Eki aınymalysy bar teńdeý jáne onyń grafıgi 8-synyp
Sabaqtyń taqyryby: Eki aınymalysy bar teńdeý jáne onyń grafıgi
Maqsaty:
Bilimdilik: Ótken fýnksıalar men grafıkterin eske túsire otyryp, fýnksıany teńdeýge aınaldyrý jáne grafık - teńdeýdiń sheshimderiniń geometrıalyq orny bolatynyna kóz jetkizý.
Tárbıelik: Parabolalardy soǵys tehnıkasynda, kosmos ıgerýde jáne qurylysta qoldaný – ǵylymnyń qaınar kózi tabıǵat dáleldeıtindigin kórsetý.
Damytýshylyq: Biletin bilim daǵdylaryn sanada jańǵyrtý arqyly jańa materıaldy oılaý daǵdysyn damyta otyryp meńgerýge baýlý.
Sabaqtyń ádisi: problemalyq ádis
Kórnekiligi: Slaıdtar, úlestirmeli kartochkalar.
Sabaqtyń qurylymy:
I. Uıymdastyrý bólimi
II. Sabaqqa kirispe - ótken materıaldarǵa sholý
III. Negizgi bólim
IV. Bekitý
V. Úıge tapsyrma
VI. Baǵalaý
VII. Qorytyndylaý
Sabaqtyń júrisi:
1. 1. Uıymdastyrý bólimi: Oqýshylarmen tanysý, túgendeý, quraldaryn (syzǵysh, sırkúl, qaryndashtaryn tekserý)
2. Úı jumysyn tekserý:
- Oqýshylar bıyl qaı elde olımpıada júrip jatyr?
- Sochıde
- Endeshe, búgin sabaǵymyzdy kishigirim olımpıada uıymdastyraıyq. Aramyzda olımpıada jeńimpazy júrgen shyǵar. Sol oqýshyny anyqtaıyq. Oıyndy bastaýǵa kelisemiz be?
- Olımpıadanyń emblemasyn bilemiz be?
- Bes saqınadan turady.
- Osy bes saqınadaǵy upaılar sanyn ár týr boıynsha jınaımyz. Baǵalaý betshesinen upaı sany boıynsha baǵany esepteımiz.
Baǵalaý mejesi:
"3" - 40 - 60
"4" - 61 - 70
"5" - 71 -...
• I týr.
Kvadrat fýnksıa taraýyn aıaqtap otyrmyz. Jalpy osy kúnge deıin qandaı fýnksıalarmen tanystyńdar. Sáıkestendirý testi:
a) ý = √h; v) ý=kx; e) ý = h3;
b) ý =h2; g) ý=k/h;
Kilti: 1) B 2) A 3) S 4) D 5) E
• II týr.
Bilgenimizdi dálirek eske túsirý úshin mynadaı matematıkalyq dıktant jazaıyq:
1. ý = x2+3
2. y = - x2 - 1
3. y = (h - 4) 2 + 4
3. Jańa sabaqqa ený:
- Osy fýnksıalardyń grafıgin qalaı saldyq?
- Grafık degen ne?
- y= f(h) - fýnksıasyn qanaǵattandyratyn sandar jubynyń geometrıalyq orny.
ý= h2+4 fýnksıasynyń grafıgine (0; 4) núktesi tıisti, (1; 4) núktesi tıisti emes. Olaı bolsa, fýnksıa dep qarastyrǵanda biz neshe aınymalymen jumys jasaǵanbyz?
- Eki aınymalymen;
- Grafıkti jasap turǵan núkteler osy teńdeýdiń sheshimi bolatyn sandar jubynyń geometrıalyq orny eken.
Olaı bolsa, ý=x2 - degenimiz ý - x2=0 - teńdeýi deýge bolady eken.
y=ax+v ax+v - ý=0 teńdeýi.
h - ke táýeldi ý - ti órnekteıtin fýnksıany - h pen ý aınymalysy bar teńdeýler dep te qarastyrýǵa bolady.
3. Jańa sabaq: Sonymen jańa taqyrypty dápterimizge jazaıyq:
Eki aınymalysy bar teńdeý jáne onyń grafıgi.
y=ax2 - teńdeýi y - ax2=0
y=ax2+vh+s - ah2+vh+s=0
y=ax - túzý - I dárejeli
y=ax2 - parabola - II dárejeli
ý2+h2 = r2 tuıyq qısyq - III dárejeli
Olaı bolsa, aınymaly dárejesi baılanysty eken. Oqýlyqty ashyp, taqyryptyń ekinshi abzasyn oqıyq.
- Eki aınymalysy bar teńdeý degenimiz ne?
- Eki aınymaly arasyndaǵy táýeldilikti kórsetetin fýnksıa.
Olaı bolsa, onyń sheshimi – bir san emes, 2 san emes, sheksiz kóp. Ol sandardyń geometrıalyq orny grafık quraıdy.
ý2+h2 = 0, ý2+h2 = - 4 teńdeýleriniń grafıktik beınesi qandaı fıgýra bolady?
- Núkte, grafıktik beınesi joq.
- Teńdeýdiń túrine qarap grafıgi túzý me, qısyq pa, úzik qısyq pa, tuıyq qısyq pa, ajyratýǵa bola ma?
№27 sýret kórsetiledi.
Atmosferada syrt keńistikte 11km/s jyldamdyqpen qozǵalǵan deneniń qozǵalys syzyǵy (traektorıasy) parabola bolady. Avtomobıl farasy, projekter, teleskop tárelkesi paraboloıd pishindi. Tabıǵat beriktikke, ásemdikke beıimdelgish, sondyqtan ondaı formalar tabıǵatta jıi kezdesedi. Soǵys tehnıkasynda, qurylysta, aspaly kópirler qurylysynda qoldanylady.
4. Bekitý suraqtary
• III týr
№ 410 eseptiń 5 - eýin oryndaımyz.
1. Kilti: 1) 2
2) 1
3) 4
4) 2
5) 4
• IV týr
№ 412 eseptiń 5pýnktin oryndaımyz.
Jaýaby aýyzsha oqylady: 1) sheńber
2) túzý
3) parabola
4) gıperbola
5) sheńber
- Sabaǵymyzdy qorytyndylap jibereıik:
- Sonymen biz ne bildik?
- Eki aınymalysy bar teńdeýdiń neshe sheshimi bolýy múmkin?
- Eki aınymalysy bar teńdeýdiń sheshimderiniń geometrıalyq ornyn ne dep ataımyz?
- Eki aınymalysy bar teńdeýdiń grafıginiń túzý, qısyq bolýy nege baılanysty?
5. Úıge tapsyrma:
6. Baǵalaý
7. Qorytyndylaý: Olımpıada jeńimpazyn anyqtaý, marapattaý. Jaqsy sabaq úshin rahmet aıtý.
Maqsaty:
Bilimdilik: Ótken fýnksıalar men grafıkterin eske túsire otyryp, fýnksıany teńdeýge aınaldyrý jáne grafık - teńdeýdiń sheshimderiniń geometrıalyq orny bolatynyna kóz jetkizý.
Tárbıelik: Parabolalardy soǵys tehnıkasynda, kosmos ıgerýde jáne qurylysta qoldaný – ǵylymnyń qaınar kózi tabıǵat dáleldeıtindigin kórsetý.
Damytýshylyq: Biletin bilim daǵdylaryn sanada jańǵyrtý arqyly jańa materıaldy oılaý daǵdysyn damyta otyryp meńgerýge baýlý.
Sabaqtyń ádisi: problemalyq ádis
Kórnekiligi: Slaıdtar, úlestirmeli kartochkalar.
Sabaqtyń qurylymy:
I. Uıymdastyrý bólimi
II. Sabaqqa kirispe - ótken materıaldarǵa sholý
III. Negizgi bólim
IV. Bekitý
V. Úıge tapsyrma
VI. Baǵalaý
VII. Qorytyndylaý
Sabaqtyń júrisi:
1. 1. Uıymdastyrý bólimi: Oqýshylarmen tanysý, túgendeý, quraldaryn (syzǵysh, sırkúl, qaryndashtaryn tekserý)
2. Úı jumysyn tekserý:
- Oqýshylar bıyl qaı elde olımpıada júrip jatyr?
- Sochıde
- Endeshe, búgin sabaǵymyzdy kishigirim olımpıada uıymdastyraıyq. Aramyzda olımpıada jeńimpazy júrgen shyǵar. Sol oqýshyny anyqtaıyq. Oıyndy bastaýǵa kelisemiz be?
- Olımpıadanyń emblemasyn bilemiz be?
- Bes saqınadan turady.
- Osy bes saqınadaǵy upaılar sanyn ár týr boıynsha jınaımyz. Baǵalaý betshesinen upaı sany boıynsha baǵany esepteımiz.
Baǵalaý mejesi:
"3" - 40 - 60
"4" - 61 - 70
"5" - 71 -...
• I týr.
Kvadrat fýnksıa taraýyn aıaqtap otyrmyz. Jalpy osy kúnge deıin qandaı fýnksıalarmen tanystyńdar. Sáıkestendirý testi:
a) ý = √h; v) ý=kx; e) ý = h3;
b) ý =h2; g) ý=k/h;
Kilti: 1) B 2) A 3) S 4) D 5) E
• II týr.
Bilgenimizdi dálirek eske túsirý úshin mynadaı matematıkalyq dıktant jazaıyq:
1. ý = x2+3
2. y = - x2 - 1
3. y = (h - 4) 2 + 4
3. Jańa sabaqqa ený:
- Osy fýnksıalardyń grafıgin qalaı saldyq?
- Grafık degen ne?
- y= f(h) - fýnksıasyn qanaǵattandyratyn sandar jubynyń geometrıalyq orny.
ý= h2+4 fýnksıasynyń grafıgine (0; 4) núktesi tıisti, (1; 4) núktesi tıisti emes. Olaı bolsa, fýnksıa dep qarastyrǵanda biz neshe aınymalymen jumys jasaǵanbyz?
- Eki aınymalymen;
- Grafıkti jasap turǵan núkteler osy teńdeýdiń sheshimi bolatyn sandar jubynyń geometrıalyq orny eken.
Olaı bolsa, ý=x2 - degenimiz ý - x2=0 - teńdeýi deýge bolady eken.
y=ax+v ax+v - ý=0 teńdeýi.
h - ke táýeldi ý - ti órnekteıtin fýnksıany - h pen ý aınymalysy bar teńdeýler dep te qarastyrýǵa bolady.
3. Jańa sabaq: Sonymen jańa taqyrypty dápterimizge jazaıyq:
Eki aınymalysy bar teńdeý jáne onyń grafıgi.
y=ax2 - teńdeýi y - ax2=0
y=ax2+vh+s - ah2+vh+s=0
y=ax - túzý - I dárejeli
y=ax2 - parabola - II dárejeli
ý2+h2 = r2 tuıyq qısyq - III dárejeli
Olaı bolsa, aınymaly dárejesi baılanysty eken. Oqýlyqty ashyp, taqyryptyń ekinshi abzasyn oqıyq.
- Eki aınymalysy bar teńdeý degenimiz ne?
- Eki aınymaly arasyndaǵy táýeldilikti kórsetetin fýnksıa.
Olaı bolsa, onyń sheshimi – bir san emes, 2 san emes, sheksiz kóp. Ol sandardyń geometrıalyq orny grafık quraıdy.
ý2+h2 = 0, ý2+h2 = - 4 teńdeýleriniń grafıktik beınesi qandaı fıgýra bolady?
- Núkte, grafıktik beınesi joq.
- Teńdeýdiń túrine qarap grafıgi túzý me, qısyq pa, úzik qısyq pa, tuıyq qısyq pa, ajyratýǵa bola ma?
№27 sýret kórsetiledi.
Atmosferada syrt keńistikte 11km/s jyldamdyqpen qozǵalǵan deneniń qozǵalys syzyǵy (traektorıasy) parabola bolady. Avtomobıl farasy, projekter, teleskop tárelkesi paraboloıd pishindi. Tabıǵat beriktikke, ásemdikke beıimdelgish, sondyqtan ondaı formalar tabıǵatta jıi kezdesedi. Soǵys tehnıkasynda, qurylysta, aspaly kópirler qurylysynda qoldanylady.
4. Bekitý suraqtary
• III týr
№ 410 eseptiń 5 - eýin oryndaımyz.
1. Kilti: 1) 2
2) 1
3) 4
4) 2
5) 4
• IV týr
№ 412 eseptiń 5pýnktin oryndaımyz.
Jaýaby aýyzsha oqylady: 1) sheńber
2) túzý
3) parabola
4) gıperbola
5) sheńber
- Sabaǵymyzdy qorytyndylap jibereıik:
- Sonymen biz ne bildik?
- Eki aınymalysy bar teńdeýdiń neshe sheshimi bolýy múmkin?
- Eki aınymalysy bar teńdeýdiń sheshimderiniń geometrıalyq ornyn ne dep ataımyz?
- Eki aınymalysy bar teńdeýdiń grafıginiń túzý, qısyq bolýy nege baılanysty?
5. Úıge tapsyrma:
6. Baǵalaý
7. Qorytyndylaý: Olımpıada jeńimpazyn anyqtaý, marapattaý. Jaqsy sabaq úshin rahmet aıtý.
You Might Also Like
