- 07 ناۋ. 2016 00:00
- 193
كىشى ايقاس كەستە تىگىسىنەن پاننو دايىنداۋ
قىزىلوردا وبلىسى، شيەلى اۋدانى
№205 قازاق ورتا مەكتەتەبىنىڭ
11 "ا" سىنىپ وقۋشىسى: يسابەك اقبوتا
جەتەشىسى: جانتايەۆا گۇلبانۋ اقانتاي قىزى، تەحنولوگيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
جوبانىڭ ماقساتى:
قازىرگى زامان تالابىنا ساي كەستە ونەرىن تىگە ءبىلۋ.
وقۋشىلاردى كەستە ونەرىنە بەيىمدەۋ.
ەڭبەك سۇيگىشتىك قاسيەتتەرىنە باۋلۋ.
شىعارماشىلىق جوبانىڭ شارتتارى
شىعارماشىلىق جوبا - بۇل ءمۇعالىمنىڭ جەتەكشىلىگىمەن ورىندالاتىن قورىتىندى شىعارماشىلىق جۇمىس. جوبانىڭ ورىندالۋ ساپاسى، نەگىزىنەن، ءبىزدىڭ ساباقتا العان بىلىمدەرىمىزدى، ىسكەرلىكتەرىمىزدى، قانشالىقتى يگەرگەندىگىمىزگە بايلانىستى. جوبانى ءبىر سونداي-اق بىرنەشە وقۋشى دايىنداۋعا بولادى.
كەستە جايلى ماعلۇمات
كەستە-قازاق حالقىنىڭ قولونەرىنىڭ ەرەكشە ءتۇرى. كەستە سان عاسىرلار بويىنا حالقىمىزدىڭ تالانتتى ىسمەرلەرىنىڭ كوركەم قيالدارىن شەبەرلىك قۇدىرەتىمەن بەينەلەگەن اقىل-پاراساتتارىنىڭ جاۋھارى. نەبىر كەرەمەت كەستە ۇلگىلەرى ۇرپاقتان-ۇرپاققا جالعاسىپ، تولىقتىرىلىپ، جاڭعىرتىلىپ وتىردى. كەستە شىلىك ءداستۇرى تولىسىپ، كەمەلدەنۋىمەن بىرگە ءوزىنىڭ كوز تۇنىتار كوركەمدىگىمەن، جان سەرگىتەر اسەمدىگىمەن، ومىرشەڭدىگىمەن حالقىمىزدىڭ تىرلىك – تىنىسىنا ءمان-ماعىنا قوسىپ، زاتتىق جانە رۋحاني ءومىرىن ارلەي ءتۇستى، ءسان-سالتاناتىن ارتتىرىپ وتىردى. كەستە ورنەگىن كەز-كەلگەن ادام سىزا بەرمەيدى. ونى ارناۋلى ەلىشىندە "سىزۋشى" دەپ اتالاتىن ورنەكشىلەر سىزادى، ويتكەنى كەستەلەنەتىن زاتتار تۇكتى توسەك سىرماق، كەجىم ت.ب. سياقتى كولەمدى جانە كورنەكتى جاساۋلار بولۋى مۇمكىن، ونى ەرشىمىنە كەلتىرىپ سىزۋ قاجەت. قازاق حالقىندا كەستە ونەرىمەن تەك قانا ايەلدەر اينالىسادى. قازاق قىزدارىنا انالارى ىجداعاتتىلىقپەن ءتوزىمدى تالاپ ەتەتىن بۇل قولونەر ءتۇرىن بالا كەزىنەن ۇيرەتەدى. كەستە ونەرىنىڭ قىزبالانىڭ تاباندى، سابىرلى مىنەز-قۇلقىن قالىپتاستىرۋعا تيگىزەتىن پايداسى كوپ. كەستە ونەرىنىڭ ءتۇپ توركىنى – تىگىس، توقىما، ورمە ونەرىمەن تامىرلاس. ماسەلەن، جورمەۋ تىگىستەرىنىڭ تۇرلەنۋىنەن «باسپا كەستە»، «قابىرعا كەستە»، «اشاماي كەستە» تۇرلەرى تۋىنداعان. شەبەرلەر كەستە ونەرى قازىناسىنىڭ ايدىنىن كەڭەيتكەن كەستەلەردى كوركەمدەۋدىڭ سان الۋان تاسىلدەرى : ورنەك سىزىعىن قۋا تۇكپىرلەپ كەستەلەپ تولتىرۋ، ورايلاپ تولتىرۋ، كەنەرەلەۋ، تىكتەپ قاتارلاپ كەستەلەپ تولتىرۋ، التىنداپ، كۇمىستەپ كوزدەۋ، ورنەكتى ورنەكپەن شىمداۋ، شۋماقتى ورنەكپەن شىمداۋ ت.ب. ءجيى قولدانعان. كەستە تىگىگۋگە كوبىنەسە انالارىمىز قالىڭ ماتەريالداردى تاڭداعان. بالبارقىت، ءپۇلىش، شۇعا، ءماۋىتى، اعىزۋ، بورلات، قالىڭ جىبەك كەزدەمەلەر، ءارتۇرلى مانەرلەنگەن تەرىلەر، جۇقا كيىزدەرت.
قورىتىندى: قازىرگى قوعامدا كەستە ونەرىن تۇرلىشە دايىنداۋ ادىس-تاسىلدەرى كوپتەپ قولدانىلۋدا. سونىڭ ءبىرى ايقاس تىگىسى. زاماننىڭ اعىمىنا قاراي، ايقاس تىگىسىمەن كەز-كەلگەن بەينەنى كەستەلەۋگە بولادى.