كيىز ءۇي
تاقىرىبى: كيىز ءۇي (پرەزەنتاسياسىمەن)
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: كيىز ءۇيدىڭ جاسالۋى، تۇرمىستا قولدانىلۋى تۋرالى مالىمەت بەرۋ. كيىز ءۇي تۋرالى تۇسىنىك - ۇعىمدارىن مولايتىپ، بىلىمدىلىككە جەتەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: ماتىنمەن جۇمىس جاساي وتىرىپ تىلدىك قوردى دامىتۋ، ساۋاتتى جازۋعا داعدىلاۋ
تاربيەلىك: ۇلتتىق مادەنيەتتى قۇرمەتتەۋگە، ۇلتتىق قۇندىلىقتى ساقتاۋعا تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: ستو الەمەنتتەرى، سۇراق - جاۋاپ، تاپسىرما
ساباقتىڭ فورماسى: توپپەن جۇمىس
ساباقتىڭ ءپانارالىق بايلانىسى: تاريح، ادەبيەت
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، تىرەك سىزبا.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
وقۋشىلارمەن امانداسۋ. وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ.
ءىى. جاڭا ساباققا كىرىسپە:
1. ترەنينگ «جۇرەكتەن شىققان جىلى ءسوز».
وقۋشىلار ساباقتى ءبىر - بىرىنە جىلى ءسوز ايتىپ، جاڭا ساباقتى مەڭگەرۋ بارىسىندا كوڭىل - كۇيلەرىنىڭ جاقسى بولۋىنا تىلەك بىلدىرەدى.
- بالالار، قازاقتا مىناداي ءسوز بار «جىلى ءسوز جانعا قۋات بەرەدى» دەيدى. ەندەشە بۇگىن ساباعىمىزدى باستاماس بۇرىن ءبىر - بىرىمىزگە جىلى ءسوز ايتىپ، بۇگىنگى كۇنگە جاقسى تىلەك ايتىپ باستايىق.
2. وي قوزعاۋ.
سىنىپ ءۇش توپقا بولىنگەن. توپ مۇشەلەرىنە تومەندەگىدەي سۇراق قويىلادى.
-“شاڭىراعىڭ بيىك، كەرەگەڭ كەڭ بولسىن” دەگەن ءسوزدى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
ءىىى. جاڭا ساباقتى مەڭگەرۋ:
1. – بەينە مالىمەتكە نازار اۋدارىڭىز!
كيىز ءۇي تۋرالى بەينە مالىمەتتى وقۋشىلارعا كورسەتۋ.
2. -«كيىز ءۇي تۋرالى» مالىمەتكە سۇيەنە وتىرىپ، دجيگسو ادىسىمەن ماتىندەر بەرىلەدى. قىزىل تۇستىلەر ءبىر بولەك، جاسىل جانە كوك تۇستىلەر ءبىر بولەكتەن وتىرىڭدا. قىزىل تۇستىلەرگە ءماتىننىڭ 1 - ءشى بولىگى، جاسىل تۇستىلەرگە ءماتىننىڭ 2 - ءشى بولىگى، ال كوك تۇستىلەرگە ءماتىننىڭ 3 - ءشى بولىگى بەرىلەدى.
وقۋشىلار ماتىندەردى وقىپ بولعان سوڭ، ءوز ورىندارىنا وتىرادى. ءار توپ مۇشەلەرى ءماتىننىڭ مازمۇنىن ايتىپ بەرەدى.
ءى – توپ ءماتىنى:
كيىز ءۇيدىڭ نەگىزگى قاڭقالارى: كەرەگە، ۋىق، شاڭىراق، سىقىرلاۋىق. ولاردى كيىز ءۇيدىڭ سۇيەكتەرى دەيدى.
كيىز ءۇيدى تىگۋ وڭاي ەمەس. الدىمەن كەرەگەنى جايادى. كەرەگەنىڭ بيىكتىگى ەكى مەتردەي بولادى. كەرەگەنىڭ ءار بولىگىن – قانات دەپ اتايدى. قانات سانى ءۇي كولەمىنە قاراي كوبەيە بەرەدى. كيىز ءۇي ءتورت، التى، سەگىز، ون ەكى قاناتتى بولادى. وسىدان كەيىن باقانمەن شاڭىراقتى كوتەرەدى. باقان شاڭىراقتى كوتەرۋگە ارنالعان اشالى اعاش. سونان سوڭ ۋىقتاردى شانشىعان. شاڭىراقتان كەيىنگى ەرەكشە قاستەرلەنەتىن بولشەگى – بوساعا. ول تابالدىرىق پەن ماڭدايشادان تۇرادى. وعان سىقىرلاۋىق ورناتىلادى. سىقىرلاۋىق – كيىز ءۇيدىڭ وتە اشەكەيلەنىپ جاسالاتىن ءساندى ەسىگى. ول ەكى تايانىشقا ىلمەك ارقىلى ۇستاسادى، اشىپ – جاپقاندا سىقىرلاپ تۇرادى، سوندىقتان ونى سىقىرلاۋىق دەپ اتايدى.
ءىى - توپ ءماتىنى:
وسىدان كەيىن ءۇيدىڭ كيىزىن جابادى. كيىزدىڭ ءتورت ءتۇرى بار. ولار: تۋىرلىق، ۇزىك، تۇندىك، كيىز ەسىك.. ولار قويدىڭ اق كۇزەم جۇنىنەن باسىلادى. ونىڭ تۋىرلىقتارى مەن ۇزىكتەرىنەن جاۋىن وتپەيدى. ەرتەرەكتە قازاقتا قوي كوپ، سوندىقتان كيىز ۇيگە قاجەتتى ماتەريال جەتكىلىكتى بولعان.
كيىزدەر قۇر، باۋلار ارقىلى تۇتىلادى. ولار تۋىرلىق - باۋ، تۇندىكباۋ، ۇزىكباۋ، جەلباۋ دەپ اتالادى. تۋىرلىق پەن ۇزىكباۋلارى كەستەلى، ويۋلى جالپاق قۇردان جاسالىپ، ۇيگە كورىك بەرىپ تۇرادى.
كيىز ءۇيدىڭ ءبىر بولشەگى – شي. ونى جۇنمەن وراپ، كىلەم، تەكەمەت تۇسىندەي ويۋلارمەن بەزەندىرىپ توقيدى. شي كەرەگە مەن تۋىرلىقتىڭ ەكى ورتاسىنا كەلەدى. ونىڭ اسەمدىككە ءارى جىلىلىققا اسەرى مول. سونداي – اق شي تۇرعاندا سىرتتان جاندىكتەر كىرە المايدى.
ءىىى - توپ ءماتىنى:
كيىز ءۇي ماڭىزى مەن كولەمىنە قاراي بىرنەشە تۇرگە بولىنەدى. وردا - سالتاناتتى، جوعارى مارتەبەلى ادامدار باس قوساتىن، اسا قۇرمەتتى حان، بي، سۇلتاندار وتىراتىن ءۇي. ءمۇنىڭ دا بىرنەشە ءتۇرى بار. التىن وردا - 30 قاناتتان تۇراتىن حاننىڭ ءماجىلىس ورداسى. اق الا وردا - 8 قاناتتى داۋلەتتى باي، ءۇي. ا ق ءۇي - 6 قاناتتى داۋلەتتى ادامدار تۇراتىن ءۇي. بوز ءۇي، قوڭىر ءۇي، قاراشا ءۇي - 4 - 5 قاناتتى قاراپايىم ادامدار تۇراتىن كيىز ءۇي. وتاۋ ءۇي - جاس جۇبايلار ءۇيى. جولىم ءۇي، ابىلايشا ءۇي، جاپپا – ۋاقىتشا عانا وتىراتىن شاعىن نەمەسە جارتىلاي تىگىلەتىن ءۇي. اق شاڭقان ءۇي - سۇتتەي اق، اپپاق كيىز ءۇي. ۇراڭقاي - ۋىق ءتارىزدى سيدام اعاشتاردان باسىن ءتۇيىستىرىپ تىگىلگەن كيىز ءۇي.
3. – بالالار، وسى وقىعان ماتىندەرگە تاقىرىپ قويىڭدار.
ءماتىننىڭ تاقىرىبى مەن جوسپارى انىقتالادى:
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كيىز ءۇي
ءماتىننىڭ جوسپارى:
1. كيىز ءۇيدىڭ بولىكتەرى
2. ءۇيدىڭ كيىز قاپتاۋلارى
3. كيىز ءۇيدىڭ تۇرلەرى
4. باعالاۋ پاراعى. وقۋشىلار ءبىر - ءبىرىن باعالايدى.( 1 - ءشى توپ 2ءشى توپتى، 2 - ءشى توپ 3 - ءشى توپتى، 3 - ءشى توپ 1 - ءشى توپتى باعالايدى.)
– بالالار، ءبىز جاڭا ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبىن انىقتاپ، مازمۇنىن ايتىپ، كيىز ءۇي تۋرالى ءبىراز مالىمەت الدىق. ەندى ءار توپ ءبىرىن - ءبىرى باعالاسىن.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: كيىز ءۇيدىڭ جاسالۋى، تۇرمىستا قولدانىلۋى تۋرالى مالىمەت بەرۋ. كيىز ءۇي تۋرالى تۇسىنىك - ۇعىمدارىن مولايتىپ، بىلىمدىلىككە جەتەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: ماتىنمەن جۇمىس جاساي وتىرىپ تىلدىك قوردى دامىتۋ، ساۋاتتى جازۋعا داعدىلاۋ
تاربيەلىك: ۇلتتىق مادەنيەتتى قۇرمەتتەۋگە، ۇلتتىق قۇندىلىقتى ساقتاۋعا تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباقتى مەڭگەرۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: ستو الەمەنتتەرى، سۇراق - جاۋاپ، تاپسىرما
ساباقتىڭ فورماسى: توپپەن جۇمىس
ساباقتىڭ ءپانارالىق بايلانىسى: تاريح، ادەبيەت
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، ينتەراكتيۆتى تاقتا، تىرەك سىزبا.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
وقۋشىلارمەن امانداسۋ. وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ.
ءىى. جاڭا ساباققا كىرىسپە:
1. ترەنينگ «جۇرەكتەن شىققان جىلى ءسوز».
وقۋشىلار ساباقتى ءبىر - بىرىنە جىلى ءسوز ايتىپ، جاڭا ساباقتى مەڭگەرۋ بارىسىندا كوڭىل - كۇيلەرىنىڭ جاقسى بولۋىنا تىلەك بىلدىرەدى.
- بالالار، قازاقتا مىناداي ءسوز بار «جىلى ءسوز جانعا قۋات بەرەدى» دەيدى. ەندەشە بۇگىن ساباعىمىزدى باستاماس بۇرىن ءبىر - بىرىمىزگە جىلى ءسوز ايتىپ، بۇگىنگى كۇنگە جاقسى تىلەك ايتىپ باستايىق.
2. وي قوزعاۋ.
سىنىپ ءۇش توپقا بولىنگەن. توپ مۇشەلەرىنە تومەندەگىدەي سۇراق قويىلادى.
-“شاڭىراعىڭ بيىك، كەرەگەڭ كەڭ بولسىن” دەگەن ءسوزدى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
ءىىى. جاڭا ساباقتى مەڭگەرۋ:
1. – بەينە مالىمەتكە نازار اۋدارىڭىز!
كيىز ءۇي تۋرالى بەينە مالىمەتتى وقۋشىلارعا كورسەتۋ.
2. -«كيىز ءۇي تۋرالى» مالىمەتكە سۇيەنە وتىرىپ، دجيگسو ادىسىمەن ماتىندەر بەرىلەدى. قىزىل تۇستىلەر ءبىر بولەك، جاسىل جانە كوك تۇستىلەر ءبىر بولەكتەن وتىرىڭدا. قىزىل تۇستىلەرگە ءماتىننىڭ 1 - ءشى بولىگى، جاسىل تۇستىلەرگە ءماتىننىڭ 2 - ءشى بولىگى، ال كوك تۇستىلەرگە ءماتىننىڭ 3 - ءشى بولىگى بەرىلەدى.
وقۋشىلار ماتىندەردى وقىپ بولعان سوڭ، ءوز ورىندارىنا وتىرادى. ءار توپ مۇشەلەرى ءماتىننىڭ مازمۇنىن ايتىپ بەرەدى.
ءى – توپ ءماتىنى:
كيىز ءۇيدىڭ نەگىزگى قاڭقالارى: كەرەگە، ۋىق، شاڭىراق، سىقىرلاۋىق. ولاردى كيىز ءۇيدىڭ سۇيەكتەرى دەيدى.
كيىز ءۇيدى تىگۋ وڭاي ەمەس. الدىمەن كەرەگەنى جايادى. كەرەگەنىڭ بيىكتىگى ەكى مەتردەي بولادى. كەرەگەنىڭ ءار بولىگىن – قانات دەپ اتايدى. قانات سانى ءۇي كولەمىنە قاراي كوبەيە بەرەدى. كيىز ءۇي ءتورت، التى، سەگىز، ون ەكى قاناتتى بولادى. وسىدان كەيىن باقانمەن شاڭىراقتى كوتەرەدى. باقان شاڭىراقتى كوتەرۋگە ارنالعان اشالى اعاش. سونان سوڭ ۋىقتاردى شانشىعان. شاڭىراقتان كەيىنگى ەرەكشە قاستەرلەنەتىن بولشەگى – بوساعا. ول تابالدىرىق پەن ماڭدايشادان تۇرادى. وعان سىقىرلاۋىق ورناتىلادى. سىقىرلاۋىق – كيىز ءۇيدىڭ وتە اشەكەيلەنىپ جاسالاتىن ءساندى ەسىگى. ول ەكى تايانىشقا ىلمەك ارقىلى ۇستاسادى، اشىپ – جاپقاندا سىقىرلاپ تۇرادى، سوندىقتان ونى سىقىرلاۋىق دەپ اتايدى.
ءىى - توپ ءماتىنى:
وسىدان كەيىن ءۇيدىڭ كيىزىن جابادى. كيىزدىڭ ءتورت ءتۇرى بار. ولار: تۋىرلىق، ۇزىك، تۇندىك، كيىز ەسىك.. ولار قويدىڭ اق كۇزەم جۇنىنەن باسىلادى. ونىڭ تۋىرلىقتارى مەن ۇزىكتەرىنەن جاۋىن وتپەيدى. ەرتەرەكتە قازاقتا قوي كوپ، سوندىقتان كيىز ۇيگە قاجەتتى ماتەريال جەتكىلىكتى بولعان.
كيىزدەر قۇر، باۋلار ارقىلى تۇتىلادى. ولار تۋىرلىق - باۋ، تۇندىكباۋ، ۇزىكباۋ، جەلباۋ دەپ اتالادى. تۋىرلىق پەن ۇزىكباۋلارى كەستەلى، ويۋلى جالپاق قۇردان جاسالىپ، ۇيگە كورىك بەرىپ تۇرادى.
كيىز ءۇيدىڭ ءبىر بولشەگى – شي. ونى جۇنمەن وراپ، كىلەم، تەكەمەت تۇسىندەي ويۋلارمەن بەزەندىرىپ توقيدى. شي كەرەگە مەن تۋىرلىقتىڭ ەكى ورتاسىنا كەلەدى. ونىڭ اسەمدىككە ءارى جىلىلىققا اسەرى مول. سونداي – اق شي تۇرعاندا سىرتتان جاندىكتەر كىرە المايدى.
ءىىى - توپ ءماتىنى:
كيىز ءۇي ماڭىزى مەن كولەمىنە قاراي بىرنەشە تۇرگە بولىنەدى. وردا - سالتاناتتى، جوعارى مارتەبەلى ادامدار باس قوساتىن، اسا قۇرمەتتى حان، بي، سۇلتاندار وتىراتىن ءۇي. ءمۇنىڭ دا بىرنەشە ءتۇرى بار. التىن وردا - 30 قاناتتان تۇراتىن حاننىڭ ءماجىلىس ورداسى. اق الا وردا - 8 قاناتتى داۋلەتتى باي، ءۇي. ا ق ءۇي - 6 قاناتتى داۋلەتتى ادامدار تۇراتىن ءۇي. بوز ءۇي، قوڭىر ءۇي، قاراشا ءۇي - 4 - 5 قاناتتى قاراپايىم ادامدار تۇراتىن كيىز ءۇي. وتاۋ ءۇي - جاس جۇبايلار ءۇيى. جولىم ءۇي، ابىلايشا ءۇي، جاپپا – ۋاقىتشا عانا وتىراتىن شاعىن نەمەسە جارتىلاي تىگىلەتىن ءۇي. اق شاڭقان ءۇي - سۇتتەي اق، اپپاق كيىز ءۇي. ۇراڭقاي - ۋىق ءتارىزدى سيدام اعاشتاردان باسىن ءتۇيىستىرىپ تىگىلگەن كيىز ءۇي.
3. – بالالار، وسى وقىعان ماتىندەرگە تاقىرىپ قويىڭدار.
ءماتىننىڭ تاقىرىبى مەن جوسپارى انىقتالادى:
ساباقتىڭ تاقىرىبى: كيىز ءۇي
ءماتىننىڭ جوسپارى:
1. كيىز ءۇيدىڭ بولىكتەرى
2. ءۇيدىڭ كيىز قاپتاۋلارى
3. كيىز ءۇيدىڭ تۇرلەرى
4. باعالاۋ پاراعى. وقۋشىلار ءبىر - ءبىرىن باعالايدى.( 1 - ءشى توپ 2ءشى توپتى، 2 - ءشى توپ 3 - ءشى توپتى، 3 - ءشى توپ 1 - ءشى توپتى باعالايدى.)
– بالالار، ءبىز جاڭا ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبىن انىقتاپ، مازمۇنىن ايتىپ، كيىز ءۇي تۋرالى ءبىراز مالىمەت الدىق. ەندى ءار توپ ءبىرىن - ءبىرى باعالاسىن.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
