілген еді. Алайда, құжат жобасы жарияланған сәттен бастап қоғамда қызу талқыға түсті. Археологиялық қазба жұмыстары мен мемлекеттік медицинаның салықтан босатылғаны түсінікті-ақ. Бірақ бұл тізімге аяқ астынан «кітап басу ісінің» қосылуы сарапшылардың күдігін туғызып отыр.

Бұл шынымен ұлттың рухани жаңғыруына жасалған қадам ба, әлде белгілі бір тұлғалардың мүддесін көздейтін лоббизм бе?

50 миллиондық пәтер және "жеңілдік" әділетсіздігі

Салық даулары бойынша заңгер және кәсіби есепші Айжан Балакешова TENGE TALKS арнасына берген сұхбатында жаңа норманы қатты сынға алды. Оның пікірінше, халықтың әлеуметтік жағдайына тікелей әсер ететін салалар шет қалып, кітап бизнесіне ерекше жағдай жасалуы – ақылға қонымсыз.

Сарапшы пікірі: «Бұл өте таңқаларлық жағдай. Біз, мамандар, бұған наразымыз. Неліктен жеке меншік медицина, азық-түлік және ең бастысы – баспана салықпен қалады да, кітап басу ҚҚС-тан (НДС) босатылады? Салыстырып көріңіз: ҚҚС қосылғанда 50 миллион теңгенің пәтері 65 миллионға бір-ақ шығады. Ал кітаптың бағасы небәрі 65 мың теңге. Бұл – өлшемсіз дүние».

"Өз адамдарына" жасалған жеңілдік пе?

Мәселенің түп-төркіні тереңде жатқан сыңайлы. Қазақстанда мектеп оқулықтарын басып шығарумен айналысатын санаулы ғана ірі ойыншы бар. Олар мемлекеттік тапсырыс арқылы қыруар қаржы табады.

Айжан Балакешованың айтуынша, бұл жерде мүдделер қайшылығы (конфликт интересов) болуы мүмкін:

• Елімізде оқулық басатын небәрі екі ірі кәсіпорын бар.

• Forbes деректеріне сүйенсек, осы ірі баспалардың бірінің Директорлар кеңесінің төрағасы – Салық кодексін әзірлеп жатқан жұмыс тобы мүшесінің туған анасы.

Осы тұста заңды сұрақ туындайды: бұл өзгеріс кітап оқу мәдениетін қолдау ма, әлде отбасылық бизнесті өркендету ме?

Баспагерлер онсыз да ұтылмайды

Экономикалық тұрғыдан алғанда, баспа үйлері қазірдің өзінде тығырыққа тіреліп отырған жоқ. Олар қағаз бен бояуды сатып алғанда ҚҚС төлейді, яғни кейіннен салықтық шегерімдер (зачет) жасай алады. Ал басқа өндіріс орындары жалпыға бірдей ережемен жұмыс істеуге мәжбүр.

Сарапшының сөзінше, егер біз «Жаңа Қазақстанның» әділетті кодексін жазғымыз келсе, ойын ережесі бәріне тең болуы тиіс.

• Бірыңғай салық мөлшерлемесі;

• Немесе прогрессивті шкала.

Бірақ "оқуды насихаттау" деген желеумен жекелеген салаларға артықшылық беру – қалған бизнеске жасалған қиянат.

Түйін: Қателікті түзеуге мүмкіндік бар ма?

Мамандар әлі де кеш емес деп санайды. Айжан Балакешова Салық кодексінің 245-бабына өзгерту енгізіп, кітап басу ісін қайтадан салық салынатын айналымға қосуды ұсынуда.

Салық жүйесінің басты принципі – ашықтық пен теңдік. Егер заңгерлер мен экономистердің дабылы ескерілмесе, жаңа Салық кодексі халықтың сенімінен айырылуы мүмкін.

Құрметті оқырман! Сіз қалай ойлайсыз, мемлекет бірінші кезекте баспана мен азық-түлікті салықтан босатуы керек пе еді, әлде кітап бизнесі маңыздырақ па?