InfoHub Logo

Ashyq tárbıe saǵaty
2 synyp

Tárbıe saǵatynyń taqyryby: Ádeptilik álippesi
Tárbıe saǵatynyń maqsaty: Balalardy kishipeıildilikke, úlkenderdi syılaýǵa, kómektesýge úıretý, jaqsy qasıetterdi boıyna sińirip, jaman qasıetterden jırený sezimin damytý. Adam boıyndaǵy unamdy, unamsyz qylyqtardy aıyra otyryp ádep álippesin boıyna darytý, til baılyǵyn, tanym belsendiligin arttyrý. Oqýshylardy ádeptilikke, sypaıylyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Maqal - mátelder, naqyl sózder jazylǵan plakattar, tirek syzbalar
Sabaqtyń barysy: Uıymdastyrý kezeńi

Muǵalim: Búgingi tárbıe saǵatymyz ádeptilik taqyrybynda ótiledi.
Ádeptilik - adamdardyń ózara jaqsy qarym - qatynasynyń, júris - turysynyń erejesi.
Osy ádeptilik erejesin saqtaý kerek. Búgingi zaman adamy segiz qyrly, bir syrly bolyp ósýi kerek.
«Ásempaz bolma árnege,
Ónerpaz bolsań arqalan.
Sen de bir kirpish dúnıege

Ketigin tap ta bar qalan»dep Abaı atamyz aıtqandaı kishige meıirimdi, dosyna qaıyrymdy, eńbeksúıgish, shynshyl da qamqor bolsań óse kele ata - anańnyń, Otanyńnyń maqtanyshy bolasyń.
Adam bolatyn bala - barlyq jaqsy qasıetterdi úırenip, jaman minez, jaman ádetterden aýlaq bolýǵa tyrysýy kerek. Endeshe ádepti, aqyldy balalardyń qandaı bolýy kerek ekenin myna óleńderden tyńdaıyq.

Oıyn «Jalǵastyr»
«Ne isteýge bolmaıdy?»
- úlkenderdiń aldynan......(kesip ótýge bolmaıdy)
- kishkene balany......... (jylatýǵa bolmaıdy)
- qustardy........ (atýǵa bolmaıdy)
- qyz balany....... (renjitýge bolmaıdy)
- sabaqtan....... (keshigýge bolmaıdy)
- synypta....... (aıǵaılaýǵa bolmaıdy)

1 - oqýshy
Ata - ananyń tilegi - adam bolyp óskeniń,
Adamdyqtyń tiregi – adal bolyp óskeniń.
Ádeptilik degeniń - árqashanda keregiń,
Ásempazdyq degeniń - áýre sarsań álegiń.
2 - oqýshy
Tártipti bala súıenish,
Tóbeń bir kókke jetedi.
Urynshaq bala janynda,
Urys pen keris aıqaı shý.
Ustamdy bala mańynan,
Unamdy qylyq baıqaısyń.
3 - oqýshy
Kim úlkendi syılasa,
Kim úlkendi tyńdasa
Úlken bolǵan kezinde
Syıly bolmaq ózi de.
4 - oqýshy
Syıla úlken kisini
Qamqorlyqqa al kishini.
Saqtap kóshe tártibin,
Baǵdarshamnyń al tilin.
Ádet qyl bul isińdi,
Tazalap júr tisińdi.
5 - oqýshy
Qarsy al erte kún kózin,
Tósegińdi jına óziń.
Asyqpaı ish tamaqty,
Jalama aıaq - tabaqty.
6 - oqýshy
Pyshaqty usta oń qolmen,
Shanyshqyny sol qolmen.
Nandy úgitpe, qadirle,
Qabyǵymen bárin je.
Saýsaǵyńdy sormaǵyn
Saldyr-salaq bolmaǵyn.
7 - oqýshy
Syılap sálem beremin
Kórshilerdi kórgende.
İzetpen bas ıemin,
Úıge qonaq kelgende.
Ádepsiz dep sókpesin,
Anama aıtyp ókpesin.

8 - oqýshy
Atam maǵan qashan da,
Kishipeıil bol degen.
Ata sózi sanamda,
Maqtanbaýdy jón kórem.
9 - oqýshy
Ózgelerden ózimdi,
Sanamaımyn joǵary.
Artyq aıtyp sózimdi,
Jelpingenim joq áli.
10 - oqýshy
Atam maǵan qashan da,
ádiletti bol degen.
Ata sózi sanamda,
Júrem týra jolmenen.

Ádeptilik erejeleri:
- Ádepti bala qashanda sálemdesedi. Kezikken adamdarmen amandasady, kómegi jáne qamqorlyǵy úshin alǵys aıtyp, ketip bara jatqanda qoshtasýdy umytpaıdy.
- Árqashan sypaıy bolý kerek. sypaıylyq – aınalańdaǵy adamdarǵa ózińdi jaǵymdy kórsetý. – Baıqamaı bireýdi renjitip alsa, dereý keshirim suraıdy.
- Ádepti bala kólikte otyrǵanda úlkenderge oryn beredi.
- Úlkenderdi, aýrý adamdardy, soqyr adamdardy kósheden ótkizýge kómektesedi.

11 - oqýshy
Qaldyratyn uıatqa,
Jalǵan sózge tózbeımin.
Jetkizetin muratqa,
Tek shyndyqty kózdeımin.
12 - oqýshy
İzetti bala
Erlan qandaı elgezek,
Berdi aǵaıǵa jol kezek:
- Aǵaı ǵafý etińiz!
Alǵa qaraı ótińiz.
- Oqasy joq, ulanym,
İzetińmen unadyń.
Dep aǵaı da Erlandy
Jaqsy kórip nurlandy.
Án: «Ne deý kerek?»
«Jalǵastyr» oıyny:
«Ne isteýge bolmaıdy?» degen sózdi muǵalim aıtady, oqýshylar ári qaraı ózderi jalǵastyrady.
1. Úlkenderdiń aldyn -
2. Kishkene balany -
3. Qustardy -
4. Qyz balany -
5. Sabaqtan -
6. Úıge júgirip -
7. Úlken kisini -
8. Oqý – quraldaryn -
9. Synypta aıǵaılaýǵa -
10. Ysqyrýǵa -
11. Qustyń uıasyn -
Ne isteý kerek?
- Úlkenderdi syılaý kerek
- Ata - analardyń tilin alý kerek
- Tártipti bolý kerek
- Oqý quraldaryn kútip, taza ustaý kerek
- Sabaqty jaqsy oqý kerek
Muǵalim: Al endi balalar, kezekti maqal - mátelderge bereıik.
«Jaqsydan úıren,
Jamannan jıren» degen maqaldy qalaı túsinesińder?
Oqýshylar hormen:
Aýlaq júrip jaman qylyq, ádetten,
Úırenemiz jaqsy minez ádepten.

Ádeptilik jaıly maqal - mátelder aıtý.

Ádepti bala - arly bala,
Ádepsiz bala - sorly bala.
Ádeptilik belgisi,
Iilip sálem bergeni.
Ashý - dushpan, aqyl - dos,
Aqylyńa aqyl qos.
Siz degen - ádep,
Biz degen - kómek.
1. Ulyq bolsań - kishik bol.
2. Kishiden izet - úlkennen qurmet
3. Ádepti bala ata - anasyn maqtatar,
Ádepsiz bala ata - anasyn qaqsatar.
1. Jaqsy adam aı men kúndeı
Álemge birdeı.

1. Ádepti bala kezdesse, sálem berer bas ıip,
Ádepsiz bala jolyqsa, óte shyǵar kekıip.
Suraq - jaýap: «Sen maǵan, men saǵan»
1. Mektepten úıge qaraı júgirip kele jatqanyńda aldyńnan bir úlken kisi shyqty. Sen ne ister ediń?
2. Ózińnen úlken kisiler áńgimelesip otyrǵan kezde sen ne isteýiń kerek?
3. Úlken kisilermen qalaı sóılesý kerek?
4. Úıge qonaq kelgende bala ne isteý kerek?
5. Ádeptilikti bizge kim úıretedi?

Muǵalim: «Ádep» dep «ádeptilik» dep qandaı minez ben is - áreketti aıtamyz?
1 - oqýshy: Ádeptilik dep úlkendi syılaýdy, dostardy, aınaladaǵy adamdardy qurmetteýdi aıtamyz. Ádepti adam basqadan syılasym kútpeı - aq aldymen ózi basqany qurmettep, ardaqtaı biledi, kópshilikke óziniń ádeptiligin kórsetedi.
2 - oqýshy: Sonymen ádeptilik degenimiz ádep, izet, ınabat, syılasym, qurmet, qamqorlyq degen sózderdi bildiredi eken. Taǵy da bir aıtatyn jaǵdaı bir - birimizge keshirimdi bolý kerek, ol da - ádeptilik. Keıde keshirmeıtin minez qulyqtar da bolady. Ondaı teris minezdi tezge salyp, tez túzeý kerek.

Sıtýasıalyq suraqtar
1. Mektepten úıge qaraı júgirip kele jatqanyńda aldyńnan bir úlken kisi shyqty. Sen ne ister ediń?
2. Ózińnen úlken kisiler áńgimelesip otyrǵan kezde sen ne isteýiń kerek.?
3. Úlken kisilermen qalaı sóılesý kerek?
4. Úıge qonaq kelgende bala ne isteý kerek?
5. Ádeptilikti bizge kim úıretedi?

Jas - kárige siz degen
Jaqsy úlgi izdegen.
Dos bolamyz biz degen,
İzetti ul men qyzbenen.
Kórinis: Baılyq pen aqyl
İzettilik, ádeptilik, adamgershilik jónindegi suraq - jaýap
Syılap úlken aǵany
Sálem bergen balany
Kim deımiz?
Ádepti eken bul deımiz.
Kitap, dápter, qalamy
Kir shalmaǵan balany
Kim deımiz?
Uqypty eken bul deımiz.
Taýdaı bıik talaby
Jaqsy oqıtyn balany
Kim deımiz?
Úlgili eken bul deımiz.
Ádeptilik sózin toptastyrý.
Muǵalim: Balalar, búgin biz sizdermen ádeptilik jaıly bildik. ár adam ózin kez - kelgen jaǵdaıdy kez - kelgen jerde tártipti ustap, ádepti de ádemi sóıleı bilýi kerek eken. Ádepti adam jamandyqty jaqsylyqqa baýrap, óziniń aqyldylyǵyn tanyta bilýi kerek.