ىبىراي التىنسارين - قازاق حالقىنىڭ اسا كورنەكتى اعارتۋشىسى
8 - سىنىپ. قازاقستان تاريحى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: § 43. ىبىراي التىنسارين - قازاق حالقىنىڭ اسا كورنەكتى اعارتۋشىسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
• «قازاق ادەبيەتى» پانىنەن العان بىلىمدەرىن نەگىزگە الا وتىرىپ، وقۋشىلاردى ى. ءالتىنساريننىڭ ءومىر جولى جانە قىزمەتىمەن تانىستىرۋ. اعارتۋشىنىڭ بۇكىل عۇمىرىن تۋعان حالقىنىڭ ءبىلىم كوكجيەگىن كەڭەيتۋگە ارنالعان يگىلىكتى ىسىنە تالداۋ جاساۋ، ونىڭ پەداگوگ، جازۋشى، قوعام قايراتكەرى، عالىم - ەتنوگراف رەتىندەگى شىعارماسىن جان - جاقتى زەردەلەۋ؛
• وقۋشىلاردىڭ ادەبي شىعارمالارىمەن جۇمىس ىستەۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، اۆتوردىڭ ايتپاقشى ويىن تۇسىنە بىلۋگە، قويىلعان سۇراققا ناقتى، جۇيەلى تۇردە جاۋاپ قايتارا الۋعا جانە تاريحي وقيعانىڭ مازمۇنى مەن سيپاتىن تەرەڭ ۇعىنۋعا ۇيرەتۋ؛
• وقۋشىلاردى ەڭبەكسۇيگىشتىككە، ءوز بەتىنشە وي قورىتىپ، ونى جەتكىزە بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: ينتەراكتيۆتى
كورنەكىلىك: كارتا، سىزبا
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
2. وقۋ قۇرالىن تەكسەرىپ تۇگەلدەۋ
3. «حابار» /ەل جاڭالىقتارىنان.../
4. وقۋشى زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
1. پاتشا ۇكىمەتى قازاقستاندا ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىن اشا وتىرىپ، قانداي ماقساتتى كوزدەدى؟
2. قازاقستانداعى حالىق اعارتۋ ءىسىنىڭ دامۋىندا قانداي كەدەرگىلەر بولدى؟
3. بۇگىندە شەتەلدەردەگى سياقتى ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دە جەكە مەنشىك وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىلىم بەرۋ ساپاسى جايلى نە ويلايسىڭدار؟
جاڭا تاقىرىپتى وقىتۋدىڭ جوسپارى:
1. ى. ءالتىنساريننىڭ اعارتۋشىلىق كوزقاراسىنىڭ قالىپتاسۋى.
2. پەداگوگيكالىق قىزمەتى
3. ەكونوميكالىق كوزقاراسى
4. عىلىمي جانە ادەبي قىزمەتى
5. قوعامدىق ساياسي قىزمەتى
ى. ءالتىنساريننىڭ ءومىرى مەن قىزمەتى وقۋشىلارعا «قازاق ادەبيەتى» پانىنەن جاقسى تانىس. سوندىقتان اسا كورنەكتى پەداگوگ، جازۋشى، فولكلوريست، ەتنوگراف جانە قوعام قايراتكەرى ى. ءالتىنساريننىڭ قازاق حالقىن اعارتۋ سالاسىنداعى اتقارعان قىزمەتىنە جان - جاقتى توقتالىپ، وتكەن ءجون. الدىمەن مىنا تەرميندەردىڭ ماعىناسىن انىقتاپ الايىق:
• اعارتۋ
• فولكلور
• ەتنوگرافيا
• قوعامدىق قايراتكەر
وقۋشىلارعا ى. ءالتىنساريننىڭ ءومىرى مەن اعارتۋشىلىق قىزمەتىن بار قىرىنان تولىق زەردەلەۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن كەستە تولتىرامىز. بۇل تاپسىرما وقۋشىلاردىڭ ينتەللەكتۋالدىق دەڭگەيىن دامىتۋعا جانە العان ماقساتىن جۇزەگە اسىرۋ داعدىسىن، لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن جەتىلدىرۋگە يگى ىقپال ەتەدى. جاڭا ساباقتى مەڭگەرۋ بارىسىندا وقۋشى وقۋ - اعارتۋ ءىسىنىڭ ماڭىزى جونىندە دۇرىس تۇجىرىم جاساي الادى.
. ءالتىنساريننىڭ پەداگوگيكالىق قىزمەتىنە سيپاتتاما بەرە وتىرىپ، ونىڭ وبلىس گۋبەرناتورىنا تاۋەلدى بولعاندىعىن، ول تاۋەلدىلىكتىڭ اعارتۋشىلىق جۇمىستارىن كەڭىنەن ورىستەتۋگە كەدەرگى كەلتىرگەنىن ايتىپ وتەمىز. ى. التىنسارين ولكەدە كوپ سالالى ءبىلىم بەرۋ ءىسىن قولدادى، قىزدارعا ارناپ تۇڭعىش مەكتەپتەر اشتى، قازاق بالالارىنا وقۋلىقتار مەن وقۋ قۇرالدارىن جازدى.
ساباقتى بەكىتۋ:
1. 304 - بەتتەگى قۇجاتپەن جۇمىس. قۇجات بويىنشا قويىلاتىن سۇراقتار:
• ى. ءالتىنساريننىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرى.
• ول ومىردە قانداي ادام بولدى؟
2. ى. التىنسارين ءومىر سۇرگەن كەزەڭگە جالپى سيپاتتاما بەرىڭدەر.
ۇيگە تاپسىرما:
1. پاراگرافتى وقىپ شىعىپ، 304 - بەتتەگى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭدەر.
2. «كەل، بالالار، وقىلىق»، «ونەر - ءبىلىم بار جۇرتتار» ولەڭدەرىن وقىپ شىعىپ، وعان تالداۋ جاساڭدار (اعارتۋشىنىڭ ولەڭدەرىن پايدالانا وتىرىپ، وقۋشىنىڭ وقۋ، بىلىمگە دەگەن ىنتا - جىگەرىنە قوزعاۋ سالۋ، پاتريوتتىق تاربيە بەرۋ).
3. قوسىمشا ادەبيەتتەردى پايدالانا وتىرىپ، مىنا تاقىرىپتا دەرەكتەر جيناڭدار:
«ش. ءۋاليحانوۆ - قازاق حالقىنىڭ اسا كورنەكتى عالىمى». «ا. قۇنانبايەۆ - قازاق حالقىنىڭ ۇلى اقىنى».
ساباقتىڭ تاقىرىبى: § 43. ىبىراي التىنسارين - قازاق حالقىنىڭ اسا كورنەكتى اعارتۋشىسى
ساباقتىڭ ماقساتى:
• «قازاق ادەبيەتى» پانىنەن العان بىلىمدەرىن نەگىزگە الا وتىرىپ، وقۋشىلاردى ى. ءالتىنساريننىڭ ءومىر جولى جانە قىزمەتىمەن تانىستىرۋ. اعارتۋشىنىڭ بۇكىل عۇمىرىن تۋعان حالقىنىڭ ءبىلىم كوكجيەگىن كەڭەيتۋگە ارنالعان يگىلىكتى ىسىنە تالداۋ جاساۋ، ونىڭ پەداگوگ، جازۋشى، قوعام قايراتكەرى، عالىم - ەتنوگراف رەتىندەگى شىعارماسىن جان - جاقتى زەردەلەۋ؛
• وقۋشىلاردىڭ ادەبي شىعارمالارىمەن جۇمىس ىستەۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، اۆتوردىڭ ايتپاقشى ويىن تۇسىنە بىلۋگە، قويىلعان سۇراققا ناقتى، جۇيەلى تۇردە جاۋاپ قايتارا الۋعا جانە تاريحي وقيعانىڭ مازمۇنى مەن سيپاتىن تەرەڭ ۇعىنۋعا ۇيرەتۋ؛
• وقۋشىلاردى ەڭبەكسۇيگىشتىككە، ءوز بەتىنشە وي قورىتىپ، ونى جەتكىزە بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
ساباقتىڭ ءادىسى: ينتەراكتيۆتى
كورنەكىلىك: كارتا، سىزبا
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
2. وقۋ قۇرالىن تەكسەرىپ تۇگەلدەۋ
3. «حابار» /ەل جاڭالىقتارىنان.../
4. وقۋشى زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ:
1. پاتشا ۇكىمەتى قازاقستاندا ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىن اشا وتىرىپ، قانداي ماقساتتى كوزدەدى؟
2. قازاقستانداعى حالىق اعارتۋ ءىسىنىڭ دامۋىندا قانداي كەدەرگىلەر بولدى؟
3. بۇگىندە شەتەلدەردەگى سياقتى ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دە جەكە مەنشىك وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىلىم بەرۋ ساپاسى جايلى نە ويلايسىڭدار؟
جاڭا تاقىرىپتى وقىتۋدىڭ جوسپارى:
1. ى. ءالتىنساريننىڭ اعارتۋشىلىق كوزقاراسىنىڭ قالىپتاسۋى.
2. پەداگوگيكالىق قىزمەتى
3. ەكونوميكالىق كوزقاراسى
4. عىلىمي جانە ادەبي قىزمەتى
5. قوعامدىق ساياسي قىزمەتى
ى. ءالتىنساريننىڭ ءومىرى مەن قىزمەتى وقۋشىلارعا «قازاق ادەبيەتى» پانىنەن جاقسى تانىس. سوندىقتان اسا كورنەكتى پەداگوگ، جازۋشى، فولكلوريست، ەتنوگراف جانە قوعام قايراتكەرى ى. ءالتىنساريننىڭ قازاق حالقىن اعارتۋ سالاسىنداعى اتقارعان قىزمەتىنە جان - جاقتى توقتالىپ، وتكەن ءجون. الدىمەن مىنا تەرميندەردىڭ ماعىناسىن انىقتاپ الايىق:
• اعارتۋ
• فولكلور
• ەتنوگرافيا
• قوعامدىق قايراتكەر
وقۋشىلارعا ى. ءالتىنساريننىڭ ءومىرى مەن اعارتۋشىلىق قىزمەتىن بار قىرىنان تولىق زەردەلەۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن كەستە تولتىرامىز. بۇل تاپسىرما وقۋشىلاردىڭ ينتەللەكتۋالدىق دەڭگەيىن دامىتۋعا جانە العان ماقساتىن جۇزەگە اسىرۋ داعدىسىن، لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن جەتىلدىرۋگە يگى ىقپال ەتەدى. جاڭا ساباقتى مەڭگەرۋ بارىسىندا وقۋشى وقۋ - اعارتۋ ءىسىنىڭ ماڭىزى جونىندە دۇرىس تۇجىرىم جاساي الادى.
. ءالتىنساريننىڭ پەداگوگيكالىق قىزمەتىنە سيپاتتاما بەرە وتىرىپ، ونىڭ وبلىس گۋبەرناتورىنا تاۋەلدى بولعاندىعىن، ول تاۋەلدىلىكتىڭ اعارتۋشىلىق جۇمىستارىن كەڭىنەن ورىستەتۋگە كەدەرگى كەلتىرگەنىن ايتىپ وتەمىز. ى. التىنسارين ولكەدە كوپ سالالى ءبىلىم بەرۋ ءىسىن قولدادى، قىزدارعا ارناپ تۇڭعىش مەكتەپتەر اشتى، قازاق بالالارىنا وقۋلىقتار مەن وقۋ قۇرالدارىن جازدى.
ساباقتى بەكىتۋ:
1. 304 - بەتتەگى قۇجاتپەن جۇمىس. قۇجات بويىنشا قويىلاتىن سۇراقتار:
• ى. ءالتىنساريننىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرى.
• ول ومىردە قانداي ادام بولدى؟
2. ى. التىنسارين ءومىر سۇرگەن كەزەڭگە جالپى سيپاتتاما بەرىڭدەر.
ۇيگە تاپسىرما:
1. پاراگرافتى وقىپ شىعىپ، 304 - بەتتەگى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىڭدەر.
2. «كەل، بالالار، وقىلىق»، «ونەر - ءبىلىم بار جۇرتتار» ولەڭدەرىن وقىپ شىعىپ، وعان تالداۋ جاساڭدار (اعارتۋشىنىڭ ولەڭدەرىن پايدالانا وتىرىپ، وقۋشىنىڭ وقۋ، بىلىمگە دەگەن ىنتا - جىگەرىنە قوزعاۋ سالۋ، پاتريوتتىق تاربيە بەرۋ).
3. قوسىمشا ادەبيەتتەردى پايدالانا وتىرىپ، مىنا تاقىرىپتا دەرەكتەر جيناڭدار:
«ش. ءۋاليحانوۆ - قازاق حالقىنىڭ اسا كورنەكتى عالىمى». «ا. قۇنانبايەۆ - قازاق حالقىنىڭ ۇلى اقىنى».
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: جۇرەكتىڭ قۇرىلىسى. قان تامىرلارى.№11 زەرتحانالىق جۇمىس.
