Perspektıva. Syzyqtyq kórinis
Beıneleý óneri 5 – synyp
Taqyryp: Perspektıva. Syzyqtyq kórinis
Maqsaty Perspektıva zańdylyqtaryna súıene otyryp sýret salý
Bilimdilik Perspektıva týrala túsinik berý
Tárbıelik: Ásem sulýlyqty baıqaýǵa, ádemilikke, sulýlyqqa tárbıeleý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń ónerge degen qyzyǵýshylyǵyn damytý.
Sabaq túri: Jańa sabaq.
Ádis – tásilderi: Baıandaý, suraq - jaýap, sýret salý.
Kórnekiligi Plakattaǵy sýretter. Taqtada salý joldaryn kórsetý, elektrondy oqýlyqtar, slaıd, ınteraktıvti taqta
Pánaralyq baılanys: Syzý
Qural – jabdyqtar: Álbom, qaryndashtar
Sabaqtyń barysy: 1. Uıymdastyrý.
2. Sálemdesý, oqýshylardy tekserý.
3. Jańa sabaqty túsindirý.
4. Bekitý.
5. Sýret salý.
6. Qorytyndylaý, baǵalaý.
7. Úıge tapsyrma berý.
Jańa sabaqty baıandaý
Aınaladaǵy qorshaǵan ortadaǵy zattar men buıymdardy muqıat baqylaǵan árbir adam zattardyń bizden qashyqtaǵan saıyn kishireıe túsetinin jaqsy biledi. Sýret salǵanda alystan kóringen zattardy jaqyndaǵymen salystyrǵanda kishireıtip kórsetý ǵana mańyzdy emes, sonymen qatar ol qaǵaz betinde úlken de, kishi de bolmaýy kerek. Mine osyndaı keıbir qyzǵylyqty jaǵdaılarǵa perspektıva uǵymy tolyq maǵlumat beredi.
Jalpy perspektıva latynnyń "Perspicio" qazaqsha "arǵy - bergi jaqty aıqyn kórý" degen uǵymdy bildiredi. Ertede ıtalán jáne nemis sýretshileri óz týyndylarynda perspektıvalyq zańdylyqtardy qarastyrǵan. Mysaly, Leonarda Da Vınchı, Paolo Ýchello, Albreht Dúrer t. b. Sonyń ishinde perspektıva zańdylyǵyn zertteýge kezinde nemis sýretshisi Albreht Dúrer zor úles qosqan. Perspektıva zańdylyqtaryn beıneleý óneriniń barlyq sabaq túrinde kezdestirýge bolady. Perspektıva - syzyqtyq, aýa jáne jaryq pen kóleńke perspektıvasy bolyp birneshe topqa bólinedi. Qaı sýretti salsaq ta eń aldymen kókjıek syzyǵyn nemese kórý deńgeıin anyqtaýymyz qajet.
Sonymen, kórý deńgeıi - sýretshiniń kóz deńgeıin bildiretin oısha alynǵan jazyqtyq. Syzyqtyq perspektıvada baqylaýshydan qashyqtaǵan saıyn zattardyń bólshekteri men syzyqtary kishireıe berip kókjıek syzyǵynda bir núktege ıaǵnı shyǵý núktesinde baryp qosylady. Shyǵý núktesi ár ýaqytta kókjıek syzyǵynda jatady. Kókjıek syzyǵyna jaqyndaǵan saıyn paralel syzyqtardyń ara qashyqtyǵy bir - birine jaqyndaı túsedi. Kórýshiden alystaǵan saıyn tike syzyqtardyń ara qashyqtyǵy bir - birine jaqyndaı túsedi. Kórýshiden alystaǵan saıyn tike syzyqtardyń ara qashyqtyq ólshemderi kishireıe túsedi. Mysaly, telegraf baǵanalarynyń kókjıek syzyǵynan tómen ornalasqan syzyqtary tómennen joǵary qaraı baǵyttalsa, kókjıek syzyǵynan joǵary ornalasqan syzyqtar kerisinshe joǵarydan tómenge qaraı baǵyttalady, bári kókjıek syzyǵyndaǵy shyǵý núktesinde túıisedi. Syzyqtyq perspektıvada frontaldyq jáne buryshtyq bolyp ekige bólinedi.
Frontaldyq perspektıvada zattyń bir jaǵy ǵana tolyq kórinedi de, qalǵan beti kórinbeıdi. Al, buryshtyq perspektıvada baqylaýshyǵa zattyń bir buryshy men eki nemese úsh buryshy tolyq kórinedi. Aýa perspektıvasynda kórýshige jaqyn ornalasqan zattardyń tústeri ashyq, aıqyn, al alystaǵynyń tústeri solǵyn túrinde qabyldanady. Sýretshige jaqyn ornalasqan zattar túri aıqyn, alystaǵylar bulyńǵyr, ıaǵnı shamaly kórinedi. Aýa perspektıvasyndaǵy beınelengen kórkem shyǵarmany 3 kezeńge bólip qaraýǵa bolady.
Mysaly: aldyńǵy qatar, ortańǵy qatar jáne artqy qatar degen uǵymdar paıdalanylady. Jaryq pen kóleńke perspektıvasynda - zattar jaryq kózinen qashyqtaǵan kezde onyń jaryq beti kómeski al, kóleńke beti solǵyn bolyp kórinedi. Jaryq kózinen alysta turǵan zat betiniń jaryǵy óz deńgeıinen artyq beınelenedi. Aýa perspektıvasynda jaryq pen kóleńkeniń qarama qaıshylyǵy, zattyń kólemdigi, tústik boıaýy sýret salýshydan qashyqtaǵan saıyn kúrt ózgerip otyrady. Munyń basty ereksheligi aýa raıyna baılanysty, aýa móldir emes, shań - tozań, ylǵal, tumandanyp buldyr kórinedi. Sonymen qatar beınelenetin zattar men sýretshiniń kóz arasynda oısha alynǵan tike baǵyttaǵy jazyqtyq bolady. Ony kartına jazyqtyǵy nemese sýret salý jazyqtyǵy dep atalady. Perspektıva zańdylyǵy boıynsha sýret salǵanda shartty keńistik modýline súıengen durys. Sonda ǵana saýatty sýret salyp, shynaıy kórkem shyǵarma berýge bolady.
Syzyqtyq perspektıvanyń zańdylyqtary
Belgili bir buryshpen kókjıek syzyǵyna qaraı baǵyttalǵan paralel syzyqtar bir núktege baryp qosylady. Paralel syzyqtardyń qosý núktesi ár ýaqytta kókjıek syzyǵynda jatady. Kókjıek syzyǵyna jýyqtaǵan saıyn paralel syzyqtardyń ara qashyqtyǵy bir – birine jaqyn túsedi. Mysaly, telegraf baǵanalarynyń kókjıek syzyǵynan tómen ornalasqan syzyqtary tómennen joǵary qaraı baǵyttalsa, kókjıek syzyǵynan joǵary ornalasqan syzyqtar joǵarydan tómen qaraı baǵyttalady, bári kókjıek syzyǵyndy túıisedi.
Taqyryp: Perspektıva. Syzyqtyq kórinis
Maqsaty Perspektıva zańdylyqtaryna súıene otyryp sýret salý
Bilimdilik Perspektıva týrala túsinik berý
Tárbıelik: Ásem sulýlyqty baıqaýǵa, ádemilikke, sulýlyqqa tárbıeleý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń ónerge degen qyzyǵýshylyǵyn damytý.
Sabaq túri: Jańa sabaq.
Ádis – tásilderi: Baıandaý, suraq - jaýap, sýret salý.
Kórnekiligi Plakattaǵy sýretter. Taqtada salý joldaryn kórsetý, elektrondy oqýlyqtar, slaıd, ınteraktıvti taqta
Pánaralyq baılanys: Syzý
Qural – jabdyqtar: Álbom, qaryndashtar
Sabaqtyń barysy: 1. Uıymdastyrý.
2. Sálemdesý, oqýshylardy tekserý.
3. Jańa sabaqty túsindirý.
4. Bekitý.
5. Sýret salý.
6. Qorytyndylaý, baǵalaý.
7. Úıge tapsyrma berý.
Jańa sabaqty baıandaý
Aınaladaǵy qorshaǵan ortadaǵy zattar men buıymdardy muqıat baqylaǵan árbir adam zattardyń bizden qashyqtaǵan saıyn kishireıe túsetinin jaqsy biledi. Sýret salǵanda alystan kóringen zattardy jaqyndaǵymen salystyrǵanda kishireıtip kórsetý ǵana mańyzdy emes, sonymen qatar ol qaǵaz betinde úlken de, kishi de bolmaýy kerek. Mine osyndaı keıbir qyzǵylyqty jaǵdaılarǵa perspektıva uǵymy tolyq maǵlumat beredi.
Jalpy perspektıva latynnyń "Perspicio" qazaqsha "arǵy - bergi jaqty aıqyn kórý" degen uǵymdy bildiredi. Ertede ıtalán jáne nemis sýretshileri óz týyndylarynda perspektıvalyq zańdylyqtardy qarastyrǵan. Mysaly, Leonarda Da Vınchı, Paolo Ýchello, Albreht Dúrer t. b. Sonyń ishinde perspektıva zańdylyǵyn zertteýge kezinde nemis sýretshisi Albreht Dúrer zor úles qosqan. Perspektıva zańdylyqtaryn beıneleý óneriniń barlyq sabaq túrinde kezdestirýge bolady. Perspektıva - syzyqtyq, aýa jáne jaryq pen kóleńke perspektıvasy bolyp birneshe topqa bólinedi. Qaı sýretti salsaq ta eń aldymen kókjıek syzyǵyn nemese kórý deńgeıin anyqtaýymyz qajet.
Sonymen, kórý deńgeıi - sýretshiniń kóz deńgeıin bildiretin oısha alynǵan jazyqtyq. Syzyqtyq perspektıvada baqylaýshydan qashyqtaǵan saıyn zattardyń bólshekteri men syzyqtary kishireıe berip kókjıek syzyǵynda bir núktege ıaǵnı shyǵý núktesinde baryp qosylady. Shyǵý núktesi ár ýaqytta kókjıek syzyǵynda jatady. Kókjıek syzyǵyna jaqyndaǵan saıyn paralel syzyqtardyń ara qashyqtyǵy bir - birine jaqyndaı túsedi. Kórýshiden alystaǵan saıyn tike syzyqtardyń ara qashyqtyǵy bir - birine jaqyndaı túsedi. Kórýshiden alystaǵan saıyn tike syzyqtardyń ara qashyqtyq ólshemderi kishireıe túsedi. Mysaly, telegraf baǵanalarynyń kókjıek syzyǵynan tómen ornalasqan syzyqtary tómennen joǵary qaraı baǵyttalsa, kókjıek syzyǵynan joǵary ornalasqan syzyqtar kerisinshe joǵarydan tómenge qaraı baǵyttalady, bári kókjıek syzyǵyndaǵy shyǵý núktesinde túıisedi. Syzyqtyq perspektıvada frontaldyq jáne buryshtyq bolyp ekige bólinedi.
Frontaldyq perspektıvada zattyń bir jaǵy ǵana tolyq kórinedi de, qalǵan beti kórinbeıdi. Al, buryshtyq perspektıvada baqylaýshyǵa zattyń bir buryshy men eki nemese úsh buryshy tolyq kórinedi. Aýa perspektıvasynda kórýshige jaqyn ornalasqan zattardyń tústeri ashyq, aıqyn, al alystaǵynyń tústeri solǵyn túrinde qabyldanady. Sýretshige jaqyn ornalasqan zattar túri aıqyn, alystaǵylar bulyńǵyr, ıaǵnı shamaly kórinedi. Aýa perspektıvasyndaǵy beınelengen kórkem shyǵarmany 3 kezeńge bólip qaraýǵa bolady.
Mysaly: aldyńǵy qatar, ortańǵy qatar jáne artqy qatar degen uǵymdar paıdalanylady. Jaryq pen kóleńke perspektıvasynda - zattar jaryq kózinen qashyqtaǵan kezde onyń jaryq beti kómeski al, kóleńke beti solǵyn bolyp kórinedi. Jaryq kózinen alysta turǵan zat betiniń jaryǵy óz deńgeıinen artyq beınelenedi. Aýa perspektıvasynda jaryq pen kóleńkeniń qarama qaıshylyǵy, zattyń kólemdigi, tústik boıaýy sýret salýshydan qashyqtaǵan saıyn kúrt ózgerip otyrady. Munyń basty ereksheligi aýa raıyna baılanysty, aýa móldir emes, shań - tozań, ylǵal, tumandanyp buldyr kórinedi. Sonymen qatar beınelenetin zattar men sýretshiniń kóz arasynda oısha alynǵan tike baǵyttaǵy jazyqtyq bolady. Ony kartına jazyqtyǵy nemese sýret salý jazyqtyǵy dep atalady. Perspektıva zańdylyǵy boıynsha sýret salǵanda shartty keńistik modýline súıengen durys. Sonda ǵana saýatty sýret salyp, shynaıy kórkem shyǵarma berýge bolady.
Syzyqtyq perspektıvanyń zańdylyqtary
Belgili bir buryshpen kókjıek syzyǵyna qaraı baǵyttalǵan paralel syzyqtar bir núktege baryp qosylady. Paralel syzyqtardyń qosý núktesi ár ýaqytta kókjıek syzyǵynda jatady. Kókjıek syzyǵyna jýyqtaǵan saıyn paralel syzyqtardyń ara qashyqtyǵy bir – birine jaqyn túsedi. Mysaly, telegraf baǵanalarynyń kókjıek syzyǵynan tómen ornalasqan syzyqtary tómennen joǵary qaraı baǵyttalsa, kókjıek syzyǵynan joǵary ornalasqan syzyqtar joǵarydan tómen qaraı baǵyttalady, bári kókjıek syzyǵyndy túıisedi.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: 1930 jyldardaǵy ashtyq, sharýalar kóterilisteri (prezentasıasymen)
