InfoHub Logo

بۇرىنعى وتكەن زاماندا ءبىر پاتشا بولعان ەكەن. ونىڭ ءاربىر ءتارتىبىن حالقى ەكى ەتپەي ۋاقىتىمەن ورىنداپ تۇرادى ەكەن. ءبىر كۇنى بۇل پاتشا: «مەنىڭ ءارقاشان حالىق پايداسىنا ەتكەن ءامىرىم ورنىنا ناقپا-ناق كەلىپ تۇرادى جانە حالقىم دا مەنى جاقسى كورەدى. سوندىقتان دا مەن ولاردىڭ پايداسىن ويلايمىن. ەندى مەن وسى حالقىما زياندى ءبىر ءامىر تاراتايىن. حالقىم تىڭداپ، ورنىنا كەلتىرەر مە ەكەن؟ جوق، كەلتىرمەس پە ەكەن؟» - دەپ ويلاپ ۋازىرلەرىنە: 
-  حالىققا تەگىس حابارلاندىرىڭدار: «ەشكىم باسىنا پايدا قىلماسىن!» - دەپ، ءامىر قىلادى. بۇدان سوڭ ۋازىرلەر بۇل ءامىردى حالىققا ەستىرتىپ بولىپ، پاتشاعا: 
-  حالقىڭىز ءامىرىڭىزدى ناقپا-ناق ايتقانىڭىزداي ورنىنا كەلتىرەتىن بولدى، - دەيدى. پاتشا ۋازىرلەرىنە ەش جاۋاپ ايتپايدى. ءتۇن بولعان سوڭ ۇستىنە بوتەن، ەسكى كيىم كيىپ، ءامىرىنىڭ قالاي ورىندالعانىن كورۋ ءۇشىن كوشەدە جۇرسە، شەتتەگى ءبىر ۇيدە شام جانىپ تۇر ەكەن. پاتشا قايىر سۇراعان كىسى بولىپ، شام جانىپ تۇرعان ۇيگە كەلسە، ءۇيدىڭ ىشىندە ءبىر ەتىكشى ەتىك تىگىپ وتىر ەكەن. ەتىكشى قايىرشىنى كورىپ تۇرا كەلىپ، ءبىر كىشكەنە نان بەرەدى. سوندا قايىرشى: 
-  سەن پاتشانىڭ ءامىرىن تۇتپاعان نە قىلعان ادامسىڭ؟ «ەشكىم باسىنا پايدا قىلماسىن جانە شام دا جاقپاسىن»، - دەگەنى قايدا؟ - دەيدى. سوندا ەتىكشى: «سەنىڭ وندا نە جۇمىسىڭ بار؟ سونداي ءامىر قىلىپ وتىرعان پاتشا دا اقىماق. سەبەبى، مەن جارلى اداممىن. كۇندە ءتورت تەڭگە پايدا قىلامىن دا، ءتورت تەڭگە زيان قىلامىن. مىنە، مەن سونىمەن كۇن كورىپ وتىرمىن. پاتشا اقىلدى بولسا، وسىنى بىلەر ەدى»، - دەيدى. پاتشا بۇعان جاۋاپ قايتارماستان ۇيىنە كەلەدى دە، اقىلدى ءتورت ءۋازىرىن شاقىرىپ الىپ: سىزدەردى باسقالاردان اقىلى كوپ دەپ، وزىمە ءۋازىر قىلىپ ەدىم. ەندى مەنىڭ سىزدەردەن سۇرايتىن ساۋالىم بار. كۇنىنە ءتورت سوم پايدا، ءتورت سوم زيان قىلامىن. سول پايدام مەن زيانىم نە؟ ءۇش كۇن ىشىندە سونى تابىڭدار. تابا الماساڭدار، باستارىڭدى الامىن! وزدەرىڭ تاپپاساڭدار دا تاباتىن كىسى تاپساڭدار، جازادان قۇتىلاسىڭدار! - دەپتى. ۋازىرلەر ءۇش كۇننىڭ ىشىندە وزدەرى دە شەشە الماي جانە تاباتىن كىسى دە تابا الماعان سوڭ، ەندى پاتشاعا كورىنبەي، قاشپاقشى بولىپ جۇرگەندە، باياعى ەتىكشى ۋازىرلەرگە كەلىپ: 
-  مەن پاتشانىڭ سۇراعان ساۋالىن تاپسام، سىزدەر ماعان نە بەرەر ەدىڭىزدەر؟ - دەيدى. ۋازىرلەر ءتورت مىڭ ءدىلدا بەرمەكشى بولادى. ەتىكشى ۋازىرلەردەن ءتورت مىڭ ءدىلدانى ساناپ الىپ، ولارمەن بىرگە پاتشاعا بارادى دا: 
-  تاقسىر، مەن ەتىك تىگىپ، ءار كۇنى ءتورت سوم پايدا، ءتورت سوم زيان قىلام. ول بىلاي: ءبىر سومدى قارىزعا بەرەمىن. ءبىر سومدى ەسكى قارىزىمدى تولەۋگە بەرەمىن، ءبىر سومدى قۇدىققا تاستايمىن، ءبىر سومدى ايەلىممەن ەكەۋمىزگە جۇمسايمىن، - دەپتى. سوندا پاتشا: 
-  ايەلىڭمەن ەكەۋىڭە جۇمسالعان اقشاعا ءبارىمىز دە تۇسىنەمىز، قالعان ءۇش سومنىڭ جۇمسالعان ورنىن انىقتاپ ءتۇسىندىر، - دەپتى. بۇل سوزگە ەتىكشى بىلايشا جاۋاپ قايىرىپتى: 
-  «ءبىر سومدى قارىزعا بەرەمىن»، - دەگەنىم: «قارتايعاندا ءوزىمدى اسىرار»، - دەپ بالاما بەرەمىن. «ءبىر سومدى ەسكى قارىزىما بەرەمىن» - دەگەنىم: ءوزىمدى جاسىمدا اسىراعان كارى اكەم مەن شەشەمە بەرەمىن. «ەندى ءبىر سومدى قۇدىققا تاستايمىن» - دەگەنىم: كۇيەۋىنە تۇرماي، قايتىپ كەلىپ وتىرعان قىزىم بار، سوعان بەرەمىن دەگەنىم، - دەپتى. سوندا پاتشا: «بۇل ەتىكشى اقىلدى ادام ەكەن»، - دەپ، وزىنە ءۋازىر قىلعان ەكەن.

---