Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 1 aı buryn)
Jaılaýdyń balasymen aıtysqan óleńi
Nadannyń kózi soqyr, kóńli qara,
Qazaqqa nadan bolmaı bar ma shara?
Bir kúni ańnan qaıtyp kele jatsam,
Júr eken dalada oınap bir top bala.

Bári de shýyldady sálem berip,
Olarmen isim bar ma, óttim jelip.
«Kisi-aý, kiseń úzilip tústi ǵoı»,– dep,
Tamam bala aıǵaıdy saldy kelip.

Qaradym kisem túsip qaldy ma dep,
Balalar soǵan aıǵaı saldy ma dep.
Anyqtap, aldaǵanyn bilgennen soń,
Urystym balalardyń aldyna kep.

Uılyqty menen qorqyp tamam bala,
Aqyrdym «anturǵan» dep kele sala:
– Mine, kisem ózimniń belimde tur,
Nege ótirik aıtasyń, júzi qara?

Bir bala jaýap berdi jaqyn kelip:
– Alystan sálem berdik sizdi kórip,
Úlken kisi dep qurmet qylsaq-taǵy
Sálemdi almadyńyz bizdi eskerip.

Sálemdi durys pa eken almaǵanyń,
Tym bolmasa qulaqty salmaǵanyń.
Shyndy almasa, alar dep ótirikti
Sol edi jalǵan aıtyp aldaǵanym.

– Sen, bala, bul amaldy qaıdan taptyń,
Tilin kesip alaıyn bul qý jaqtyń.
Ákesindeı kisini aldaımyn dep,
Aıtqan sózin qaraı kór aqymaqtyń.

– Aqymaq kim, aqyldy kim, bilseń, janym,
Álimshe meniń de bar baıqaǵanym.
Úlkendermen balany salystyrsaq,
Kimniń aqymaq ekeni bolar málim.

– Úlkenge kele almaıdy bala jýyq,
Jol kórmegen anadan jańa týyp.
Ne mal emes, nemese tamaq emes,
Tas alyp ne qylasyń torǵaı qýyp.

– Biz oınaımyz torǵaıdy uryp alyp,
Ony da qalyp pa edi kóziń shalyp.
Sen-daǵy azaptanyp ań qýmasań,
Moınyńa nege júrsiń keskek salyp?

– Paıdaly is qoı kerekti ań aýlamaq,
Ondaıdan sendeı bala alsyn sabaq.
Men atsam – iske jarar ań atamyn,
Terisi kıim bolar, eti tamaq.

– Biz – balamyz kúnásiz oıynǵa mas,
Úlkenderdiń qulqyny – mal menen as.
Ózelenip, ólgenshe tamaq izdep,
Arǵy atańyz ólgen be ash-jalańash?

– Sen urasyń jazasyz bir torǵaıdy
Urǵanmen ol kerekti ań bolmaıdy.
Esh adam ash-jalańash ólmese de,
Mal men azyq jımaıtyn jan bolmaıdy.

– Bul zaman biz túzeler zaman ba edi,
Kúnádan úlken kisi aman ba edi.
Sóz sóıleseń, mal demeı sóılemeısiń,
Mal seniń atań ba edi, babań ba edi?

– Úlkenmen teńdesýge bala qashyq,
Kóılek jyrtyp oınaısyń, k....di ashyp.
Eski jurtty timiskep topaı izdep,
Óner me eken topaı men jıǵan asyq?

– Biz oınasaq, úlkenniń nesi shyqty,
Zalalymyz tımeıdi janǵa tipti.
Qanaǵatsyz qasqyrsha el zarlatyp,
Ózińshe qyl deısiń ǵoı jýandyqty.

– Etik bylǵap, balshyqty bylshyldatyp,
Úıde kúl, tysta topyraq búrqyldatyp.
Tas qora áli soǵyp, áli buzyp,
Biz senderdeı júrmeımiz qyrtyldatyp.

– Sizde de bar áli jaý, áli tatý,
Aldaımyn dep aramǵa dinin satý.
Qaljaqtap birin-biri mazaq qylyp,
Qý jigit atanam dep bosqa shatý.

Minezderiń bir jumsaq, birde qatý,
Maqtanyp, ótirikti sýyldatý.
Zorlyq, qorlyq, aldamshy, ary joqtyq,
Ne qaldy munan artyq byljyratý?

– Myna bala – qý bala, netken zalym,
Shyn kelmeı me osyny jeńýge álim.
Jas basyńnan bir qý jaq bala ekensiń,
Ákeń aty kim edi, aıtshy, janym?

– Ótirik sóz bolmaıdy janǵa baılaý,
Jaramas jaqsymyn dep qolmen saılaý.
Men sendeı jýan ata balasy emen,
Ákem atyn surasań – ury Jaılaý.

– Adaldyq, tazalyqtan qury ekensiń,
Baǵanadan baıqatpaı tur ekensiń.
Seni adam dep nesine aıtysaıyn,
Boq jeıtin jol keserdiń uly ekensiń.

– Aıtysqam joq aqylym moldyǵynan,
Sózim durys, aıtamyn sondyǵynan.
Urlyq jaman bolyp pa, oılańyzshy,
El zarlatqan jýannyń zorlyǵynan?

– Apyraı, myna bala netken bala,
Bos oıyny túbine jetken bala.
Tatýmyz dep oınasyp, ýaǵdalasyp,
Asyq úshin araz bop ketken bala.

Qaraı kór myna sózdiń shatasyna,
Úlkender moıynsunbas qatasyna.
Oıynda ortamyzdan talas shyqsa,
Júginemiz asyqtyń saqasyna.

Alshyly-shik alǵannyń joly bolsa,
Biz moıyndy burmaımyz shaqasyna.
Qysqa kúnde qyryq Quran soqsa-daǵy
Úlkender tura ma eken batasyna?

– Aıbarym aq patsadan kem emespin,
Qaljaqtama, men saǵan teń emespin.
Ózińdeı bir qýjaqty ákeleıin,
Senimen aıtysarlyq men emespin.

– Ákelseń ákele ǵoı, otyraıyn,
Syrttan qorqyp nesine shoshynaıyn.
Óz qoınyńdy toltyrdym kóp minińe,
Ony da ápkel, etegin toltyraıyn.

–Qap, bálem, qashpaı, endi qara da otyr,
Úsh qýjaq bar, jap-jaqyn arada otyr.
Ábdiahmet deıtuǵyn esepqor bar,
Bir-birlep usaq qumdy sanap otyr.

Tańsyq qoja ákeńdeı bir jolkeser,
Ótken, ketken kisini qanap otyr.
Baıdilda – aılasy kóp jádigóı bar,
Bir ózin myń kisige balap otyr.

Ne qylsam sonyń birin ákeleıin,
Qoryqpasań, osy orynda, balam, otyr.
Úıtsem de, bar minimdi betke basyp,
Bala qyldy betimdi qara qotyr.

Bul óleńdi jaqtyrmas zamandasym,
Zamanyma baılaýly meniń basym.
Oılasam, ózimniń de qylyǵym sol,
Ókpeleme bul sózge, úsh qurdasym.


You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama