Tórt túlik
Taqyryby: «Tórt túlik» (prezentasıasymen)
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardy halyqtyń tirshilik - isterimen tanystyrý, mal ataýlaryn, erekshe qasıetterin, paıdasyn, kútim - baǵymyn túsindirý. Atakásip týraly, olardyń ómir salty jóninde uǵym bere otyryp, qazaq halqynyń tabıǵatqa, jan - janýarǵa degen qarym - qatynasynyń tárbıelik jaǵyna nazar aýdartý.
Damytýshylyq: Tórt túlik týraly óleń, jumbaq, maqal - mátel, ótirik óleńder, mátinder oqytý, tanymyn keńeıtý, tilin damytý.
Tárbıelik: Eńbekqorlyqqa, iskerlikke, sheberlikke tárbıeleý.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, qurttar, qurttar, qıma qaǵazdar
Barysy: Uıymdastyrý bólimi
Psıhologıalyq daıyndyq.
Biz qandaımyz, qandaımyz,
Shuǵylaly tańdaımyz.
Kúlimdegen kúndeımiz,
Esh ýaıymdy bilmeımiz.
Topqa bólý. Toppen tanystyrý.
1 - top. Qoshaqandar
2 - top. Buzaýqandar
3 - top. Qulynshaqtar
4 - top. Botaqandar
Muǵalim: Qazaq ejelden mal sharýashylyǵymen aınalysqan halyq. Ǵasyrlar boıy qalyptasqan baı tájirıbesi boıynsha olar maldyń órisin, tirshilik tabıǵatyn, qadir - qasıetin ábden zerttep bilgen. Maldyń eti, súti, júni, terisi, múıizi, súıegine deıin óz qajetine paıdalanyp otyrǵan. Minse - kóligi, tutynsa buıymy da osy mal bolǵan. Keń dalany erkin sharlap, kóship - qonǵan halqymyzdyń turmys - tirshiligi tórt túlikpen baılanysty. «Malym - janym sadaǵasy, janym - arymnyń sadaǵasy» degen ata - babalarymyz. Qazaqstan jeri mal ósirýge asa qolaıly. Bizdiń jerimizdi malsyz elestetý múmkin emes.
İ. Tórt túlik týraly ne aıtacyńdar?
1. Qoı - tórt túliktiń usaǵy. Kúzgi terisinen - ton, qysqy terisinen tulyp tigedi. Júninen kıiz basady. Jip ıirip, qolǵap, shulyq toqıdy. Qoıdyń súti qoıý, jaǵymdy bolady.
2. Sıyr iri qaraǵa jatady. Ony kóbine - kóp súti úshin ustaıdy. Sıyrdyń sútinen qaımaq, maı, aıran, qurt, súzbe, irimshik daıyndaıdy.
3. Jylqy - tórt túliktiń biri. Saýsań - qymyzy sýsyn, minseń - kólik. Sýyqqa tózimdi. Onyń maıy salqynda tońazymaıdy. Eti de, qymyzy da em.
4. Túıe – túlik basy. Túıe – kóshtiń kóligi. Oǵan kóbinese júk artady. Sútinen shubat, qymyran daıyndaıdy. Júninen jyly kıim toqıdy.
Muǵalim: Halyq uǵymynda ár maldyń piri, kıesi bar. Bizge jaqsy tanys bolý úshin sóz kezegin tórt túliktiń pirlerine bereıik.
İİ. Tórt túlik pirleri týraly ne bilesińder?
Qoı – qazyna, myrzalyq,
Qoı atasy - Shopanata.
Sıyr - qanaǵat, aqtyq,
Sıyr atasy – Zeńgibaba.
Jylqy - sándik, maqtan
Jylqy atasy - Qambarata
Túıe - baılyq, saltanat
Túıe atasy - Oısylqara.
İİİ. Tólder týraly taqpaqtar aıtý.
1. Kip-kishkene, momaqan
Qoshaqandy unatam
Súıedi apam qozym dep,
Qoshaqanym óziń dep.
2. Buzaýym buzyq,
Minezi qyzyq
Mańdaıy kúıdi
Qazandy súzip.
3. Quryq alyp qolyma,
Qamshy salyp toryǵa,
Jylqy aıdaımyn jaılaýda,
Shań ilespeı sońyma.
4. Júresiń tek montıyp
Qos órkeshiń seltıip
Qarap júrip qorqamyn,
Qala ma dep jel tıip.
Án: Tólder
Qazaq halqynda tórt túlik týraly maqal – mátelderi kóp.
1. Qutty qonaq kelse,
Qoı egiz tabady.
Qoıdyń súti - qorǵasyn,
Qoıdy soqqan ońbasyn.
2. Sıyrlynyń úıi – aıran.
Sıyrdy teppeıdi,
Sútti tókpeıdi.
3. Jylqy - janym, qymyz - qymyranym.
At - adamnyń qanaty.
4. Túıe atasy - nar,
Aǵash atasy - shynar.
V. Jumbaqtar jasyraıyq.
1. Kishkene ǵana boıy bar,
Aınaldyryp kıgen tony bar.
2. Múıizi aıdaı ıirgen
Murnyn kókke shúıirgen
İrimshik pen qurt maıy
Jegende tildi úıirgen.
3. Qamys qulaq
Tostaǵan tuq.
Minseń - qanat.
Súti - dári,
Eti - tamaq.
4. Kezikti bir janýar,
Ústinde eki taýy bar.
Vİ. Ótirik óleńder qurastyraıyq.
1. Sarymsaq, sábiz bólmede
Óskenin kóp el kóripti.
Qoı men eshki tólderge
Tamaq jasap beripti.
2. Qaraǵashtyń basyna
Qaýyn, qarbyz ósipti.
Túıe men sıyr qyzyǵyp,
Qysta jeımiz desipti.
3. Janýarlar baqshaǵa
Jemis jeýge kelipti.
Sýda ósken júzimdi,
Jylqy men esek teripti.
Vİİ. Tyıym sózder.
1. Qoı qyrqatyn qyryqtyqty ıesine bos qaıtarmaıdy. Júnge orap beredi.
2. Maldyń aldynan bos ydyspen shyǵýǵa bolmaıdy.
3. Malǵa daýys kóterip ursýǵa, balaǵattap til tıgizýge bolmaıdy.
Iesi ókpeleıdi.
4. Jas maldyń tisterin sanamaıdy.
5. Mal qoranyń syrtynda jáne ishinde ysqyrmaıdy.
6. Túnde mal sanamaıdy jáne eshkimge mal bermeıdi.
7. Maldy bireýge syılaǵanda ıakı satqanda, noqta - júgen, bas jibi berilmeıdi.
8. Jas botany birden kózge túsirmeıdi. Ol bir aı shymyldyqtyń ne shı qorshaýdyń ishinde ustalady.
Án: Qoshaqanym qaıda eken?
Qortyndy: Balalar tórt túlik týraly ne bilip úırendińder?
Senderge tórt túlik týrasynda neler unady?
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardy halyqtyń tirshilik - isterimen tanystyrý, mal ataýlaryn, erekshe qasıetterin, paıdasyn, kútim - baǵymyn túsindirý. Atakásip týraly, olardyń ómir salty jóninde uǵym bere otyryp, qazaq halqynyń tabıǵatqa, jan - janýarǵa degen qarym - qatynasynyń tárbıelik jaǵyna nazar aýdartý.
Damytýshylyq: Tórt túlik týraly óleń, jumbaq, maqal - mátel, ótirik óleńder, mátinder oqytý, tanymyn keńeıtý, tilin damytý.
Tárbıelik: Eńbekqorlyqqa, iskerlikke, sheberlikke tárbıeleý.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, qurttar, qurttar, qıma qaǵazdar
Barysy: Uıymdastyrý bólimi
Psıhologıalyq daıyndyq.
Biz qandaımyz, qandaımyz,
Shuǵylaly tańdaımyz.
Kúlimdegen kúndeımiz,
Esh ýaıymdy bilmeımiz.
Topqa bólý. Toppen tanystyrý.
1 - top. Qoshaqandar
2 - top. Buzaýqandar
3 - top. Qulynshaqtar
4 - top. Botaqandar
Muǵalim: Qazaq ejelden mal sharýashylyǵymen aınalysqan halyq. Ǵasyrlar boıy qalyptasqan baı tájirıbesi boıynsha olar maldyń órisin, tirshilik tabıǵatyn, qadir - qasıetin ábden zerttep bilgen. Maldyń eti, súti, júni, terisi, múıizi, súıegine deıin óz qajetine paıdalanyp otyrǵan. Minse - kóligi, tutynsa buıymy da osy mal bolǵan. Keń dalany erkin sharlap, kóship - qonǵan halqymyzdyń turmys - tirshiligi tórt túlikpen baılanysty. «Malym - janym sadaǵasy, janym - arymnyń sadaǵasy» degen ata - babalarymyz. Qazaqstan jeri mal ósirýge asa qolaıly. Bizdiń jerimizdi malsyz elestetý múmkin emes.
İ. Tórt túlik týraly ne aıtacyńdar?
1. Qoı - tórt túliktiń usaǵy. Kúzgi terisinen - ton, qysqy terisinen tulyp tigedi. Júninen kıiz basady. Jip ıirip, qolǵap, shulyq toqıdy. Qoıdyń súti qoıý, jaǵymdy bolady.
2. Sıyr iri qaraǵa jatady. Ony kóbine - kóp súti úshin ustaıdy. Sıyrdyń sútinen qaımaq, maı, aıran, qurt, súzbe, irimshik daıyndaıdy.
3. Jylqy - tórt túliktiń biri. Saýsań - qymyzy sýsyn, minseń - kólik. Sýyqqa tózimdi. Onyń maıy salqynda tońazymaıdy. Eti de, qymyzy da em.
4. Túıe – túlik basy. Túıe – kóshtiń kóligi. Oǵan kóbinese júk artady. Sútinen shubat, qymyran daıyndaıdy. Júninen jyly kıim toqıdy.
Muǵalim: Halyq uǵymynda ár maldyń piri, kıesi bar. Bizge jaqsy tanys bolý úshin sóz kezegin tórt túliktiń pirlerine bereıik.
İİ. Tórt túlik pirleri týraly ne bilesińder?
Qoı – qazyna, myrzalyq,
Qoı atasy - Shopanata.
Sıyr - qanaǵat, aqtyq,
Sıyr atasy – Zeńgibaba.
Jylqy - sándik, maqtan
Jylqy atasy - Qambarata
Túıe - baılyq, saltanat
Túıe atasy - Oısylqara.
İİİ. Tólder týraly taqpaqtar aıtý.
1. Kip-kishkene, momaqan
Qoshaqandy unatam
Súıedi apam qozym dep,
Qoshaqanym óziń dep.
2. Buzaýym buzyq,
Minezi qyzyq
Mańdaıy kúıdi
Qazandy súzip.
3. Quryq alyp qolyma,
Qamshy salyp toryǵa,
Jylqy aıdaımyn jaılaýda,
Shań ilespeı sońyma.
4. Júresiń tek montıyp
Qos órkeshiń seltıip
Qarap júrip qorqamyn,
Qala ma dep jel tıip.
Án: Tólder
Qazaq halqynda tórt túlik týraly maqal – mátelderi kóp.
1. Qutty qonaq kelse,
Qoı egiz tabady.
Qoıdyń súti - qorǵasyn,
Qoıdy soqqan ońbasyn.
2. Sıyrlynyń úıi – aıran.
Sıyrdy teppeıdi,
Sútti tókpeıdi.
3. Jylqy - janym, qymyz - qymyranym.
At - adamnyń qanaty.
4. Túıe atasy - nar,
Aǵash atasy - shynar.
V. Jumbaqtar jasyraıyq.
1. Kishkene ǵana boıy bar,
Aınaldyryp kıgen tony bar.
2. Múıizi aıdaı ıirgen
Murnyn kókke shúıirgen
İrimshik pen qurt maıy
Jegende tildi úıirgen.
3. Qamys qulaq
Tostaǵan tuq.
Minseń - qanat.
Súti - dári,
Eti - tamaq.
4. Kezikti bir janýar,
Ústinde eki taýy bar.
Vİ. Ótirik óleńder qurastyraıyq.
1. Sarymsaq, sábiz bólmede
Óskenin kóp el kóripti.
Qoı men eshki tólderge
Tamaq jasap beripti.
2. Qaraǵashtyń basyna
Qaýyn, qarbyz ósipti.
Túıe men sıyr qyzyǵyp,
Qysta jeımiz desipti.
3. Janýarlar baqshaǵa
Jemis jeýge kelipti.
Sýda ósken júzimdi,
Jylqy men esek teripti.
Vİİ. Tyıym sózder.
1. Qoı qyrqatyn qyryqtyqty ıesine bos qaıtarmaıdy. Júnge orap beredi.
2. Maldyń aldynan bos ydyspen shyǵýǵa bolmaıdy.
3. Malǵa daýys kóterip ursýǵa, balaǵattap til tıgizýge bolmaıdy.
Iesi ókpeleıdi.
4. Jas maldyń tisterin sanamaıdy.
5. Mal qoranyń syrtynda jáne ishinde ysqyrmaıdy.
6. Túnde mal sanamaıdy jáne eshkimge mal bermeıdi.
7. Maldy bireýge syılaǵanda ıakı satqanda, noqta - júgen, bas jibi berilmeıdi.
8. Jas botany birden kózge túsirmeıdi. Ol bir aı shymyldyqtyń ne shı qorshaýdyń ishinde ustalady.
Án: Qoshaqanym qaıda eken?
Qortyndy: Balalar tórt túlik týraly ne bilip úırendińder?
Senderge tórt túlik týrasynda neler unady?
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
