الدار كوسە شىقبەرمەس شىعايباي
الدار كوسە شىقبەرمەس شىعايباي
ماقساتى: ەرتەگى الەمىنە قىزىعۋشىلىقتارىن قالىپتاستىرۋ. ەرتەگىلەردىڭ ۇقساستىعى مەن ەرەكشەلىكتەرىن انىقتاۋ. ىم - يشارا، داۋىس ىرعاعى، ويىن اتريبۋتتارىن قولدانىپ تانىس ادەبي شىعارمالار نەگىزىندە كەيىپكەرلەردىڭ بەينەلەرىن جاساۋ. ەرتەگى كەيىپكەرلەردىڭ سيپاتى ارقىلى جاقسى قاسيەتتەرگە باۋلۋ.
جىلى لەبىز:
ادەپتىلىك بەلگىسى،
ءيىلىپ سالەم بەرگەنى.
بالالار ۇستەلدىڭ ۇستىنەن نە كورىپ تۇرسىڭدار؟
كىتاپتار.
قانداي كىتاپتار
ەرتەگى كىتاپتار
ەرتەگى قالاي باستالادى؟
ەرتە، ەرتە ەرتەدە. ەشكى ءجۇنى بورتە دە.
تەاتر دەگەنىمىز نە؟
قانداي تەاترلاردى بىلەسىڭدەر؟
ب: كولەڭكە تەاترى، قۋىرشاق تەاترى، ساۋساق تەاترى، كونۋس تەاترى، ت. ب.
ويىن. ءار ءتۇرلى ەرتەگى كەيىپكەرلەرىن بەينەلە.
شارتى: ەرتەگى كەيىپكەرلەرىن الىپ، ءارتۇرلى تەاترمەن سيپاتتاۋ.
وي قاراڭدار مىنا جەردە ساندىق تۇر. ىشىندە نە بار ەكەن. ساندىقتى اشىپ دومبىرا، تاقيا، قامشى، جىرتىق شاپان الىپ شىعادى. قانداي ەرتەگى كەيىپكەردىكى.
ب: الدار كوسە
الدار كوسە قانداي كەيىپكەر؟
ب. كوڭىلدى، بايلاردى الداپ، كەدەيلەرگە كومەك بەرەدى، ءاردايىم ءان ايتىپ جۇرەدى.
ويىن. «الداردىڭ بەت بەينەسىن تاپ؟»
شارتى. ءارتۇرلى بەت كەلبەتتەر تۇرادى. ايتىلعان بەت كەلبەتتى تاۋىپ الادى.
ءانىڭ ايتىپ الدار كەلەدى. سالەم دوستار مەنى تانىدىڭدار ما؟
ب: الدار كوسە
مەن سەندەرگە ۇلتتىق ويىنىمدى الىپ كەلدىم.
ۇلتتىق ويىن: «تەڭگە الۋ»
ب: الدار ءسىز بايدى قالاي الدايسىز؟ سونى بىزگە ايتىپ بەرىڭىزشى.
ا: بايدى قالاي الدايتىنىمدى قاراڭدار.
ساحنالاۋ: شىقبەرمەس شىعايباي مەن الدار كوسە
ەرتە ەرتە زاماندا شىقبەرمەس شىعايباي دەگەن باي بولىپتى. ونىڭ مىڭداعان قوي، جىلقى، تۇيەلەرى بولىپتى. بايىعان سايىن ساراڭ بولىپتى. ءومىر بويى شىعايباي ەشكىمگە ءبىر ءۇزىم نان بەرمەپتى. ءبىر كۇنى الدار كوسە شىعايبايدىڭ اۋىلىنا كەلىپ، كيىز ءۇيدىڭ ارتىنا بارىپ تىعىلىپ قاراپتى. شىعايباي شۇجىق جاساپ، ايەلى قازدىڭ ءجۇنىن ءتۇتىپ، ءۇي جيناستىرۋشى قويدىڭ باسىن جۋىپ، قىزى قامىر باسىپ وتىر ەكەن. ورتادا قازان قايناپ تۇر. ءبىر كەزدە الدار كوسە كيىز ۇيگە كىرىپ اسسالاۋمالايكۋم دەگەندە بارلىعى قولدارىنداعىنى تىعىپ تاستايدى..
قوش كەلدىڭ الدار. وتىر قوناق بول. ءبىراقتا ۇيدە ساعان بەرەتىن تاماق جوق.
جىلى لەبىزىنە دە راحمەت.
نە كوردىڭ، نە ەستىدىڭ!
مەن ءوزىم كورگەندى ايتايىن. ساعان كەلە جاتقاندا جولدا ۇلكەن سۇر جىلان ماعان قاراي يرەلەندەپ كەلە جاتىر ەكەن. مەنى كورە سالا سەنىڭ استىڭداعى شۇجىق سياقتى بۇكتەتىلىپ قالدى، مەن قورىققانىمنان ءۇي جيناستىرۋشىنىڭ استىڭداعىداي قويدىڭ باسى سياقتى تاستى الىپ، لاقتىرىپ جىبەرىپ ەدىم قىزىڭىزدىڭ تىعىپ قويعان قامىر سياقتى بولىپ قالدى. ەگەردە ماعان سەنبەسەڭدەر ايەلىڭنىڭ تىعىپ قويعان قاز سياقتى مەنى ءتۇتىپ تاستاڭدار.
بارلىعى اشۋلانىپ قايناپ تۇرعان قازانعا سالىپ جىبەرەدى.
ءبارى: بەس اي قاينا دەيدى.
الدار مەن ەشقايدا اسىعىپ وتىرعان جوقپىن، ون اي دەمالىپ الايىن دەيدى.
تۇندە بارلىعى ۇيقىعا كەتەدى. الدار بارلىعى ۇيىقتادى دەگەندە جايلاپ تۇرىپ، قازانداعى ەتتىڭ بارلىعىن جەپ، ورىنىنا قىزىنىڭ ەتىگىن سالىپ قويادى.
تۇندە باي تۇرىپ، ەتتى جەپ ەدى قاتتى بولادى. مىنا ەت ءالى قاتتى عوي. تىعىپ قويىندار ەرتەڭ جەيمىز دەپ ۇيىقتاپ قالادى.
باي: مىنا الداردان قالاي قۇتىلامىن. قارنىم قاتتى اشىپ كەتتى. ماعان كۇلشە ءپىسىرىپ بەرشى. ءبىراقتا الدار كوسە كورمەسىن. الدار كوسە بۇنى بايقاپ قالادى. كۇلشەنى ىسسىلاي بايعا بەرەدى. باي ءۇزىپ جەي بەرگەندە الدار بايقاپ قالادى. سول كەزدە باي ىشىنە تىعىپ قويادى.
مەن بۇگىن جول جۇرەمىن. قوناقجايلىعىنا كوپ راحمەت دەپ بايدى قۇشاقتايدى. سول كەزدە بايدىڭ ءىشى كۇيىپ قالادى. ويباي ءىشىم كۇيدى. ءما ال كۇلشەنى. وسىنى جەپ كەت دەيدى
الدار ءانىن ايتىپ شىعىپ كەتەدى.
قورىتىندىلاۋ الدار كوسە مەن شىقبەرمەس شىعايبايدى ورامال تەاتر كيگىزىپ سيپاتتاما بەرۋ.
الدار كوسە. كوڭىلدى، كەدەيلەرگە كومەك بەرەدى. بايلاردى الدايدى.
باي ساراڭ، تەك ءوزىن ويلايدى، كەدەيلەردى قورقىتادى، اڭقاۋ.
ماقال: وزگەنى الداعانىڭ، ءوزىڭدى الداعانىڭ.
وتىرىك ءسوز، وردەن قۇلاتادى.
ماقساتى: ەرتەگى الەمىنە قىزىعۋشىلىقتارىن قالىپتاستىرۋ. ەرتەگىلەردىڭ ۇقساستىعى مەن ەرەكشەلىكتەرىن انىقتاۋ. ىم - يشارا، داۋىس ىرعاعى، ويىن اتريبۋتتارىن قولدانىپ تانىس ادەبي شىعارمالار نەگىزىندە كەيىپكەرلەردىڭ بەينەلەرىن جاساۋ. ەرتەگى كەيىپكەرلەردىڭ سيپاتى ارقىلى جاقسى قاسيەتتەرگە باۋلۋ.
جىلى لەبىز:
ادەپتىلىك بەلگىسى،
ءيىلىپ سالەم بەرگەنى.
بالالار ۇستەلدىڭ ۇستىنەن نە كورىپ تۇرسىڭدار؟
كىتاپتار.
قانداي كىتاپتار
ەرتەگى كىتاپتار
ەرتەگى قالاي باستالادى؟
ەرتە، ەرتە ەرتەدە. ەشكى ءجۇنى بورتە دە.
تەاتر دەگەنىمىز نە؟
قانداي تەاترلاردى بىلەسىڭدەر؟
ب: كولەڭكە تەاترى، قۋىرشاق تەاترى، ساۋساق تەاترى، كونۋس تەاترى، ت. ب.
ويىن. ءار ءتۇرلى ەرتەگى كەيىپكەرلەرىن بەينەلە.
شارتى: ەرتەگى كەيىپكەرلەرىن الىپ، ءارتۇرلى تەاترمەن سيپاتتاۋ.
وي قاراڭدار مىنا جەردە ساندىق تۇر. ىشىندە نە بار ەكەن. ساندىقتى اشىپ دومبىرا، تاقيا، قامشى، جىرتىق شاپان الىپ شىعادى. قانداي ەرتەگى كەيىپكەردىكى.
ب: الدار كوسە
الدار كوسە قانداي كەيىپكەر؟
ب. كوڭىلدى، بايلاردى الداپ، كەدەيلەرگە كومەك بەرەدى، ءاردايىم ءان ايتىپ جۇرەدى.
ويىن. «الداردىڭ بەت بەينەسىن تاپ؟»
شارتى. ءارتۇرلى بەت كەلبەتتەر تۇرادى. ايتىلعان بەت كەلبەتتى تاۋىپ الادى.
ءانىڭ ايتىپ الدار كەلەدى. سالەم دوستار مەنى تانىدىڭدار ما؟
ب: الدار كوسە
مەن سەندەرگە ۇلتتىق ويىنىمدى الىپ كەلدىم.
ۇلتتىق ويىن: «تەڭگە الۋ»
ب: الدار ءسىز بايدى قالاي الدايسىز؟ سونى بىزگە ايتىپ بەرىڭىزشى.
ا: بايدى قالاي الدايتىنىمدى قاراڭدار.
ساحنالاۋ: شىقبەرمەس شىعايباي مەن الدار كوسە
ەرتە ەرتە زاماندا شىقبەرمەس شىعايباي دەگەن باي بولىپتى. ونىڭ مىڭداعان قوي، جىلقى، تۇيەلەرى بولىپتى. بايىعان سايىن ساراڭ بولىپتى. ءومىر بويى شىعايباي ەشكىمگە ءبىر ءۇزىم نان بەرمەپتى. ءبىر كۇنى الدار كوسە شىعايبايدىڭ اۋىلىنا كەلىپ، كيىز ءۇيدىڭ ارتىنا بارىپ تىعىلىپ قاراپتى. شىعايباي شۇجىق جاساپ، ايەلى قازدىڭ ءجۇنىن ءتۇتىپ، ءۇي جيناستىرۋشى قويدىڭ باسىن جۋىپ، قىزى قامىر باسىپ وتىر ەكەن. ورتادا قازان قايناپ تۇر. ءبىر كەزدە الدار كوسە كيىز ۇيگە كىرىپ اسسالاۋمالايكۋم دەگەندە بارلىعى قولدارىنداعىنى تىعىپ تاستايدى..
قوش كەلدىڭ الدار. وتىر قوناق بول. ءبىراقتا ۇيدە ساعان بەرەتىن تاماق جوق.
جىلى لەبىزىنە دە راحمەت.
نە كوردىڭ، نە ەستىدىڭ!
مەن ءوزىم كورگەندى ايتايىن. ساعان كەلە جاتقاندا جولدا ۇلكەن سۇر جىلان ماعان قاراي يرەلەندەپ كەلە جاتىر ەكەن. مەنى كورە سالا سەنىڭ استىڭداعى شۇجىق سياقتى بۇكتەتىلىپ قالدى، مەن قورىققانىمنان ءۇي جيناستىرۋشىنىڭ استىڭداعىداي قويدىڭ باسى سياقتى تاستى الىپ، لاقتىرىپ جىبەرىپ ەدىم قىزىڭىزدىڭ تىعىپ قويعان قامىر سياقتى بولىپ قالدى. ەگەردە ماعان سەنبەسەڭدەر ايەلىڭنىڭ تىعىپ قويعان قاز سياقتى مەنى ءتۇتىپ تاستاڭدار.
بارلىعى اشۋلانىپ قايناپ تۇرعان قازانعا سالىپ جىبەرەدى.
ءبارى: بەس اي قاينا دەيدى.
الدار مەن ەشقايدا اسىعىپ وتىرعان جوقپىن، ون اي دەمالىپ الايىن دەيدى.
تۇندە بارلىعى ۇيقىعا كەتەدى. الدار بارلىعى ۇيىقتادى دەگەندە جايلاپ تۇرىپ، قازانداعى ەتتىڭ بارلىعىن جەپ، ورىنىنا قىزىنىڭ ەتىگىن سالىپ قويادى.
تۇندە باي تۇرىپ، ەتتى جەپ ەدى قاتتى بولادى. مىنا ەت ءالى قاتتى عوي. تىعىپ قويىندار ەرتەڭ جەيمىز دەپ ۇيىقتاپ قالادى.
باي: مىنا الداردان قالاي قۇتىلامىن. قارنىم قاتتى اشىپ كەتتى. ماعان كۇلشە ءپىسىرىپ بەرشى. ءبىراقتا الدار كوسە كورمەسىن. الدار كوسە بۇنى بايقاپ قالادى. كۇلشەنى ىسسىلاي بايعا بەرەدى. باي ءۇزىپ جەي بەرگەندە الدار بايقاپ قالادى. سول كەزدە باي ىشىنە تىعىپ قويادى.
مەن بۇگىن جول جۇرەمىن. قوناقجايلىعىنا كوپ راحمەت دەپ بايدى قۇشاقتايدى. سول كەزدە بايدىڭ ءىشى كۇيىپ قالادى. ويباي ءىشىم كۇيدى. ءما ال كۇلشەنى. وسىنى جەپ كەت دەيدى
الدار ءانىن ايتىپ شىعىپ كەتەدى.
قورىتىندىلاۋ الدار كوسە مەن شىقبەرمەس شىعايبايدى ورامال تەاتر كيگىزىپ سيپاتتاما بەرۋ.
الدار كوسە. كوڭىلدى، كەدەيلەرگە كومەك بەرەدى. بايلاردى الدايدى.
باي ساراڭ، تەك ءوزىن ويلايدى، كەدەيلەردى قورقىتادى، اڭقاۋ.
ماقال: وزگەنى الداعانىڭ، ءوزىڭدى الداعانىڭ.
وتىرىك ءسوز، وردەن قۇلاتادى.
You Might Also Like
