InfoHub Logo

Baıaǵyda Áýezhan degen han bolypty. Hannyń qyryq balasy bar eken. «Osy balalaryma bir jerden qalyń bersem eken»,— dep oılaıdy eken.

Birneshe jyldar ótkennen keıin han bir baıdyń qyryq qyzy bar dep estıdi. Soǵan qalyńmalyna sóılesip, quda túsip kelýge jaýshy jiberipti. Jaýshy baryp: «Bizdi han jiberdi. Balalaryna qyzyn bersin dep, — soǵan keldik», — deıdi. Baı aıtty:

— Qyzdaryma qalyńmal almaımyn, meniń úıimnen ózderiniń úıine sheıin tup-týra jol bolsyn, joldyń eki jaǵyna baý-aǵash, túbinen sý shyǵyp, bulbuldar saırap tursyn, — depti. Osy aıtqandarymdy «bir jyldyń bedelinde bitiresiń»,— depti.

Bul sózin jaýshylar hanǵa aıtyp kelipti. Han maqul dep, qyryq balasyn shaqyryp alyp, eń kenjesin alyp qalyp, otyz toǵyz balasyn birneshe nókerimen álgi jumysty bitirip kelýge jiberipti. Balalary birneshe aı júrip, bitire almaı keledi. Onan keıin úıde qalǵan kenje balasy:

— Áke, meni jiber, men bitirip keleıin! — deıdi.

Ákesi:

— Qoı, balam! Otyz toǵyz aǵań bitire almaǵanda, sen qaıdan bitireıin dep ediń?— deıdi.

— Joq, baramyn, — degen soń, ákesi balasyn jiberedi. Balasy úıinen joldas ertpesten, bir uzyn jolmen kele jatsa, bir appaq kıimdi aqsaqaldy kisi ushyraıdy da, oǵan sálem beredi. Sálemin alady.

Shal:

— Qaraǵym, qaıda barasyń? — dep surasa, bala baıaǵy tilekteriniń bárin bastan-aıaq baıan etedi.

Shal aıtty:

— Balam, men tilegindi bereıin, kózińdi jum! — deıdi. Bala kózin jumady. Bir ýaqytta;

— Kózińdi ash! — deıdi shal.

Kózin ashyp jiberse, baıaǵy tileginiń bári qabyl bolyp, adam tańǵalarlyq bolyp qalypty. Balaǵa kezdesken Qydyr edi.

Shal:

— Balam! Úıińe barǵan soń qaınyńa barma, aǵalaryń barsyn. Aǵalaryń baryp, birneshe aı jatyp qaıtar. Qaıtarynda qatty boran bolady jáne bir ádemi appaq tam turady, ol tamǵa aǵalaryń barmasyn,— depti de, ǵaıyp bolyp, ushyp ketipti.

Bala úıine kelipti.

Aǵalary: «Ne qyldyń?» — deıdi.

— Bitirdim, — dep jaýap beredi.

Onan keıin han kishi balasyn alyp qalyp, otyz toǵyz balasyn qaınyna jiberipti. Kenje balasy aǵalaryna baǵanaǵy shaldyń aıtqanyn aıtyp jiberipti. Aǵalary qaınyna barady. Barǵannan keıin birneshe aı jatyp, qalyndyqtaryn alyp, kerneı-syrnaılaryn tartyp kele jatsa, baıaǵy shaldyń aıtqanyndaı, úlken boran bolady, jolda aınalasynda aǵashtar jaınap turǵan appaq tam... Baıaǵy «kirme» degen sóz esterinde. Aldyńǵylary kirmesten kóshti bastap júre beredi. Artta kele jatqan adamdary bilmesten shaýyp baryp, attaryn baılap, kirip kete beredi. Aldyńǵylary olardy kórip, shaýyp kelip taǵy kiredi. Kirip qarasa, bir aıdahar ysqyryp:

— Bárińdi jutaıyn ba? Joq, bolmasa, úılerińizdegi kishi inińizdi ákelip beresińder me?— deıdi.

— Oıbaı, ákelip bereıik! — dep ýáde berip, júrip ketedi. Bular júre tursyn.

Úıde qalǵan inisi uıyqtap jatyp, tús kóredi. Túsinde baıaǵy aǵalarynyń «ákelip beremiz» dep ýáde qylǵanyn sezedi. Tura kelip, jaman kıim kıip alyp, úıden shyǵyp, qolyna taıaq alyp kele jatsa, baıaǵy aǵalary ketip bara jatyr eken. Olardyń bul balamen isi bolmaıdy. Bul bala aıdaharǵa ózi keledi. Kelse:

— Balam, jaqsy keldiń, arqama min! — deıdi. Bala aıdahardyń arqasyna minedi. Mingen soń:

— Kózińdi jum! — deıdi.

Bala kózin jumady, jerdiń bir shetine qaraı birneshe ýaqyt ushady. Aıdahar:

— Kózińdi ash! Kózińe ne kórinedi? — deıdi. Bala:

— Anaý jerde bir uzyn aǵash tur, ol aǵashtyń basynda bir qyz otyr, — deıdi. Aıdahar:

— Endeshe, tús! — deıdi.

Bala túsedi. Aıdahar:

— Sol qyzdy ákelip berseń, men seni jutpaımyn, bolmasa jutamyn, — deıdi. Bala:

— Bolady, — dep, júrip kele jatsa bir túlkiniń patshasynyń aıaǵy synyp jatyr eken. Bala:

— Men aıaǵyńa em qylaıyn ba? — deıdi. Túlki:

— Em qyl, — deıdi.

Bala synyǵyn ornyna salyp, bir márte duǵa qyp jibergen eken, jazylyp ketipti. Túlki aıtty:

— Myna júnimdi al. Men qaı jerde kerek bolsam, júnimniń bir talyn tutatyp jiberseń, daıyn bolamyn, — depti.

Onan shyǵyp kele jatsa bir qumyrsqanyń patshasy jaraly bolyp jatyr eken. Bala:

— Men aıaǵyńa em qylaıyn ba? — deıdi. Qumyrsqa:

— Bolady, em qyl, — deıdi.

Bala: «Súf», — dep jibergen eken, jazylyp ketipti. O da bir tas beripti.

— Qaı jerde kerek qylsań, myna tasty otqa sal, sonda men daıyn bolamyn, — depti.

Onan soń bala qyzǵa kelipti. Qyzdyń qasynda qyryq dáý uıyqtap jatyr eken. Qyz:

— Qaı jaqtan kele jatqan (qyzdyń qasyndaǵy qyryq dáý bir uıyqtasa, qyryq kún uıyqtaıdy eken), qandaı adamsyń. Buryn bul jerge adam kelip kórgen joq edi, — deıdi. Bala:

— Men hannyń balasy edim. Ákemiz túsinde sizdi kórip, ǵashyq bolyp: «İzdep taýyp kel!»— dep, meni jiberip edi. Men birneshe jyl kezip júrip, sizge kezdesip otyrmyn, — deıdi.

Qyz oılanyp otyryp:

— Men saǵan ereıin, biraq eki maqsatym bar, sony bitirseń, baramyn, bolmasa, barmaımyn, — deıdi. Bala:

— Maqsatyńdy aıt, bitireıin, — deıdi. Qyz:

— Myna eki túlkimdi keshke deıin jaıaý qýyp ustap ber jáne myna bir qap bıdaıdy qumǵa seýip jiberemin, bir dánin kem qylmastan terip berersiń, — deıdi. Bala:

— Bolady! — depti.

Qyz eki túlkini jiberipti, bıdaıdy qumǵa shashypty.

Baıaǵy túlki patshasynyń júnin tutatyp jibergen eken, túlkiniń patshasy daıyn bolypty. Bala:

— Anaý eki túlkini ustap ber! — depti. Ol ustap beripti.

Sosyn baıaǵy qumyrsqanyń patshasynyń bergen tasyn otqa salǵan eken, ol daıar bolypty. Bala:

— Myna bıdaıdyń bir dánin kem qylmastan jınatyp ber! — deıdi. Ol qumyrsqalaryn jınap alyp, bıdaıdyń bir dánin kem qylmastan balaǵa ákelip beripti. Bala ákelip qyzǵa beredi. Qyz:

— Jaraısyń! Endi senimen júreıin, — depti. Bala qyzdy ertip ákele jatyr. Birneshe kún ótkennen keıin bala qyzǵa:

— Men seni aldap ertip kele jatyrmyn, — deıdi, baıaǵy isterin bastan-aıaq baıan etedi. Qyz:

— Men de bilip kele jatyrmyn, biraq oǵan bir amal qylaıyq, — deıdi. Bala:

— Oǵan ne amal bar? — deıdi. Qyz:

— Sen oǵan menen buryn bir kún ozyp ket, sonan soń úıine bar, barǵan soń aıdahar: «Qyzdy ákeldiń be?» — der. Sonda sen: «Qyz tústik jerde kele jatyr», — dersiń. Sol ýaqytta aıdahar dalaǵa shyǵyp, ysqyrady, sol ýaqytta sen sandyǵyndaǵy eki kepterdiń basyn julyp alsań, aıdahar ólip qalady,— deıdi.

Bala aıdaharǵa keledi, kelgen soń aıdahar:

— Ákeldiń be? — deıdi. Bala:

— Qyzyń tústik jerde kele jatyr, — depti.

Aıdahar dalaǵa shyǵyp ysqyrǵan kezde, bala baryp kepterlerdiń basyn julyp tastap, dalaǵa shyǵa kelse, aıdahar ólip jatyr eken. Bala sulý qyzdy alyp, muratyna jetipti.

---