Ólgen kóńil, yndynsyz ómir
Qabaǵynan qar jaýǵan
Qarańǵy bult joǵaldy.
Qas qaraımaı beti aýǵan,
Qaharly jel de ońaldy.
Kósheıin dep qybyrlap,
El qystaýdan qozǵaldy.
Jaraly júrek jybyrlap,
Jazylmaı jalǵyz sol qaldy.
Qyrdan oıǵa dúbirlep,
Jas balalar shýlasty.
Kúnshýaqta kúbirlep,
Kempir-shal da syrlasty.
Qyz-bozbala bir bólek,
Ázildesip, dýlasty.
Ólip qalǵan sum júrek,
Oıatsam da, turmas-ty.
Betime jyly tıedi
Kúngeıdegi kúnshýaq.
Jan jylyny súıedi,
Janǵa rahat osy ýaq.
Óli jerdiń súıegin
Tiriltti jaınap japyraq.
Jaraly meniń júregim,
Jaınaı almas sol biraq.
Kún nurymen kógerip,
Jaýqazyn shyqty jalbyrap.
Jer júzine óń berip,
Qyzyl gúl bitti albyrap.
Toń eridi, qar ketip,
Jan-janýar balbyrap.
Qaıǵyly kóńil tyrp etip,
Qabaǵyn ashpas salbyrap.
Qoldaǵy malǵa tól erip,
Jandydan ósip jan shyqty.
Jańadan dúnıe jan berip,
Neshe túrli mal shyqty.
Qatyp qalǵan jelinnen
Qaımaǵy bar bal shyqty.
Qaıǵyly bizdiń kóńilden
Qaıǵyrǵan saıyn qan shyqty.
Jer júzine nur jaýyp,
Kún jylyndy, shóp ósti.
Bıe baılap, qoı saýyp,
Býaz maldan tól ósti.
Janǵan ottaı jalyndap,
Jaılaýǵa qaraı el kóshti.
Janbaq túgil jabyrqap,
Jaraly júrek qaıta óshti.
Kókoraıǵa qonǵanda,
Qozylar oınar dúrkirep.
Jazdyń kúni bolǵanda,
Jańbyr jaýar kúrkirep.
Jaraly bizdiń kóńilge
Bir tambaıdy sirkirep.
Taıandy ǵoı ólimge –
Qaqyryq basty kirkirep.
Amandasa kelisip,
Bir baǵylandy soıǵyzar.
Kel dep aıaq berisip,
Qymyzǵa ábden toıǵyzar.
Teri jadyrap, jaıyldy,
Dene balqyp, boı qyzar.
Qaıǵy menen ýaıymdy
Oılaýdy da qoıǵyzar.
Baǵylan etin balqytyp,
Birine-biri «je» desip,
Shattanysyp, shalqysyp,
Kem-ketigin teńesip.
Ázildesip ár sózge,
Qaljyń aıtyp, egesip.
Sóz qylar eken sol kezde
Biz baıǵusty ne desip?
«Adal kisi edi-aý» dep,
Alǵys aıtyp alǵaı ma?
«Árkimdi o da jedi-aý» dep,
Áıtpese sógip, qarǵaı ma?
Aqysy bolsa, keter-aq,
Alladan saýap almaı ma?
Alal edi deser-aq,
Táńri aldyna barmaı ma?
Men – bir tilsiz kólikpin,
Basyma soqpa, daýyń joq.
Tepkileme, ólikpin,
Shaıtannan basqa jaýym joq.
Qyzyǵyp sender umtylar,
Qasyma ergen qaýym joq.
Jazamdy keship, mutyńdar,
Jazadan, sirá, saýyń joq.
Men kettim de, sen qaldyń,
Zıanym endi tıe me.
Neńdi juttym, neńdi aldym,
Keshseńshi jalǵyz Iege.
Saǵan da saýap kerek qoı,
Kim senedi dúnıege.
Osyny bilgen zerek qoı,
Jolyqpasań kıeńe.
Joq bolsa aqyń ózimde,
Qalǵandardy zarlatpa.
Ótirik bolsa sózimde,
Onyma meniń aldatpa.
Aqyń bolsa – bit alyp,
Kóp jetimge qarǵatpa.
Ólgenge ótirik daý salyp,
Qaıyńdy talǵa jalǵatpa.
Ólgen jannyń molasyn
Tekpilemek óner me.
Onymen qaıtyp ońasyń,
Oılasań, paıda keler me?
Ózimnen basqa árkim bar,
Bárin de jeńdim deı berme.
Aldyńda qıyn bir kún bar...
Aptyǵyp, asyp, elerme.
Aqyń bolsa basymda,
Osy kúnde meni óltir.
Otyrmyn ǵoı qasyńda,
Ózińniń jazań dep óltir.
Jazam bolsa tartaıyn,
Qolyńnan kelse, áne, óltir!
Obalymdy artaıyn,
Qyzyqsań bosqa jáne óltir!
Ol qolyńnan kelmese,
Oınaqtama, dýlama.
Oılashy óziń, endeshe,
Soǵan kóńliń tola ma?
Úıtseń – qatyn bolǵanyń,
Erkek olaı bola ma.
Ol emes qoı ońǵanyń,
Munymen kisi ońa ma?
Bireýdiń minin keshirseń,
Saǵan da qudaı keshedi.
Bárin de qylmaı esirseń‚
Tóbeńdi áli-aq tesedi.
Kóńili jumsaq adamnyń
Kúrmeýin taǵdyr sheshedi.
Rahymsyz, peıili jamannyń
Orny daıyn desedi.
Men – dosyńmyn, jaý emes,
Elere berme, qaıta tý.
Júregim dertti, saý emes,
Sol sebepti sózim – ý.
Ashshy dep almaı qoımańyz,
Ańsaǵanda kerek sý.
Abaılap artyn oılańyz,
Aldy ǵoı aldap óńkeı qý.
Men ótermin, ketermin,
Joqtarsyń meni bir kezde.
Járdemim tımes, ne etermin,
Bekinem osy bir sózge.
Maqsutyń qaısy, dosyń kim,
Osynyń túbin shyn kózde.
Bar aqylym – osynym,
Aıtarym joq tipti ózge.
Maqsutyń bolsa orynsyz,
Silkinip júrip shyǵa ber.
Joldasyń bolsa toıymsyz,
Kózine qumdy tyǵa ber.
Qyzyǵyp júrgen isiń kim,
Erte eseptep, uǵa ber.
Senisip júrgen kisiń kim,
Jalmaýyz bolsa, jyǵa ber.
Men jaý bolsam, kim dosyń,
Baıqadyń ba ony óziń?
Ózgelerden sen shoshyn,
Jaý deseń de, men – kóziń.
Túbinde mende aıla joq,
Alalǵa daıyn minezim.
Toıymsyz qýdan paıda joq,
Shyn jaqyndyq bul sózim.
Alalǵa aıla qylýshy em:
«Jaý jyqpasyn týdy»,– dep.
Seskenip, erte-aq bilýshi em:
«Ishkizer qýlar ýdy»,– dep.
«Jazaly qylmas Qudaıym
Aılany aqpen jýdy dep,–
Deýshi edim,– ústip shydaıyn,
Qurtpas pa eken qýdy»,– dep.
Men kórgendi kórmedi-aý,
Qaıratty óńkeı batyrym.
Qaıteıin, toqtaý bermedi-aý,
Qý zalym degen kápiriń.
Uqpaǵan soń lajym ne,
Jan dosym men jaqynym.
Uqqanyń bolsa, qamyń je,
Ońdasyn Qudaı aqyryn.
Qý men sum bıledi
Berekeli baıymdy.
Bárimizdi undaı ıledi,
Sińirtpeı ishken shaıymdy.
Kúıdirgen soń shydatpaı,
Kóre turyp jaıyńdy,
Kim aıtady, men aıtpaı,
Senderge endi ýaıymdy.
Qarańǵy bult joǵaldy.
Qas qaraımaı beti aýǵan,
Qaharly jel de ońaldy.
Kósheıin dep qybyrlap,
El qystaýdan qozǵaldy.
Jaraly júrek jybyrlap,
Jazylmaı jalǵyz sol qaldy.
Qyrdan oıǵa dúbirlep,
Jas balalar shýlasty.
Kúnshýaqta kúbirlep,
Kempir-shal da syrlasty.
Qyz-bozbala bir bólek,
Ázildesip, dýlasty.
Ólip qalǵan sum júrek,
Oıatsam da, turmas-ty.
Betime jyly tıedi
Kúngeıdegi kúnshýaq.
Jan jylyny súıedi,
Janǵa rahat osy ýaq.
Óli jerdiń súıegin
Tiriltti jaınap japyraq.
Jaraly meniń júregim,
Jaınaı almas sol biraq.
Kún nurymen kógerip,
Jaýqazyn shyqty jalbyrap.
Jer júzine óń berip,
Qyzyl gúl bitti albyrap.
Toń eridi, qar ketip,
Jan-janýar balbyrap.
Qaıǵyly kóńil tyrp etip,
Qabaǵyn ashpas salbyrap.
Qoldaǵy malǵa tól erip,
Jandydan ósip jan shyqty.
Jańadan dúnıe jan berip,
Neshe túrli mal shyqty.
Qatyp qalǵan jelinnen
Qaımaǵy bar bal shyqty.
Qaıǵyly bizdiń kóńilden
Qaıǵyrǵan saıyn qan shyqty.
Jer júzine nur jaýyp,
Kún jylyndy, shóp ósti.
Bıe baılap, qoı saýyp,
Býaz maldan tól ósti.
Janǵan ottaı jalyndap,
Jaılaýǵa qaraı el kóshti.
Janbaq túgil jabyrqap,
Jaraly júrek qaıta óshti.
Kókoraıǵa qonǵanda,
Qozylar oınar dúrkirep.
Jazdyń kúni bolǵanda,
Jańbyr jaýar kúrkirep.
Jaraly bizdiń kóńilge
Bir tambaıdy sirkirep.
Taıandy ǵoı ólimge –
Qaqyryq basty kirkirep.
Amandasa kelisip,
Bir baǵylandy soıǵyzar.
Kel dep aıaq berisip,
Qymyzǵa ábden toıǵyzar.
Teri jadyrap, jaıyldy,
Dene balqyp, boı qyzar.
Qaıǵy menen ýaıymdy
Oılaýdy da qoıǵyzar.
Baǵylan etin balqytyp,
Birine-biri «je» desip,
Shattanysyp, shalqysyp,
Kem-ketigin teńesip.
Ázildesip ár sózge,
Qaljyń aıtyp, egesip.
Sóz qylar eken sol kezde
Biz baıǵusty ne desip?
«Adal kisi edi-aý» dep,
Alǵys aıtyp alǵaı ma?
«Árkimdi o da jedi-aý» dep,
Áıtpese sógip, qarǵaı ma?
Aqysy bolsa, keter-aq,
Alladan saýap almaı ma?
Alal edi deser-aq,
Táńri aldyna barmaı ma?
Men – bir tilsiz kólikpin,
Basyma soqpa, daýyń joq.
Tepkileme, ólikpin,
Shaıtannan basqa jaýym joq.
Qyzyǵyp sender umtylar,
Qasyma ergen qaýym joq.
Jazamdy keship, mutyńdar,
Jazadan, sirá, saýyń joq.
Men kettim de, sen qaldyń,
Zıanym endi tıe me.
Neńdi juttym, neńdi aldym,
Keshseńshi jalǵyz Iege.
Saǵan da saýap kerek qoı,
Kim senedi dúnıege.
Osyny bilgen zerek qoı,
Jolyqpasań kıeńe.
Joq bolsa aqyń ózimde,
Qalǵandardy zarlatpa.
Ótirik bolsa sózimde,
Onyma meniń aldatpa.
Aqyń bolsa – bit alyp,
Kóp jetimge qarǵatpa.
Ólgenge ótirik daý salyp,
Qaıyńdy talǵa jalǵatpa.
Ólgen jannyń molasyn
Tekpilemek óner me.
Onymen qaıtyp ońasyń,
Oılasań, paıda keler me?
Ózimnen basqa árkim bar,
Bárin de jeńdim deı berme.
Aldyńda qıyn bir kún bar...
Aptyǵyp, asyp, elerme.
Aqyń bolsa basymda,
Osy kúnde meni óltir.
Otyrmyn ǵoı qasyńda,
Ózińniń jazań dep óltir.
Jazam bolsa tartaıyn,
Qolyńnan kelse, áne, óltir!
Obalymdy artaıyn,
Qyzyqsań bosqa jáne óltir!
Ol qolyńnan kelmese,
Oınaqtama, dýlama.
Oılashy óziń, endeshe,
Soǵan kóńliń tola ma?
Úıtseń – qatyn bolǵanyń,
Erkek olaı bola ma.
Ol emes qoı ońǵanyń,
Munymen kisi ońa ma?
Bireýdiń minin keshirseń,
Saǵan da qudaı keshedi.
Bárin de qylmaı esirseń‚
Tóbeńdi áli-aq tesedi.
Kóńili jumsaq adamnyń
Kúrmeýin taǵdyr sheshedi.
Rahymsyz, peıili jamannyń
Orny daıyn desedi.
Men – dosyńmyn, jaý emes,
Elere berme, qaıta tý.
Júregim dertti, saý emes,
Sol sebepti sózim – ý.
Ashshy dep almaı qoımańyz,
Ańsaǵanda kerek sý.
Abaılap artyn oılańyz,
Aldy ǵoı aldap óńkeı qý.
Men ótermin, ketermin,
Joqtarsyń meni bir kezde.
Járdemim tımes, ne etermin,
Bekinem osy bir sózge.
Maqsutyń qaısy, dosyń kim,
Osynyń túbin shyn kózde.
Bar aqylym – osynym,
Aıtarym joq tipti ózge.
Maqsutyń bolsa orynsyz,
Silkinip júrip shyǵa ber.
Joldasyń bolsa toıymsyz,
Kózine qumdy tyǵa ber.
Qyzyǵyp júrgen isiń kim,
Erte eseptep, uǵa ber.
Senisip júrgen kisiń kim,
Jalmaýyz bolsa, jyǵa ber.
Men jaý bolsam, kim dosyń,
Baıqadyń ba ony óziń?
Ózgelerden sen shoshyn,
Jaý deseń de, men – kóziń.
Túbinde mende aıla joq,
Alalǵa daıyn minezim.
Toıymsyz qýdan paıda joq,
Shyn jaqyndyq bul sózim.
Alalǵa aıla qylýshy em:
«Jaý jyqpasyn týdy»,– dep.
Seskenip, erte-aq bilýshi em:
«Ishkizer qýlar ýdy»,– dep.
«Jazaly qylmas Qudaıym
Aılany aqpen jýdy dep,–
Deýshi edim,– ústip shydaıyn,
Qurtpas pa eken qýdy»,– dep.
Men kórgendi kórmedi-aý,
Qaıratty óńkeı batyrym.
Qaıteıin, toqtaý bermedi-aý,
Qý zalym degen kápiriń.
Uqpaǵan soń lajym ne,
Jan dosym men jaqynym.
Uqqanyń bolsa, qamyń je,
Ońdasyn Qudaı aqyryn.
Qý men sum bıledi
Berekeli baıymdy.
Bárimizdi undaı ıledi,
Sińirtpeı ishken shaıymdy.
Kúıdirgen soń shydatpaı,
Kóre turyp jaıyńdy,
Kim aıtady, men aıtpaı,
Senderge endi ýaıymdy.