InfoHub Logo

مكقم "بالدىرعان"ياسلي-باقشاسى»
دەنە شىنىقتىرۋ نۇسقاۋشىسى: داريبايەۆا ۇلبوسىن عابيت قىزى

ءبىلىم سالاسى: دەنساۋلىق ءبولىمى: دەنە شىنىقتىرۋ

تاقىرىبى: بالانى تاربيەلەۋدە جانە دامۋىنداعى دەنە شىنىقتىرۋ ءىس- ارەكەتىنىڭ ءرولى.

ماقساتى:

1. بالانىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ جانە نىعايتۋ.
2. مادەني-گيگيەنالىق داعدىلاردى قالىپتاستىرۋ.
3. بالا دەنەسىن شىنىقتىرۋ.
4. بالالاردىڭ ءجۇرۋ، جۇگىرۋ. سەكىرۋ، ورمەلەۋ، لاقتىرۋ سياقتى نەگىزگى قيمىل ارەكەتتەرىن دامىتۋ.
5. بالالاردىڭ قوزعالىستارىن جەتىلدىرۋ، قيمىلدىق داعدىلارىن جانە دەنەنىڭ يكەمدىلىك، شاپشاڭدىق، كۇشتىلىك، توزىمدىلىك سياقتى قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ.

دەنە تاربيەسىندە قاجەتتى جاعدايلار: بالالاردىڭ كۇتىمى مەن وسىۋىنە قولايلى مادەني – گيگيەنالىق جاعداي جاساۋ، دۇرىس جاسالعان كۇن ءتارتىبى، تاماقتاندىرۋ، دەنەنىڭ تازالىعى، بالانىڭ جاسىنا جانە اۋا-رايىنا جىلى-جايلى كيىنۋ، گيمناستيكا جانە قيمىلدى ويىندار ويناتۋ، ۇيقىسىن ۇيىمداستىرۋ، سەرۋەنگە شىعاۋ، كۇندى، اۋانى، سۋدى ءتيىمدى پايدالانۋ.

شىنىقتىرۋ قۇرالدارى: اۋا، سۋ، كۇن.

باسقا تاربيە سالالارى سياقتى بالاباقشا دەنە تاربيەسىن ۇيىمداستىرۋ بارىسىندا نۇسقاۋشى جاۋاپتى. ول بالالار ءومىرىنىڭ كۇن ءتارتىبىن جاساۋعا، ونىڭ ورىندالۋىن باقىلاۋعا، جۇمىستارىن تەكسەرۋگە ءتيىس. سپورت نۇسقاۋشىسى مەن تاربيەشى مەدبيكە بالالارمەن جۇمىستى تىعىز بىرلىكتە جۇرگىزەدى. مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ دەنە تاربيەسىن دامىتۋداعى ەرەكشەلىكتەرى ءومىردى قورعاۋ مەن دەنساۋلىقتى نىعايتۋ، بالا ورگانيزمىنىڭ قىزمەتىن جەتىلدىرۋ، ونىڭ دەنەنى دۇرىس جەتىلدىرۋدەگى ىقپالى، جۇمىس قابىلەتىن ارتتىرۋ دەنە جاعىنان تاربيەلەۋدەگى ەڭ باستى مىندەتتەر بولىپ تابىلادى.

بۇل مىندەتتەردىڭ ماڭىزدىلىعى مىنادا: اعزانىڭ تەز وسۋىنە جانە دامۋىنا قاراماستان، ولاردىڭ قىزمەتى جەتىلمەگەن، ورگانيزمنىڭ قورعانىس قابىلەتى ناشار قالىپتاسقان كىشكەنتاي بالالار سىرتقى ورتانىڭ قولايسىز اسەرلەرىنە تەز ۇشىرايدى. سوندىقتان سۇيەك جۇيەلەرى مەن بايلانىس بۋىن اپپاراتىنىڭ دۇرىس ءارى مەرزىمىمەن جەتىلۋىنە، بەل ومىرتقانىڭ فيزيولوگيالىق يىندەرىنىڭ قالىپتاسۋىنا، تابان دوڭەستەرىنىڭ دۇرىس جەتىلۋىنە ىقپال جاساۋ قاجەت. باستى مىندەت، بالالاردىڭ قوزعالىستارىن جەتىلدىرۋ، قيمىلدىق داعدىلارىن جانە دەنەنىڭ يكەمدىلىك، شاپشاڭدىق، كۇشتىلىك، توزىمدىلىك سياقتى قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ بولىپ تابىلادى.

مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالارعا دەنە تاربيەسىن بەرۋدىڭ ماقساتى – بالالاردىڭ دەنساۋلىعىن نىعايتۋ، دەنەسىنىڭ دۇرىس دامۋىن قامتاماسىز ەتۋ، ويتكەنى بۇل كەزدە بالانىڭ دامۋىنا قولايلى جاعداي جاسالسا، بالا دەنەسى تەز جەتىلىپ وسەدى.

مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالارعا دەنە تاربيەسىن بەرۋ نەگىزىنە مىنالار جاتادى: بالالار كۇتىمى جانە وسۋىنە قولايلى مادەني-گيگەنالىق جاعداي جاساۋ، دۇرىس جاسالعان كۇن ءتارتىبى، تاماقتاندىرۋ، دەنەنىڭ تازالىعى،بالانىڭ جاسىنا، اۋا-رايىنا ىڭعايلى كيىنۋى، گيمناستيكا جانە قيمىلدى ويىندار ويناتۋ، ۇيقىسىن ۇيىمداستىرۋ، سەرۋەنگە شىعارۋ، كۇندى، اۋانى، سۋدى ءتيىمدى پايدالانۋ.

دەنە تاربيەسىن ۇيىمداستىرۋدىڭ بۇل فورمالارى دەنە تاربيەسىنىڭ جالپى مىندەتتەرىنە جانە بالانىڭ جان-جاقتى دامۋىنا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، ءوزارا بايلانىستى بولادى: ولاردىڭ ءاربىرىنىڭ وزىندىك ارناۋلى مىندەتتەرى بار، ولار مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەنىڭ كۇن رەجيمىندەگى مىندەتتىڭ ورنىن انىقتايدى. مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالاعا دەنە تاربيەسىن بەرۋدە قيمىلدى ويىنداردىڭ ورنى ەرەكشە. قيمىلدى ويىندار بۇلشىق ەتتەردى عانا ىسكە قوسىپ قويمايدى، بالانىڭ بۇكىل اعزاسىنىڭ، ىشكى قۇرىلىسىنىڭ قىزمەتىن، زات الماسۋىن كۇشەيتىپ، پسيحيكاسىنىڭ دامۋىنا دا ىقپال ەتەدى، جالپى دەنساۋلىعىن نىعايتادى.

قيمىل ءاربىر ىس-ارەكەتتىڭ نەگىزىن قۇرايدى، ءتيىمدى ۇيىمداستىرىلعان قيمىل يكەمدىلىككە، كۇشتىلىككە، ۇيلەسىمدىلىككە، ادەمىلىككە باۋليدى، جۇمىستىڭ تابىستى بولۋىن قامتاماسىز ەتەدى.

قيمىلدى دامىتۋدى جوسپارلاعاندا مىناداي جالپى قاعيدالاردى ەسكەرۋ كەرەك:

1) جاتتىعۋلاردى، ويىنداردى، ەڭبەك تاپسىرمالارىن تاڭداعاندا بالانىڭ قولىنان كەلەتىن، ولاردى قىزىقتىراتىن، بۇكىل اعزاسىنىڭ دامۋىنا تۇگەل ىقپال جاسايتىن، بۇلشىق ەتتەردىڭ قيمىل ارەكەتىنە اسەرى بارىن سۇرىپتاپ الۋ؛

2) ويىندار مەن جاتتىعۋلار ەڭبەك تاپسىرمالارىن ورىنداۋعا، ءجۇرۋ، جۇگىرۋ، لاقتىرۋ، سەكىرۋ، ورمەلەۋ سياقتى قيمىلداردىڭ دامۋىنا ىقپال ەتەتىن، دۇرىس داعدىنى قالىپتاستىراتىن بولۋى كەرەك؛

3) فيزيولوگيالىق جاعىنان ءالسىز بۇلشىق ەتتەردى نىعايتۋ، بالانىڭ تۇلعاسىن دۇرىس قالىپتاستىرۋعا سەبەپكەر بولۋى كەرەك؛

4) ۇجىمدا جۇمىس ىستەي بىلۋگە جەتىلۋىن قامتاماسىز ەتۋگە ءتيىس.

قورىتا كەلە ايتارىمىز، بالا اعزاسىن قالىپتى ءوسىرۋ ءۇشىن مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمدا بالانىڭ دەنە تاربيەسىن ۇيىمداستىرۋعا نۇسقاۋشىلار ەرەكشە ءمان بەرۋى كەرەك.

---