تەڭىزدىڭ جاعاسىندا كەمپىر مەن شال،
تۇرىپتى وتىز ءۇش جىل ناق دالمە-دال.
كۇن كورگەن بيشارالار بالىق اۋلاپ،
بولماپتى ءتورت تۇلىكتەن ىرىمعا مال.
ءۇستى شىم، استى شۇقىر جەردەن جىرعان
باسپانا مەكەنىنىڭ سيقى تۇرعان.
بالا جوق قولقاناتتىق ەكەۋىندە،
ءيىرىپ كەمپىر ءجىبىن، شال اۋ قۇرعان.
ءبىر كۇنى شال اپارىپ اۋىن سالدى،
بالىق جوق، اۋعا ورالعان بالدىردى الدى.
سالعاندا جانە اۋىن ەكىنشى رەت،
تەڭىزگە بىتەتىن ءبىر ءشوپ ورالدى.
تاعى دا ءۇشىنشى رەت اۋىن سالىپ،
سۇيرەتىپ شىعاردى ءبىر التىن بالىق.
شال بايعۇس ءوز كوزىنە ءوزى سەنبەي،
اڭىرايىپ تۇردى ءبىراز اڭ-تاڭ قالىپ.
جارقىراپ ءۇستى-باسى، وتتاي جانىپ،
ادامشا ءسوز سويلەيدى التىن بالىق:
«جانىمدى ءبىر شىبىنداي قي، اقساقال،
بار بولسا نە قاجەتىڭ مەنەن الىپ!»
شال ساسىپ، ابدىرايدى ەسى كەتىپ:
«بالىق، - دەپ، - بۇ نەعىلعان تىلگە جەتىك؟!
كەرەمەت مۇنداي، ءسىرا، كورگەن ەمەس،
اۋ سالىپ وتىز ءۇش جىل كاسىپ ەتىپ.
ويلانىپ: «تەگىن ەمەس بالىق، - دەيدى، -
قالمايىن كيەسىنە، الىپ، - دەيدى. -
ەش نارسەڭ كەرەك ەمەس، جولىڭ بولسىن،
سايران ەت تەڭىزىڭدە، بارىپ»، - دەيدى.
بالىقتى جىبەردى دە، ۇيگە قايتتى،
نە عاجاپ كورگەنىنىڭ ءبارىن ايتتى.
«جىبەردىم ەش نارسە الماي» دەگەن سوڭ-اق،
كەمپىرى شالعا كوزىن باجىرايتتى:
«اقىماق، - دەيدى، - الجىعان، كەتكەن ەسىڭ!
بىلجىراپ ايتىپ تۇرسىڭ ءسوز دەپ نەسىن؟
جاڭا استاۋ تىم بولماسا الساڭ ەدىڭ،
استاۋدىڭ جارىلعانىن بىلمەيمىسىڭ؟»
بالىققا شال جونەلدى جولىقپاققا،
ءىدىسقا استاۋ الىپ مولىقپاققا.
جىبىرلاپ سۋدىڭ بەتى شيمايلانىپ،
بالىق كەپ: «نە ايتاسىڭ؟» - دەدى قارتقا.
شال ايتتى قول قۋسىرىپ، تاعزىم ەتىپ:
«كەمپىرىم ۇرسىپ، ابدەن مازام كەتىپ،
جاڭا استاۋ سۇرايىن دەپ كەلدىم، تاقسىر!
جارامسىز استاۋىمىز، جارىق، كەتىك».
«قايعىرما، - بالىق ايتتى، - ۇيىڭە بار!
سول بولسا بار جۇمىسىڭ، ونىڭ بولار!»
قۋانىپ شال ۇيىنە قايتىپ كەلسە،
ءبىر استاۋ اپ-ادەمى جاتىر دايار.
ۇرسادى كەمپىر شالعا كەلىسىمەن:
(ساقتاسىن دولى قاتىن پەرىسىنەن!)
«الىپسىڭ استاۋ سۇراپ، اقىلى جوق،
ايرىلعان، اقىماق شال، - دەيدى، - ەسىنەن!
دەپ ۇرىستى: «ميى اشىعان، قۋ كوك ساقال!
استاۋعا قىزىققانداي قانشا ەدى مال؟
قۋانىپ قۋ استاۋعا كەلگەن نەسى؟
كوپ نارسە اكەلىپسىڭ، ادىراعال!
ءۇيىڭنىڭ ۇستىڭدەگى سيقى مىناۋ!
بالىقتان بارىپ ءتاۋىر ءۇي سۇراپ ال!»
تاعى دا شال جونەلدى تەڭىز جاققا،
بالىققا ارىز ايتىپ، مۇڭ شاقپاققا.
بۇزىلىپ سۋدىڭ ءتۇسى لايلانىپ،
بالىق كەپ: «نە ايتاسىڭ؟» - دەيدى قارتقا.
شال ايتتى قول قۋسىرىپ، تاعزىم ەتىپ:
«بالەگە قالدىم، تاقسىر، مازام كەتىپ!
«ءۇي الماي، استاۋ الدىڭ، الجىعان!» - دەپ،
بارادى سۇيەگىمنەن سوككەنى ءوتىپ».
ارىزىن اقساقالدىڭ قابىل الىپ:
«قايعىرما! ۇيىڭە قايت!» - دەدى بالىق...
ورنىندا لاشىعىنىڭ اعاش ءۇي تۇر،
كەلەدى شال قۋانىپ، تاڭىرقانىپ.
سالعان ءۇي سالتاناتتى سانىمەنەن،
بوياعان، ويۋلاعان مانىمەنەن.
سايراعان باقشاسىندا ءتۇرلى قۇستار
كەلتىرگەن كوڭىل حوشىن انىمەنەن.
اسىلىپ تەرەزەگە كەمپىر تۇرىپ،
ۇرسادى كەلىسىمەن شالعا اقىرىپ:
«بالىقتان بارىپسىڭ دا ءۇي الىپسىڭ،
اقىماق، ميىڭ اشىپ، كەتكەن ءشىرىپ.
ىزىڭمەن، ۇيگە كىرمەي، قايت بالىققا!
ءقادىرسىز مۇجىق دەگەن ات حالىققا.
ايتپاسقا قاراشەكپەن قاتىنى دەپ،
اقسۇيەك ەتسىن مەنى، ايت بالىققا!»
بالىققا شال كەلەدى قايتىپ تاعى،
كەمپىردىڭ مۇڭ-مۇددەسىن ايتىپ تاعى.
تاعزىممەن قول قۋسىرىپ، ارىز ايتىپ:
«ازاپتى كەلدىم، - دەدى، - تارتىپ تاعى».
«قايعىرما، - بالىق ايتتى، - بولار، - دەيدى،
اقسۇيەك دارەجەسى قونار»، - دەيدى.
قاتىنى، قايتىپ كەلسە، بولعان حانىم،
قاسىنا شال قالايشا جولار ەندى؟!
بيىك ءۇي سالتاناتتى، ءساندى ءتۇرى،
ءبارى مول، ءبارى بايلىق، ءبارى ءىرى.
ۇستىنە نەشە ءتۇرلى اسىل كيىپ،
پاڭسىنىپ سىرتقى ەسىكتە تۇر كەمپىرى.
قولىندا تولعان وڭشەڭ التىن جۇزىك،
زۇمرەد، بەرەزەلى بار بىلەزىك.
ۇستىندە قامزول ىشىك، تىسى قامقا،
مەرۋەرت ومىراۋى قويعان ءتىزىپ.
اياقتا ساقتاياننان ويۋلى ەتىك،
بۇرىنعى مۇجىقتىعى ەستەن كەتىپ،
جۇمساپ تۇر بىرىنە ۇرسىپ، ءبىرىن ۇرىپ،
اقىرىپ مالايلارعا ءامىر ەتىپ.
شال كەلىپ: «سالەم بەردىك، حانىم! - دەدى،
ريزالىق تاپتى ما ەندى جانىڭ؟» - دەدى.
جاراتپاي شالدىڭ ءسوزىن، كەمپىرى ۇرسىپ:
«ادەپسىز، اقىلى جوق، جارىم، - دەدى. -
ات باقسىن، ات قوراعا اپارىڭدار
مۇجىقتىڭ مىنا بىرەۋ شالىن!» - دەدى.
قاناعات بولدى دەسەك ەتەر شاعى،
قۇتىردى وسكەن سايىن كەمپىر باعى.
وتكەن سوڭ بىرەر جۇما، شاقىرتادى
بالىققا جىبەرمەككە شالدى تاعى.
ايتادى: «ءقازىر جىلدام بار بالىققا!
جەتكەن جوق جانىم ءالى ىرزالىققا.
اقسۇيەك دارەجەسىن ازسىنامىن،
پاتشا ەتسىن مەنى دەرەۋ ءبىر حالىققا!»
شال ايتتى: «قۇتىردىڭ با؟ ءتۇزۋ مە ەسىڭ؟
بولماسىن استامشىلىق، مۇنىڭ كەسىر!
بىلمەيسىڭ ءىس رەتىن، ءسوز ءمانىسىن،
جۇرت كۇلەر: «قور بولعان دەپ باقىت ەسىل!»
بۇل سوزگە كەمپىر قاتتى اشۋلانىپ،
جىبەردى شالدى جاققا سالىپ-سالىپ.
«قالايشا ماعان قارسى ءسوز ايتاسىڭ؟
سەن - مۇجىق، مەن - اقسۇيەك، قوي، - دەپ، - تانىپ
ءسوز ايتار شالدا ءحال جوق، جونەلەدى،
قارايىپ تەڭىز بەتى تۇنەرەدى.
شاقىرعان شال داۋسىنا بالىق كەلىپ:
اقساقال، نە ايتاسىڭ؟ سويلە!» - دەدى.
شال ايتتى: «ءولدىم ابدەن تىنىشىم كەتىپ،
تاياندى جىندانۋعا كەمپىر جەتىپ.
«اقسۇيەك دارەجەسىن ازسىنامىن،
ءبىر جۇرتقا قويسىن، - دەدى، - پاتشا ەتىپ».
«قايعىرما، - بالىق سويلەپ، - كارىم! - دەدى،
ىستەرمىن ايتقانىنداي ءبارىن، - دەدى. -
جۇرگىزىپ جۇرتقا ءامىرىن مەيىلىنشە،
ايبىندى بولار پاتشا جارىڭ»، - دەدى.
شال قايتسا، سالتاناتتى سارايلار تۇر،
ىشىندە سارايلاردىڭ كەمپىرى وتىر.
اسىنىپ ايبالتاسىن، ەسىكتەردە
كۇزەتشى ءتۇسى سۋىق مالايلار تۇر.
جارقىراپ التىن كيىپ، وتتاي جانىپ،
پاتشاسىپ كەمپىر وتىر ىزعارلانىپ،
اقسۇيەك، وڭشەڭ بەكزات قىزمەتىندە،
ىشكىزىپ اراق-شاراپ، ازاپتانىپ.
بيلەتپەي شالعا بويى، بۋىن قۇرىپ،
سارايعا شال سەسكەنىپ كەلدى كىرىپ.
باس ۇرىپ كەمپىرىنىڭ اياعىنا:
«بولدى ما جانىڭ ريزا!» - دەدى تۇرىپ.
ەسىركەۋ كەمپىردە جوق شالىن اياپ،
ادام دەپ ەلەپ وعان قاراماي-اق،
دەپ ەدى: «شىعارىڭدار!». -
سول-اق ەكەن،
جۇدىرىق جان-جاعىنان جاۋدى تاياق.
جەلكەلەپ، سۇيرەپ، جۇلقىپ جۇلمالايدى،
اعىنا ساقالىنىڭ كىم قارايدى؟
«اقىماق، ادەبى جوق، الجىعان قۇل،
كىرلەيسىڭ اياعىڭمەن، - دەپ، - سارايدى!»
جۇرت كۇلىپ: - شال ەكەنسىڭ، - دەدى، - جارىم،
اقىلىڭ كەم بولعان سوڭ، كىمگە وبالىڭ؟
«بولماسا ءوزىڭ شاناڭ، وتىرما» دەپ،
بۇرىنعى ايتپاپ پا ەدى ماقالدارىن؟
بىر-ەكى مۇنان كەيىن جۇما ءوتتى،
تىلەيتىن جاڭا تويات كەزى جەتتى.
قىزىعى پاتشالىقتىڭ توزدى جىلدام،
جارلىق قىپ، كەمپىر پاتشا شالدى ىزدەتتى.
شالدى ايداپ الىپ كەلدى دىردەكتەتىپ،
بايعۇستىڭ ءتۇسى قاشقان، ءوڭى كەتىپ.
ۇستىندە التىن تاقتىڭ كەمپىر پاتشا
تاپسىردى شالعا جۇمىس، ءامىر ەتىپ:
«بەك تىعىز بۇيىرامىن ساعان، - دەدى، -
ءسوز قاتساڭ، جىرتىلادى جاعاڭ، - دەدى. -
ماقساتىم سۋدى بيلەپ، سۋدا تۇرماق،
بالىققا ايت مەنەن كوپ-كوپ سالەم! - دەدى،
قاراتىپ تەڭىزدەردى قول استىما،
شابارمان بولسىن ءوزى ماعان»، - دەدى.
ءالى جوق ءسوز قايىرار، شال كەتەدى،
قورىققاننان جىلدام ءجۇرىپ، تەز جەتەدى.
قارا بۇلت، قارا داۋىل تولقىندى ايداپ،
ساپىرىپ تەڭىز سۋىن، جەلدەتەدى.
بالىقتى شاقىرىپ شال، ءسوزىن ايتتى،
جۇمىستىڭ تىعىزدىعىن، تەزىن ايتتى.
كەمپىردىڭ سۇراعانىن ەستىپ بالىق،
ءبىر سوعىپ سۋدى بەتكە، كەيىن قايتتى.
بالىقتان جاۋاپ كۇتىپ تۇرىپ-تۇرىپ،
شال قايتتى كەشكە جاقىن ءالى قۇرىپ.
كورە الماي سالتاناتتى سارايلاردى،
كوز سالدى جان-جاعىنا موينىن بۇرىپ.
قاراسا، لاشىعىندا كەمپىرى وتىر،
باياعى جارىق استاۋ جىرىق-جىرىق.
ءتۇسىرىپ تاز كەبىنە ءبىر-اق كۇندە،
قويىپتى قۋ قاقباستى قۇداي ۇرىپ.

---