- 28 ءساۋ. 2015 00:00
- 323
كىسى مەن ايۋ
ءبىر ادام ايدالادا ەلدەن جىراق،
جەكە-تاق، جاپان ءتۇزدى قىلدى تۇراق.
جاياۋلىق، جالاڭاشتىق جاقسى ەمەس قوي،
جالعىزدىق ولاردان دا قيىنىراق.
كوك شالعىن، اعاش، بۇلاق - ءبارى جاقسى،
بولمايدى ناق ادامداي سەرىك ءبىراق.
سويلەسىپ ىشتەن شەرىن تارقاتا الماي،
جەكە-تاق قاپالاندى جالعىزسىراپ.
ءبىر كۇنى كەلە جاتتى اعاش جاققا،
نەندەي جان كەز بولار دەپ تانىسپاققا.
ورماندا قاسقىر، ايۋ اڭ بولماسا،
تابىلسىن ونان باسقا كىم بەيباققا!
ايتقانداي قارسى الدىنان ايۋ كەلدى،
بۇل وعان تاعزىممەنەن سالەم بەردى.
كورىسىپ، قول الىسىپ امانداسىپ،
سويلەسىپ، بىرتە-بىرتە تانىستى ەندى.
دوس بولدى اقىرىندا ايۋ، ادام،
زور بولدى تاتۋلىعى ءبىر تۋمادان.
ەكەۋى كۇندىز-تۇنى بولىپ بىرگە،
باسپادى بىر-بىرىنەن وقشاۋ قادام.
سويلەسكەن اڭگىمەسىن ەشكىم بىلمەس،
ءازىل مە، ەرتەگى مە، جاي ما كەڭەس؟
جەكە-تاق ەڭگىمەگە جوق كىسى ەدى،
ايۋ دا تۋعاننان-اق مىلجىڭ ەمەس.
سويلەسىپ قانباسا دا كەڭەسكە كوپ،
ايتەۋىر سول ايۋدى جاراتتى بەك.
ءبىر ساعات سابىر قىلماي، ساعىنادى،
كوزىنەن تاسا بولسا جولداسى تەك.
وسىلاي الدەنەشە كۇندەر ءوتتى،
شىلدە بوپ، كۇننىڭ ىسسى كەزى جەتتى.
ارالاپ ويدى، قىردى، ورمان، تاۋدى،
ەكى دوس كۇن ىسسىدا سايران ەتتى.
جۇرە الماي، ادام شارشاپ، تالا بەردى،
ءار جەردە تۇرىپ، دەمىن الا بەردى.
ايۋدان ادام ناشار بولعاننان سوڭ،
ەرە الماي، كەيىن، ارتتا قالا بەردى.
سوندا وعان ايۋ ايتتى: «جەكە-تاق جان!
ايتايىن مەن ءبىر اقىل، ءقۇلاعىڭ سال.
كۇزەتىپ، جان جولاتپاي مەن تۇرايىن،
سەن ۇيىقتاپ، ءبىرازىراق تىنىعىپ ال!».
جەكە-تاق جولداسىنىڭ ءتىلىن الدى،
شاپانىن شەشتى داعى، توسەپ سالدى.
بولدىرىپ كۇنى بويى جۇرگەن بەيباق،
جاتتى دا، ءبىر ەسىنەپ، ۇيىقتاپ قالدى.
ال ەندى ايۋ تۇردى قاراۋىلدا،
كىنا جوق باعىپ دوسىن قاراۋىندا.
قورىلداپ ۇيىقتاپ جاتقان جەكە-تاقتىڭ
ءبىر شىبىن كەلىپ قوندى تاناۋىنا.
شىبىندى كەلىپ قونعان ايۋ كوردى،
ءبىر قۋىپ جىبەرىپ ەد، قايتىپ كەلدى.
ۇركىتىپ الدەنەشە قۋسا داعى،
كەتپەدى، قايتا-قايتا قونا بەردى.
ءىپىبىنعا ايۋ قاتتى اشۋلاندى،
كوتەرىپ جەردەن ايدىك ءبىر تاس الدى.
جانە كەپ ماڭدايىنا قونعان شاقتا،
تاسپەنەن پارمەنىنشە قويىپ قالدى.
ۇرعان تاس دالدەپ ءتيدى جەكە-تاققا،
كەز بولعان قاي وڭدى دوس ول بەيباققا.
يا قازا، يا بالەگە ۇرىنارسىڭ،
ەگەردە بولساڭ جولداس اقىماققا.
تاس ءتيىپ، باس سۇيەگى قاق ايرىلىپ،
فانيدەن كوشتى سورلى باقي جاققا.
قايىرىن زايعى ەتسە، كەرەگى نە؟
كەز قىلماي، ونداي دوستان، قۇداي، ساقتا.
* * *
جىگىتتەر، ساقتانىڭىز نادان دوستان،
دوسىڭنان، نادان بولسا، ارتىق دۇشپان.
بەلگىلى جاۋدان كىسى كۇتىنەدى،
تيەدى دوستىڭ وعى قاپىلىستان.
جەكە-تاق، جاپان ءتۇزدى قىلدى تۇراق.
جاياۋلىق، جالاڭاشتىق جاقسى ەمەس قوي،
جالعىزدىق ولاردان دا قيىنىراق.
كوك شالعىن، اعاش، بۇلاق - ءبارى جاقسى،
بولمايدى ناق ادامداي سەرىك ءبىراق.
سويلەسىپ ىشتەن شەرىن تارقاتا الماي،
جەكە-تاق قاپالاندى جالعىزسىراپ.
ءبىر كۇنى كەلە جاتتى اعاش جاققا،
نەندەي جان كەز بولار دەپ تانىسپاققا.
ورماندا قاسقىر، ايۋ اڭ بولماسا،
تابىلسىن ونان باسقا كىم بەيباققا!
ايتقانداي قارسى الدىنان ايۋ كەلدى،
بۇل وعان تاعزىممەنەن سالەم بەردى.
كورىسىپ، قول الىسىپ امانداسىپ،
سويلەسىپ، بىرتە-بىرتە تانىستى ەندى.
دوس بولدى اقىرىندا ايۋ، ادام،
زور بولدى تاتۋلىعى ءبىر تۋمادان.
ەكەۋى كۇندىز-تۇنى بولىپ بىرگە،
باسپادى بىر-بىرىنەن وقشاۋ قادام.
سويلەسكەن اڭگىمەسىن ەشكىم بىلمەس،
ءازىل مە، ەرتەگى مە، جاي ما كەڭەس؟
جەكە-تاق ەڭگىمەگە جوق كىسى ەدى،
ايۋ دا تۋعاننان-اق مىلجىڭ ەمەس.
سويلەسىپ قانباسا دا كەڭەسكە كوپ،
ايتەۋىر سول ايۋدى جاراتتى بەك.
ءبىر ساعات سابىر قىلماي، ساعىنادى،
كوزىنەن تاسا بولسا جولداسى تەك.
وسىلاي الدەنەشە كۇندەر ءوتتى،
شىلدە بوپ، كۇننىڭ ىسسى كەزى جەتتى.
ارالاپ ويدى، قىردى، ورمان، تاۋدى،
ەكى دوس كۇن ىسسىدا سايران ەتتى.
جۇرە الماي، ادام شارشاپ، تالا بەردى،
ءار جەردە تۇرىپ، دەمىن الا بەردى.
ايۋدان ادام ناشار بولعاننان سوڭ،
ەرە الماي، كەيىن، ارتتا قالا بەردى.
سوندا وعان ايۋ ايتتى: «جەكە-تاق جان!
ايتايىن مەن ءبىر اقىل، ءقۇلاعىڭ سال.
كۇزەتىپ، جان جولاتپاي مەن تۇرايىن،
سەن ۇيىقتاپ، ءبىرازىراق تىنىعىپ ال!».
جەكە-تاق جولداسىنىڭ ءتىلىن الدى،
شاپانىن شەشتى داعى، توسەپ سالدى.
بولدىرىپ كۇنى بويى جۇرگەن بەيباق،
جاتتى دا، ءبىر ەسىنەپ، ۇيىقتاپ قالدى.
ال ەندى ايۋ تۇردى قاراۋىلدا،
كىنا جوق باعىپ دوسىن قاراۋىندا.
قورىلداپ ۇيىقتاپ جاتقان جەكە-تاقتىڭ
ءبىر شىبىن كەلىپ قوندى تاناۋىنا.
شىبىندى كەلىپ قونعان ايۋ كوردى،
ءبىر قۋىپ جىبەرىپ ەد، قايتىپ كەلدى.
ۇركىتىپ الدەنەشە قۋسا داعى،
كەتپەدى، قايتا-قايتا قونا بەردى.
ءىپىبىنعا ايۋ قاتتى اشۋلاندى،
كوتەرىپ جەردەن ايدىك ءبىر تاس الدى.
جانە كەپ ماڭدايىنا قونعان شاقتا،
تاسپەنەن پارمەنىنشە قويىپ قالدى.
ۇرعان تاس دالدەپ ءتيدى جەكە-تاققا،
كەز بولعان قاي وڭدى دوس ول بەيباققا.
يا قازا، يا بالەگە ۇرىنارسىڭ،
ەگەردە بولساڭ جولداس اقىماققا.
تاس ءتيىپ، باس سۇيەگى قاق ايرىلىپ،
فانيدەن كوشتى سورلى باقي جاققا.
قايىرىن زايعى ەتسە، كەرەگى نە؟
كەز قىلماي، ونداي دوستان، قۇداي، ساقتا.
* * *
جىگىتتەر، ساقتانىڭىز نادان دوستان،
دوسىڭنان، نادان بولسا، ارتىق دۇشپان.
بەلگىلى جاۋدان كىسى كۇتىنەدى،
تيەدى دوستىڭ وعى قاپىلىستان.