مەكتەپكە دەيىنگى بالا تاربيەسىندەگى تەاتردىڭ ءرولى
مەكتەپكە دەيىنگى بالا تاربيەسىندەگى تەاتردىڭ ءرولى
مەكتەپكە دەيىنگى بالانى تاربيەلەۋ مەن دامىتۋ ىسىنە بايلانىستى ماقساتتاردى شەشۋدە تەاتر ەرەكشە ءرول اتقارادى. تەاتر ءار بالاعا قۋانىش ۇمتىلماس اسەر سىيلايدى، ونىڭ كوركەمدىك تالعامىن، ەلىكتەۋى مەن قيالىن دامىتادى.
ادەتتە ادامنىڭ جەكە باسىنىڭ قاسيەتتەرى بەس جاسقا دەيىن قالىپتاسادى ەكەن. سوندىقتاندا دا بالانىڭ جان - جاقتى قالىپتاسۋى ءۇشىن مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بۇلدىرشىندەردىڭ بويىنا جاقسى، جاعىمدى قاسيەتتەردى سىڭىرە ءبىلۋ كەرەك. بالا ءار نارسەگە قۇمار، قىزىققىش، ول ءوزىنىڭ اينالاسىندا بولىپ جاتقان وزگەرىستى، تاماشا قۇبىلىستاردى سەزىنۋگە تىرىسادى. ونىڭ جان - جاقتى دامىپ، جەكە تۇلعا بولىپ تاربيەلەنۋىنە، ءتىلىنىڭ دامۋىن تەاترلاندىرىلعان ويىندار ارقىلى جەتىلدىرۋگە بولادى. ال، تەاترلاندىرىلعان ويىنداردى بالالار قىزىقتاپ وينايدى. تەاترلاندىرىلعان ويىندار جەلىلى رولدىك ويىنداردان تەك جەلىسى عانا ەمەس، سونداي - اق ويناۋ ءىس - ارەكەتىنىڭ سيپاتىمەن ەرەكشەلەنەتىنى ايقىندالعان. تەاترلاندىرىلعان ويىندار ويىن – قويىلىمدارى بولىپ سانالادى، بۇل جەردە بالالارعا ارنالعان كوركەمدىك شىعارمالاردى ساحنالىق قويىلىمدارعا اينالدىرىپ، ولاردى كەيىپكەر رەتىندە قاتىستىرۋدىڭ ماڭىزى زور. بالانى ساحنادا كەيىپكەر رەتىندە ويناتا وتىرىپ، ونىڭ جەكە تۇلعاسىن جان - جاقتى دامىتۋ. ونىڭ بويىندا ادەبيەتكە، مادەنيەتكە، ونەرگە دەگەن قۇشتارلىقتى وياتۋ. بۇلدىرشىندەر ساحنادا شاعىن رولدەردە ويناۋ ارقىلى بايلانىستىرا سويلەۋگە، ادەمى كيىنىپ، جيناقى جۇرۋگە، ۇلكەندەرمەن جانە وزگە دە بالالارمەن ءتىل تابىسا بىلۋگە ۇيرەنەدى. جەتىلگەن ديالوگ بالالاردىڭ ءوز پىكىرىن جەتكىزە بىلۋگە جەتەلەيدى.
ويىن بارىسىندا ويىن سيتۋاسياسىنا بەيىمدەلۋ، العاشقى دا جەكەلەگەن ەلەمەنتتەردى، كەيىنەن ءرولدى تولىعىمەن ويناۋ ارقىلى بالانىڭ وي - ءورىسى، قيالى داميدى. ءرولدى ويناۋ ارقىلى ءوز كەيىپكەرىن الدىنا ەلەستەتىپ قانا قويماي، بالا ونىڭ ارەكەتتەرىن، سەزىمدەرىن سەزىنەدى. وسىنداي ەموسيالىق كۇيلەر بالانى بۇرىن بايقاماعان ءومىر كورىنىستەرىنە تاڭ قالدىرىپ، ءوز سەزىمىن ميميكا، ىم - يشارا، تاعى باسقا كورىنىستەر ارقىلى بىرەۋگە ۇيرەتەدى.
تەاترلاندىرىلعان ويىندار بالالاردىڭ وي - ءورىسىن كەڭەيتەدى، بالالاردى اڭگىمەگە ارالاسۋعا، سپەكتاكل تۋرالى اتا - انالارىنا، جولداستارىنا اڭگىمەلەپ بەرۋگە يتەرمەلەيدى. بۇنىڭ ءبارى سويلەۋ قابىلەتىنىڭ دامۋىنا، ديالوگ تۇرىندە سويلەۋگە ءوزى العان اسەرىن مونولوگ تۇرىندە سويلەپ جەتكىزۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى.
بالاباقشاداعى تەاترلاندىرىلعان ىسكەرلىك باعدارلاماسى: 5 بولىمنەن تۇرادى.
تەاترلاندىرىلعان ويىن. كەز كەلگەن ومىرلىك ءمان جايدا ءوز قۇربىلاستارىمەن جانە ۇلكەندەرمەن قارىم - قاتىناس جاساي بىلۋگە، كەز - كەلگەن جۇمىسقا شىعارماشىلىق قابىلەتپەن قاراۋعا، ەستەتيكالىق سەزىممەن ويناۋ ارقىلى مىنەز قۇلقىن دامىتۋ. بۇل بولىمدەگى ويىن 3 - كە بولىنەدى:
- دامىتۋشىلىق
- اسەمدىلىك
- تەاترلىق.
ىرعاقتى يىلگىشتى (ريتموپلاستيكا)– بۇعان كەشەندى (كومپلەكست) ىرعاقتىلىق، مۋزىكالىق، يىلگىشتىك ويىندار مەن جاتتىعۋلار كىرەدى. دەنە قوزعالىسىنىڭ ناقتىلىعىمەن ەركىندىگىن دامىتۋدا، ءوزىنىڭ دەنەسىنىڭ سىرتقى قورشاعان ورتامەن بايلانىسقان قارىم - قاتىناسىن سەزىنۋگە بالالاردى ەستەتيكالىق، پسيحولوگيالىق قابىلەتىن دامىتادى.
ءسوز مادەنيەتى جانە تەحنيكاسى. ويىندار مەن جاتتىعۋلار سويلەۋ لوگيكاسى مەن ديكسياسىن دۇرىس ارتيكۋلياسياسىن مەڭگەرە بىلۋگە، سويلەۋ قۇرىلىمىن ەركىن ايتۋعا، تىنىس الۋىن دامىتۋعا باعىتتالعان. بۇل بولىمگە سوزدەرمەن ايتىلاتىن ويىندار كىرگىزىلگەن. بەينەلەۋ ارقىلى سويلەتۋىن دامىتۋ، شىعارماشىلىق فانتازياسىن دامىتۋ، شاعىن اڭگىمە جانە ەرتەگى قۇراستىرا بىلۋگە ۇيرەتەدى. جاتتىعۋلار 3 - كە بولىنەدى: تىنىس الۋ جانە ارتيكۋلياسيالىق، ديكسيالى جانە ينتوناسيالى سوزدەر مەن شىعارماشىلىق ويىندار.
تەاتر مادەنيەتى: بالالارعا تەاتر ونەرىنىڭ شىنايى سەزىمدەرىن مەڭگەرتۋ. ءبولىمنىڭ نەگىزگى تاقىرىپتارى: تەاتر ونەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى، تەاتر ونەرىنىڭ تۇرلەرى، قويىلىمنىڭ جاسالۋى، سىرتقى جانە ىشكى تەاتر، كورەرمەندەر مادەنيەتتىلىگى.
قويىلىممەن جۇمىس – جاناما ءبولىم، اۆتورلىق ساحنالاۋعا نەگىزدەلگەن. وعان كىرەتىن تاقىرىپتار.
- قويىلىممەن تانىستىرۋ
- قويىلىمدى مازمۇنداپ، تالداۋ، كەيىپكەرلەندىرۋ.
- قويىلىمعا قاجەتتى قۇرالدار دايىنداۋ. كورىنىستى بەزەندىرۋ.
- دايىندىق
قويىلىمدى ساحنالاۋ.
بقو، تەرەكتى اۋدانى، ءسارىومىر اۋلى
مكقك «وركەن» بالاباقشاسى
تۋياكوۆا دينارا دارمەنقۆىزى
مەكتەپكە دەيىنگى بالا تاربيەسىندەگى تەاتردىڭ ءرولى. جۇكتەۋ
مەكتەپكە دەيىنگى بالانى تاربيەلەۋ مەن دامىتۋ ىسىنە بايلانىستى ماقساتتاردى شەشۋدە تەاتر ەرەكشە ءرول اتقارادى. تەاتر ءار بالاعا قۋانىش ۇمتىلماس اسەر سىيلايدى، ونىڭ كوركەمدىك تالعامىن، ەلىكتەۋى مەن قيالىن دامىتادى.
ادەتتە ادامنىڭ جەكە باسىنىڭ قاسيەتتەرى بەس جاسقا دەيىن قالىپتاسادى ەكەن. سوندىقتاندا دا بالانىڭ جان - جاقتى قالىپتاسۋى ءۇشىن مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بۇلدىرشىندەردىڭ بويىنا جاقسى، جاعىمدى قاسيەتتەردى سىڭىرە ءبىلۋ كەرەك. بالا ءار نارسەگە قۇمار، قىزىققىش، ول ءوزىنىڭ اينالاسىندا بولىپ جاتقان وزگەرىستى، تاماشا قۇبىلىستاردى سەزىنۋگە تىرىسادى. ونىڭ جان - جاقتى دامىپ، جەكە تۇلعا بولىپ تاربيەلەنۋىنە، ءتىلىنىڭ دامۋىن تەاترلاندىرىلعان ويىندار ارقىلى جەتىلدىرۋگە بولادى. ال، تەاترلاندىرىلعان ويىنداردى بالالار قىزىقتاپ وينايدى. تەاترلاندىرىلعان ويىندار جەلىلى رولدىك ويىنداردان تەك جەلىسى عانا ەمەس، سونداي - اق ويناۋ ءىس - ارەكەتىنىڭ سيپاتىمەن ەرەكشەلەنەتىنى ايقىندالعان. تەاترلاندىرىلعان ويىندار ويىن – قويىلىمدارى بولىپ سانالادى، بۇل جەردە بالالارعا ارنالعان كوركەمدىك شىعارمالاردى ساحنالىق قويىلىمدارعا اينالدىرىپ، ولاردى كەيىپكەر رەتىندە قاتىستىرۋدىڭ ماڭىزى زور. بالانى ساحنادا كەيىپكەر رەتىندە ويناتا وتىرىپ، ونىڭ جەكە تۇلعاسىن جان - جاقتى دامىتۋ. ونىڭ بويىندا ادەبيەتكە، مادەنيەتكە، ونەرگە دەگەن قۇشتارلىقتى وياتۋ. بۇلدىرشىندەر ساحنادا شاعىن رولدەردە ويناۋ ارقىلى بايلانىستىرا سويلەۋگە، ادەمى كيىنىپ، جيناقى جۇرۋگە، ۇلكەندەرمەن جانە وزگە دە بالالارمەن ءتىل تابىسا بىلۋگە ۇيرەنەدى. جەتىلگەن ديالوگ بالالاردىڭ ءوز پىكىرىن جەتكىزە بىلۋگە جەتەلەيدى.
ويىن بارىسىندا ويىن سيتۋاسياسىنا بەيىمدەلۋ، العاشقى دا جەكەلەگەن ەلەمەنتتەردى، كەيىنەن ءرولدى تولىعىمەن ويناۋ ارقىلى بالانىڭ وي - ءورىسى، قيالى داميدى. ءرولدى ويناۋ ارقىلى ءوز كەيىپكەرىن الدىنا ەلەستەتىپ قانا قويماي، بالا ونىڭ ارەكەتتەرىن، سەزىمدەرىن سەزىنەدى. وسىنداي ەموسيالىق كۇيلەر بالانى بۇرىن بايقاماعان ءومىر كورىنىستەرىنە تاڭ قالدىرىپ، ءوز سەزىمىن ميميكا، ىم - يشارا، تاعى باسقا كورىنىستەر ارقىلى بىرەۋگە ۇيرەتەدى.
تەاترلاندىرىلعان ويىندار بالالاردىڭ وي - ءورىسىن كەڭەيتەدى، بالالاردى اڭگىمەگە ارالاسۋعا، سپەكتاكل تۋرالى اتا - انالارىنا، جولداستارىنا اڭگىمەلەپ بەرۋگە يتەرمەلەيدى. بۇنىڭ ءبارى سويلەۋ قابىلەتىنىڭ دامۋىنا، ديالوگ تۇرىندە سويلەۋگە ءوزى العان اسەرىن مونولوگ تۇرىندە سويلەپ جەتكىزۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى.
بالاباقشاداعى تەاترلاندىرىلعان ىسكەرلىك باعدارلاماسى: 5 بولىمنەن تۇرادى.
تەاترلاندىرىلعان ويىن. كەز كەلگەن ومىرلىك ءمان جايدا ءوز قۇربىلاستارىمەن جانە ۇلكەندەرمەن قارىم - قاتىناس جاساي بىلۋگە، كەز - كەلگەن جۇمىسقا شىعارماشىلىق قابىلەتپەن قاراۋعا، ەستەتيكالىق سەزىممەن ويناۋ ارقىلى مىنەز قۇلقىن دامىتۋ. بۇل بولىمدەگى ويىن 3 - كە بولىنەدى:
- دامىتۋشىلىق
- اسەمدىلىك
- تەاترلىق.
ىرعاقتى يىلگىشتى (ريتموپلاستيكا)– بۇعان كەشەندى (كومپلەكست) ىرعاقتىلىق، مۋزىكالىق، يىلگىشتىك ويىندار مەن جاتتىعۋلار كىرەدى. دەنە قوزعالىسىنىڭ ناقتىلىعىمەن ەركىندىگىن دامىتۋدا، ءوزىنىڭ دەنەسىنىڭ سىرتقى قورشاعان ورتامەن بايلانىسقان قارىم - قاتىناسىن سەزىنۋگە بالالاردى ەستەتيكالىق، پسيحولوگيالىق قابىلەتىن دامىتادى.
ءسوز مادەنيەتى جانە تەحنيكاسى. ويىندار مەن جاتتىعۋلار سويلەۋ لوگيكاسى مەن ديكسياسىن دۇرىس ارتيكۋلياسياسىن مەڭگەرە بىلۋگە، سويلەۋ قۇرىلىمىن ەركىن ايتۋعا، تىنىس الۋىن دامىتۋعا باعىتتالعان. بۇل بولىمگە سوزدەرمەن ايتىلاتىن ويىندار كىرگىزىلگەن. بەينەلەۋ ارقىلى سويلەتۋىن دامىتۋ، شىعارماشىلىق فانتازياسىن دامىتۋ، شاعىن اڭگىمە جانە ەرتەگى قۇراستىرا بىلۋگە ۇيرەتەدى. جاتتىعۋلار 3 - كە بولىنەدى: تىنىس الۋ جانە ارتيكۋلياسيالىق، ديكسيالى جانە ينتوناسيالى سوزدەر مەن شىعارماشىلىق ويىندار.
تەاتر مادەنيەتى: بالالارعا تەاتر ونەرىنىڭ شىنايى سەزىمدەرىن مەڭگەرتۋ. ءبولىمنىڭ نەگىزگى تاقىرىپتارى: تەاتر ونەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى، تەاتر ونەرىنىڭ تۇرلەرى، قويىلىمنىڭ جاسالۋى، سىرتقى جانە ىشكى تەاتر، كورەرمەندەر مادەنيەتتىلىگى.
قويىلىممەن جۇمىس – جاناما ءبولىم، اۆتورلىق ساحنالاۋعا نەگىزدەلگەن. وعان كىرەتىن تاقىرىپتار.
- قويىلىممەن تانىستىرۋ
- قويىلىمدى مازمۇنداپ، تالداۋ، كەيىپكەرلەندىرۋ.
- قويىلىمعا قاجەتتى قۇرالدار دايىنداۋ. كورىنىستى بەزەندىرۋ.
- دايىندىق
قويىلىمدى ساحنالاۋ.
بقو، تەرەكتى اۋدانى، ءسارىومىر اۋلى
مكقك «وركەن» بالاباقشاسى
تۋياكوۆا دينارا دارمەنقۆىزى
مەكتەپكە دەيىنگى بالا تاربيەسىندەگى تەاتردىڭ ءرولى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ماقساتى: 1) قۇستار تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. قۇستاردىڭ، جانۋارلاردىڭ ماڭىزدى توبى ەكەندىگى،
-
تاقىرىپ: ەلەكتر ءورىسى. ەلەكتر ءورىسىنىڭ كەرنەۋلىگى.
