InfoHub Logo

Ómirin hrıstıandardyń Kresik joryqtaryna qarsy kúres ishinde ótkizgen Sultan Salahaddın Áıýbı 1137 jyly týylǵan jáne 4 naýryz 1193 jyly Sham qalasynda qaıtys bolǵan. Krestikterge qarsy bolǵan búkil soǵystarda basym kelip, tarıhta jaryq jeńister qaldyrǵan. Sultan Qylysharslan zamanyndaǵy Kresik joryq kezinde hrıstıandardyń qolyna ótken Qudysty 1187 jyly qaıtaryp alǵan. Bul jeńiske baılanysty búkil Evropa kóterilgen biraq Salahaddın Áıýbı soǵystarynda bir ret te shegingen emes. Salahaddın Áıýbı tek Islam áleminde ǵana emes, Evropalyqtar tarapynan da jaqsy tanylyp maqtaýlarymen qurmetke bólengen tarıhı tulǵa. Ómirbaıany kınolarynda da kórinis tabýda. Bul da onyń keńpeıildigimen jeńilis tapqan tutqyndarǵa kórsetken meıirimdiliginiń jemisi. Salahaddın Áıýbı "birinshi krestik joryǵy" kezindegi Qudysty jaýlaǵan krestikterdiń áıel-bala, qart-kempir demeı bárin óltirip kóshelerdi qan josa etken jaýyzdyǵyn qaıtalamady. Tutqyndardyń 40 kún ishinde qaladan shyǵyp ketýlerine ruqsat berdi. Qalam degenderge jızıa salyǵyn tóleý shartymen qalýǵa ruqsat berdi. Dushpanǵa qarsy da Islamnyń ádilet jáne ıhsan qaǵıdalarynan eshbir ýaqyt aırylmaıtyn edi. Krestikter musylman tutqyndardy qylyshpen janshyp jatqanda, ol bolsa qolyndaǵy hrıstıan tutqyndarǵa Islamnyń ámir etkenindeı jaqsy mámilede bolǵan. Sonyń bir mysaly "úshinshi kresik joryqtaryna" qarsy toıtarystyń sońyna qaraı Anglıa koroli "Arstan júrekti Rıchardty" da tutqynǵa túsiredi. Munda da Salahaddın hrıstıandarǵa márttik jasap koroldi erkine jiberdi.

Salah ad-Dın, Mysyr Patshasy - 15-shi ǵasyr qoljazba betinen; sol qolynda Eýropalyq bılik belgisi.

Qanshama qıraǵan qalalardy jóndeýden ótkizdi. Meshit, mektep, medreseler, aýrýhanalar, ǵımarattar jáne áleýmettik qurylymdar saldyrdy. İlimge jáne ǵalymdarǵa qatty mán beretin. Eliniń gúldenýine kóp septigin tıgizdi. Eńbekteri, erlik-qaharmandyqtary halyq aýzynda ańyzǵa aınalyp áli kúnge deıin aıtylyp keledi.

Salah ád-Dın sultannyń ómir jolynyń tarıhı tizbesi

1138- Mesopotamıa jerindegi Tıkrıt eldi mekeninde dúnıege keldi.

1164, 1167-1168 - Egıpetti jaýlap alý joryqtaryna qatysty. Kres joryqtaryna qarsy kúresti.

1169- Egıpet halıfiniń ýáziri bolyp taǵaıyndaldy.

1171- Egıpettegi Fatımıdter halıfatyn baǵyndyryp, Aıýbıdter áýletiniń negizin saldy.

1174- Abbasıd halıfasy ál-Mustadı Salah ád-Dınge sultan laýazymyn berdi. Salah ád-Dınniń Damaskini jaýlap alýy.

1182- Halebti baǵyndyrdy.

1186- JAzırany aldy.

1187- Qaırýandy tolyqtaı baǵyndyrdy.

1187- Hıttın túbinde kresshilerdi talqandap, Ierýsalımdi aldy.

1188-1189 - Salah ád-Dınniń basqarýymen Sırıa men Palestına kresshilerden tolyq azat etildi.

1189-1192 - Úshinshi Kres joryǵyna qarsy musylmandar áserin basqardy.

1192- Aǵylshyn Koroli Arystan júrekti 1 Rıchard Salah ád-Dınnen jeńilgenin moıyndap, Ramlada beıbit bitimge keledi.

1193- Sırıada Damask qalasynda dúnıeden ótedi.

---