
- 03 maý. 2015 00:00
- 314
Jıyrma jastaǵylar
Jastarǵa motıvasıa retinde, tarıhqa úńilip, 20 jasynda qazaq zıalylary qandaı qasıetterimen erekshelenip, nendeı jetistikterge qol jetkizgeni jaıynda qysqasha aqparat.
Shohan Ýálıhan - 19 jasynda alǵashqy "Toqtamys hannyń jarlyǵy" atty ǵylymı eńbegin jaryqqa shyǵaryp, bir jyl ótken soń polkovnık M.M. Homentovskıı basqarǵan áskerı-ǵylymı Ystyqkól ekspedısıasyna qatysyp, qyrǵyz elin jete zertteıdi. Qyrǵyzdar men Uly júz qazaqtarynyń tarıhy, etnografıasy jaıly málimetter jınaıdy, aýyz ádebıetiniń nusqalaryn jazyp alady. Álem ǵalymdary arasynda tuńǵysh ret "Manas" eposynyń eń shuraıly bóligi "Kóketaı hannyń ertegisi" jyryn jazyp alady. Sol jyldary belgili geograf P.S. Semenov-Tán-SHanskıımen, Fedor Dostoevskıımen tanysty.
Sultanmahmut Toraıǵyr - óziniń jıyrmasynshy kókteminde “Aıqap” jýrnalyna jaýapty hatshy bolyp jumysqa ornalasyp, “Óleń hám aıtýshylar”, “Aýyrmaı esimnen jańylǵanym”, “Qazaq tilindegi óleń kitaptary jaıynan”, “Qazaq ishinde oqý, oqytý joly qalaı jáne t.b. áńgime, maqalalaryn osy jýrnalda jarıalaıdy.
Mirjaqyp Dýlatuly - 20 jasynda Baıtursynovpen bipre Qarqaralydaǵy saıası-buqaralyq jumystarǵa qatysyp, sol jyly patsha ókimetine qazaq halkynyń atynan petısıa jazýshylardyń qatarynda bolǵan. sol jyldary «Oıan, qazaq!» dep urandatyp, eldi bilimge, el úshin paıdaly is- áreketke shaqyrady.
Ybyraı Altynsaryuly - 1860 jyly Jaıyqtyń shyǵysyndaǵy qazaqtar úshin tórt bastaýysh mektep ashylǵan kezde, jıyrma jastaǵy Ybyraı ózi suranyp, Torǵaı mektebine muǵalim bolýǵa ruqsat alyp, sonda keledi. Biraq mektep birden ashyla qoımaıdy. Bul aralyqta, Ybyraı el ishinde mekteptiń paıdasyn túsindirip, biraz balany 4 jyl óz úıinde oqytady.
Muhtar Omarhanuly Áýezov - 20 jasynda «Eńlik-Kebek» pesasyn jazyp, ony Oıqudyqta sahnaǵa shyǵarady. 1918 jyly 5-13 mamyrda Omby qalasynda ótken Jalpy qazaq jastarynyń quryltaıyna qatysyp, onyń ortalyq atqarý komıtetiniń múshesi bolyp saılanady.
20 jasymyzda, osy arystardan asyp túspesekte, janyna jýyqtaıyq qurdastar!
Aqtóre Talǵatuly