InfoHub Logo

ساۋكەلە - ۇزاتىلعان  قىز كيەتىن اسا قىمبات، باعالى، كادەلى ءارى اسەم باس كيىم. ساۋكەلە 2-3 قارىستاي بيىك، ول دوڭگەلەك توبە جاعىنا قاراي جىڭىشكەرە بەرەدى. جوعارعى جاعىنا ۇكى تاعىلادى. ساۋكەلەنىڭ ءون بويى قىمبات ماتالارمەن قاپتالىپ، ونىڭ سىرتىنا التىن، كۇمىس، ءىنجۋ-مارجان، مەرۋەرت، لاعىل سياقتى اسىل تاستاردان جاسالعان مونشاقتار تاعىلادى، ءتۇرلى-تۇستى قىمبات جىپتەرمەن تىگىلەدى، بەزەندىرىلەدى.  ماتاسىنا اشەكەي، شاشاق، وقا تاعىلىپ، جيەگىنە بۇلعىن، قۇندىز تەرىلەرىنەن جۇرىن ۇستالادى. باستان قيسايىپ نەمەسە ءتۇسىپ كەتپەۋ ءۇشىن تاماقتان وتكىزەتىن باۋ تاعىلادى. ەكى قۇلاق تۇسىنا ومىراۋعا جەتەتىن قۇلاقشا توقىلادى. ساۋكەلەنىڭ ارتقى جاعىنا ۇزىندىعى جەرگە جەتەتىندەي اق جەلەڭ تاعىلادى.

ساۋكەلەءنى وتە شەبەر ايەلدەر تىگەدى. ۇزاتىلعان قىزدىڭ دارەجەسى وسى ساۋكەلەسىنە قاراپ باعالانادى. ارينە، مۇنداي باعالى باس كيىمدى بايلار مەن وتە اۋقاتتى ادامداردىڭ قىزدارى كيەدى.

XIX عاسىردىڭ العاشقى جارتىسىندا كىشى ءجۇزدىڭ بايساقال اتتى بايى مەن ورتا ءجۇزدىڭ ساپاق بايى قۇدا بولىپتى. بايساقال قۇدالارىنا قىزدىڭ ساۋكەلەسىن جىبەرىپ: "باسقا ەشتەڭە سۇرامايمىن، تەك وسى ءبىر ساۋكەلەنىڭ باعاسىن وزدەرى ەسەپتەپ بەرسە بولدى"- دەپتى. سوندا كەنەسارىنىڭ اعاسى سارجان تورە: "بۇل ساۋكەلەنىڭ باعاسى بەس ءجۇز بايتال بولادى ەكەن، سوندىقتان قىزىنىڭ مالى بەس ءجۇز جىلقى بولسىن"- دەپ كەسكەن ەكەن. (بۇل دەرەك عالىم، ەتنوگراف  ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەي ۇلى ەڭبەگىنەن الىنعان.)

ساۋكەلە - تەك باس كيىم ەمەس، ول - قازاق حالقىنىڭ بايلىعى مەن ءسان-سالتاناتىنىڭ، مادەنيەتى مەن ونەرىنىڭ  وزىق ۇلگىسى، ونەر تۋىندىسى رەتىندە باعالاناتىن وتە قىمبات ەتنوگرافيالىق مۇلىك. سونىمەن بىرگە ول - قازاقتىڭ قىزدارىنا دەگەن كوزقاراسىنىڭ دا ءبىر بەلگىسى. ءداستۇر بويىنشا ساۋكەلە تەك ۇزاتىلاتىن قىزدارعا عانا كيگىزىلەدى، ونى ايىرباستامايدى، باسقاعا كيۋگە بەرۋگە بولمايدى.

 

---