زات ەسىم، سىن ەسىم، ەتىستىك جانە ۇستەۋ
زات ەسىم، سىن ەسىم، ەتىستىك جانە ۇستەۋ دەگەنىمىز نە؟
قازاق تىلىندە سوزدەر بىرنەشە نەگىزگى ءسوز تاپتارىنا بولىنەدى. بۇل ءسوز تاپتارى زاتتاردىڭ، قيمىلداردىڭ جانە قاسيەتتەردىڭ اتاۋلارىن، سيپاتتارىن بىلدىرەدى. زات ەسىم، سىن ەسىم، ەتىستىك جانە ۇستەۋ – نەگىزگى ءسوز تاپتارىنىڭ قاتارىنا جاتادى.
زات ەسىم
زات ەسىم – زاتتىڭ، قۇبىلىستىڭ، ۇعىمنىڭ اتاۋىن بىلدىرەتىن سوزدەر. زات ەسىمدەر كىم؟ نە؟ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەدى. ولار بەلگىلى ءبىر زاتتى، ۇعىمدى نەمەسە قۇبىلىستى ناقتىلايتىن سوزدەر بولىپ تابىلادى.
مىسالدار:
- ادام
- ءۇي
- كىتاپ
سىن ەسىم
سىن ەسىم – زاتتىڭ، قۇبىلىستىڭ ساپاسىن، بەلگىسىن بىلدىرەتىن سوزدەر. سىن ەسىمدەر قانداي؟ قاي؟ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەدى. ولار زاتتىڭ نەمەسە قۇبىلىستىڭ ساپالىق سيپاتتاماسىن كورسەتەدى.
مىسالدار:
- ادەمى
- ۇلكەن
- كوك
ەتىستىك
ەتىستىك – قيمىلدى، ارەكەتتى بىلدىرەتىن سوزدەر. ەتىستىكتەر نە ىستەدى؟ نە ىستەيدى؟ نە ىستەمەك؟ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەدى. ولار زاتتىڭ نەمەسە سۋبەكتىنىڭ ورىنداعان ىس-ارەكەتىن نەمەسە جاعدايىن سيپاتتايدى.
مىسالدار:
- جازۋ
- وقۋ
- كەلۋ
ۇستەۋ
ۇستەۋ – قيمىلدىڭ، ىس-ارەكەتتىڭ ورىندالۋ سيپاتىن، مەزگىلىن، مەكەنىن بىلدىرەتىن سوزدەر. ۇستەۋلەر قالاي؟ قاشان؟ قايدا؟ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەدى. ولار ىس-ارەكەتتىڭ قالاي ورىندالاتىنىن، قاشان جانە قاي جەردە بولاتىنىن كورسەتەدى.
مىسالدار:
- جاقسى
- كەشە
- ۇيدە
قورىتىندى
زات ەسىم، سىن ەسىم، ەتىستىك جانە ۇستەۋ – قازاق تىلىندەگى نەگىزگى ءسوز تاپتارى بولىپ تابىلادى. ولار سوزدەردىڭ ماعىنالىق، گرامماتيكالىق جانە سويلەمدەگى قىزمەتىن انىقتايدى. زات ەسىم زاتتىڭ اتاۋىن بىلدىرسە، سىن ەسىم سول زاتتىڭ قاسيەتىن، ەتىستىك قيمىلدى، ال ۇستەۋ قيمىلدىڭ سيپاتىن، مەزگىلىن جانە مەكەنىن كورسەتەدى.
You Might Also Like
-
قازاق سالت-داستۇرلەرى تولىق جانە جالپى ءتىزىمى
-
تاماشا، سۇلۋ، اقىلدى ايەل زاتىنىڭ تۋعان كۇنىنە قۇتتىقتاۋ تىلەك ءسوز! قىمباتتى [ايەل ادامنىڭ اتى]!
