InfoHub Logo

Bir shaldyń úsh uly men alma aǵashy bolypty. Shal jyl saıyn onyń jemisin jep, jasaryp turady eken. Bir jyly almalaryn belgisiz bireý jep ketedi. Keler jyly shal saqtyq jasap, úlken balasyn kúzetke turǵyzady. Túnde ol uıyqtap qalyp, almany jegizip qoıady. Ekinshi joly ortanshysy kúzetedi. Ol da uıyqtap qalady. Úshinshi joly kishi balasy kúzetpek bolady. Ol uıyqtamaı, túnimen sybyzǵysyn tartyp otyrady. Túnniń bir ýaqytynda altyn qus kelip, almany jeı bastaıdy. Bala qanatynan ustaı alǵanda qus ushyp ketip, bir qaýyrsyny qolynda qalady. Ertesine qustyń qaýyrsynyn ákesine ákelip beredi. Sonda ákesi:

— Endi qustyń ózin tabyńdar, – deıdi.

Ǵajaıyp qusty izdemek bolyp, shaldyń eki uly myqty at minip, júrip ketedi. Sol kezde kishi balasy:

— Men de baramyn, – dep ákesinen ruqsat suraıdy. Ákesi kelisip, sary qunanyn erttep beredi. Bala jol boıynda qara tasqa kezigedi. Qara tasta «Sol jaqqa barǵannyń ózi óledi, oń jaqqa barǵannyń aty óledi» degen jazý bar eken. Sonda qunanǵa til bitip:          — Ólsem ólermin, oń jaqqa júr, – deıdi.

Bala toǵaıdyń ishine kelgende bir bóri tap beredi. Ol attan túse qashady. Bóri atty bas salady. Qunanynan aıyrylyp, bir terekke jasyrynyp, jylap otyrǵan balaǵa qasqyr:

— Qoryqpa, men seniń atyńdy jedim, endi tilegińdi oryndap, barar jerińe jetkizemin, – deıdi.

— İzdegenim altyn qus edi, – deıdi bala.

— Onda sen meniń ústime min de, kózińdi jum-deıdi. Minedi, kózdi jumady. Bóri zymyraı jóneledi. Bir ýaqyttar bolǵanda, qasqyr «kózińdi ash» deıdi. Bala kózin ashsa, bir qalaǵa kelipti. Bóri:

— Qus myna úıde, aqyryn baryp aıaǵynan ustamaı, qanatynan qarmap alyp shyq, – deıdi.

Bala úıge kirgennen keıin qasqyrdyń sózin umytyp, qustyń aıaǵynan shap beredi. Sol kezde aıaǵyndaǵy qońyraýy shyldyrlap, hannyń jigitteri balany ustap alady. Erteńinde ony hanǵa alyp keledi. Han:

— Qusty nege urlamaqshy boldyń? – dep suraıdy.

Sonda bala:

— Meniń ákemniń bir túp almasy bar edi, qusyńyz úsh jyldan beri almany jep ketip, ákem sodan beri qartaıyp bara jatyr, –deıdi. Han:

— Ákeń úshin qanyńdy tókpeıin. Osy jaqta bir hannyń altyn jaldy, altyn quıryqty aty bar, sony ákelseń, qusty beremin, – deıdi.

Bala bórige kelip hannyń tilegin jetkizedi. Sonda bóri:

— Ústime min de, kózińdi jum, – deıdi. Bir ýaqytta bular taǵy bir qalaǵa kelipti. Sonda bóri:

— Qyryq saraıdan keıin bir saraı bar. Sol saraıda altyn jaldy at tur. Shylbyrynan ustamaı, jalynan jetelep alyp shyq, – deıdi. Bala aıtqandy umytyp, shylbyrynan jetelep shyǵamyn dep, taǵy da qolǵa túsip qalady. Ertesinde hannyń aldyna barǵanda, bala ne úshin kelgenin aıtady. Sonda han:

— Ákeń úshin jazaǵa tartpaımyn. Osy jaqta bir hannyń sulý qyzy bar, sony alyp kelseń, atty beremin, – deıdi.

Bala bórige kelip jaǵdaıdy aıtady. Sonda bóri:

— Bul joly men baraıyn, – dep ózi ketedi. Hannyń qyzy qyryq qyzben baq ishine seıildeýge shyqqan eken. Bóri alma aǵashyna jasyrynyp turady. Qyzdar janynan óte bergende ol hannyń qyzyn kóterip ala jónelip, balaǵa ákeledi. Jolda qyz ben bala bir-birin unatyp qalady. Bala bórige:

— Ekeýmizdiń aıyrylǵymyz kelmeıdi, osynyń amalyn tapsań eken, – deıdi.

Sonymen, olar shaharǵa keledi. Bóri keıpin ózgertip, sulý qyz bola qalady. Bala hanǵa aıtqan qyzyń osy dep keıpin ózgertken bórini alyp keledi. Han balaǵa rıza bolyp, altyn jaldy atyn beredi. Bala ketken soń qyzdy úıge kirgizip, janyna jaqyndasa, qyz joq-qasqyr tur. Han qorqyp talyp qalǵanda, qasqyr syrtqa qashyp shyǵyp, jigitti qýyp jetedi. Bala bórige:

— Bul attan da aıyrylǵym kelmeı tur, sonyń bir amalyn tap, – deıdi. Bóri «maqul» dep keıpin ózgertip, altyn atqa aınalady. Han altyn jaldy atty qolyna túsirgenine máz bolyp, balaǵa altyn qusty ustatyp jiberedi.

Han sol kúni ańshylaryn jınap, bala ákelip bergen altyn atqa minip, ańǵa shyǵady. Bir jazyqqa attaryn tusap, ózderi kıik atýǵa ketedi. Olar ketisimen, bóri óz beınesine enip,tusalǵan attardyń bárin jep qoıady. Sodan soń balany qýyp jetedi de:

— Ári qaraı ózderiń júre berińder, – dep qalyp qoıady. Ekeýi uzaq jol júredi. Bir kezde qyz:

— Azdap demalaıyńshy, – deıdi. Ekeýi uıyqtap jatqanda jigittiń eki aǵasy jetip kelip olardyń ústinen túsedi.

— Ákemiz ekeýiń tappaǵandy inileriń tapty dep bizdi jek kóretin bolady dep, ári qyzǵa qyzyǵyp ózara aqyldasyp, inisin óltirip, sulý qyzdy, altyn qusty jáne altyn jaldy atty alyp ketedi.

Bir kúni baıaǵy ormandy kezip júrgen jelden júırik bóri balanyń jaıyn sezip, oǵan jetip kelse, dosynyń óligin qarǵalar shoqyp jep jatqanyn kóredi. Sonda ol qarǵalardyń patshasyn ustap alyp:

— Ólmestiń sýyn ákelińder, áıtpese bosatpaımyn, – deıdi. Olar ólmestiń sýyn ákelip beredi. Bóri sýdy balaǵa sebedi. Bala:

— Uıyqtap qalyppyn, – dep atyp turady.

Bóri balaǵa:

— Meniń ústime min, úıińe alyp baraıyn, – deıdi.

Kelse, baıaǵy qyzǵa úlken aǵasy úılengeli jatyr eken. Bala:

— Úıge kirip, sybyzǵy tartyp berýge ruqsat surap ber, – dep bir kempirdi jiberedi. Kempir balanyń sózin jetkizedi. Sonda ákesi:

— Bálkim, meniń kishi balamnyń kúıin oınar, kirsin, – deıdi. Bala úıge kirip, sybyzǵy tartyp beredi. Sonda qyz:

— Meni alǵan bala osy! Bul ekeýi muny óltirip, meni osynda alyp keldi, – deıdi.

Ákesi istiń jaıyn túsinip, eki balasyn elden qýyp, qyzdy kishi balasyna alyp beredi. Ekeýi baqytty ómir súredi.

Shal bolsa, jyl saıyn baıaǵy almanyń jemisin jep, jyldan jylǵa jasarady eken.

Sábıge ómir syılaǵan qudiret

Óli men tiriniń dostyǵy týraly ańyz

---