InfoHub Logo

ماحاببات ول بىرنەشە عاسىرلار بويى تالقىلانىپ كەلە جاتقان كەڭ تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى. ول تۋرالى كوپتەگەن جازۋشىلار مەن اقىندار ءوز ويىن جەتكىزىپ، حالىقپەن ءبولىسىپ وتىرعان. سول سياقتى ءازىلحان نۇرشايىقوۆ تا ءوزىنىڭ “ماحاببات، قىزىق مول جىلدار” كىتابىندا ەكى ادام اراسىنداعى ىستىق سەزىمدەردى كورسەتىپ، وقىرمانعا ۇمىتىلماس اسەر قالدىردى.

رومانداعى وقيعا ۇلى وتان سوعىسىنان كەيىن، حالىقتىڭ ەندى عانا سۇراپىل سوعىستان قۇتىلعان كەزدەرىندە ورىن الىپ وتىر. شىعارمانىڭ باستى كەيىپكەرى — ەربول. ول ەندى عانا سوعىستان قايتىپ، حالىق قاھارمانى اتالعان جاس باتىرلاردىڭ ءبىرى. الماتىعا كەلگەن سوڭ، بىردەن قازگۋ-گە وقۋعا ءتۇسىپ، ءوزىنىڭ جاڭا ءومىرىن اق قاعازدان باستايدى، دەگەنىمەن تاعدىر ونى اياماي، اياعىنان شالا بەرەدى.

بۇل كىتاپ ادام بويىنداعى ارسىزدىق قاسيەتىن اشىق تالقىلايدى. ومىردە ادامداردىڭ بىرنەشە تۇرلەرى كەزدەسەدى. سولاردىڭ ءبىرى — ار-ۇياتىنان ايىرىلعان، اتا-اناسىنىڭ تاربيەسىن جەرگە توككەن جانە بابالارىمىزدىڭ مۇراتىن ساتقاندار. بۇل قوعام مۇشەلەرى حالىقتى تەك تومەنگە تارتىپ، ونىڭ گۇلدەنۋىنە مۇرشا بەرمەيدى. مىسالى، شىعارماداعى وسى تەرىس جاقتارعا يە كەيىپكەرلەردىڭ ءبىرى ول تۇماجان. ول ەربول ىسپەتتەس سوعىستان ون ەكى مۇشەسى ساۋ بولىپ قايتقان، فاشيستتەرگە تويتارىس بەرگەن سوعىس ارداگەرى، الايدا بەس ساۋساق بىردەي ەمەس دەگەندەي، ونىڭ جاعىمسىزدىعىنان ءاربىر وقىرمان تاڭ قالادى. اۆتوردىڭ جاناما مىنەزدەۋدى ءساتتى قولدانعانىنىڭ ارقاسىندا ءبىز تۇماجاننىڭ وتىرىك سويلەيتىن جانە زاندەم ەكەنىن بىلەمىز. مەنىڭ كوڭىلىمە كىربىڭ سالعان ىستەرىنىڭ ەڭ سوراقىسى ول — مەڭتايدى كۇشپەن قىزدىق ابىرويىنان جانە پاگىنەن ايىرعانى. وسىنداي ادامداردىڭ دا بار ەكەنىن ايتۋ ارقىلى اۆتور وقىرمانعا ءومىردىڭ تەرىس جاعىن ايقىن كورسەتەدى.

سونىمەن قاتار، روماندا قىزقۇمارلىق ماسەلەسى دە كەڭ تارالعان. اۆتور وسى قۇمارلىقتى سىناپ، مەتافورالىق ادىستەردى ءساتتى قولدانا وتىرىپ وقىرمانعا وي سالدى. “قۇمارلىق كوبىنەسە اڭشىعا ءتان قاسيەت. اڭشى كورگەڭ اڭىن قۇتقارماۋعا تىرىسادى. ول كوكالا قانات ۇيرەكتى سۇيگەنىنە ەمەس، سوعان وعىنىڭ تيگەنىنە رازى بولادى. اڭشىعا شولاق ءساتتىڭ قۋانىشى عانا قاجەت. ال ماحاببات ماڭگىلىك قۋانىشتىڭ تۋىن ۇستايدى”، - دەگەن اۆتور سوزدەرى وسىعان دالەل بولادى. ياعني ءناپسىقۇمار ادام ول - اڭشى. ول ولتىرۋگە، ءوزىنىڭ جاڭا قۇربانىڭ ۇستاپ الىپ ءشولىڭ قاڭدىرعىسى عانا كەلەدى. تۋرا سولاي، قىزقۇمار جىگىت تە جىنىستىق سوقىر تىلەك قۇلىنا اينالىپ، جالت ەتپە سەزىمدى عانا اڭسايدى. ونىڭ تۇراقتىلى جوق، ول جەلوكپە جانە قىزىققىش بولىپ كەلەدى. ال وسىنداي سيپاتتاماعا يە قۋ جىگىتتەر قالاي شا ماحاببات پەن شىن سەزىمگە قولىن سوزا الادى؟! وسىنى پايىمداپ، اۆتور وقىرمانعا ساباق بەرەدى. بۇل ونىڭ باستى ماقساتتارىنىڭ ءبىرى — وقىرماندى شىن ماحاببات پەن جاي ءتان قۇمارلىعىنىڭ ايىرماشىلىعىن ءتۇسىندىرۋ.

وسى تۇستا بۇل كىتاپتىڭ ەڭ شىرىندى جانە مەن ءۇشىن ەڭ اسەرلى جاعى ايقىندالادى. ول — ەر مەن ايەل اراسىنداعى ناعىز، رياسىز جانە ءمولدىر ماحاببات سەزىمى. مەن ءازىلحان نۇرشايىقوۆتىڭ ماحاببات تۋرالى ايتقان پاراساتىن ەريح فرومنىڭ “سۇيىسپەنشىلىك ونەرى” كىتابىمەن سالىستىرسام، ولاردىڭ سارالاعانى ۇقساس كەلەدى. ياعني ماحاببات ول جاي سۇلۋلىققا ۇلاسقان الدامشى، وتكىنشى قىزىعۋشىلىق ەمەس. ول — عاشىقتىق سەزىمىنىڭ تۋدىرعان دوستىق، اۋىزبىرشىلىك، ءوزارا سەنىم، سابىرلىق، كەشىرىمدىلىك، سىپايىلىق، قالتقىسىز قامقورلىق جانە جاۋاپكەرشىلىك بورىشى. ال كىرشىكسىز عاشىقتىققا قالاي جەتۋگە بولادى؟ “ماحاببات، قىزىق مول جىلدار” رومانىندا وسىعان دا جاۋاپ بار. ول شىنايى عاشىقتىقتى “ءبىر كورگەننەن عاشىق بولۋ”-دان اجىراتىپ، ارا-جىگىن انىقتايدى. ماسەلەن، جىگىتتەردىڭ كەيبىرى قىزدى ءبىر كورگەننەن ۇناتىپ، وعان قۇمار بولۋدى ماحابباتپەن پارا-پار سانايدى، الايدا ول ەشبىر قيسىنعا كەلمەيدى، سەبەبى ءبىر كورىنگەن قىزدىڭ باسىنداعى قاسيەتتەردى بىردەن انىقتاۋعا بولمايدى، ول مۇمكىن ەمەس. قىز بويىنداعى سۇلۋلىق ول عاشىق بولۋدىڭ تەك ءبىر عانا شارتى، ءبىراق سونىمەن قاتار تاعى اقىل-پاراسات، ادامگەرشىلىك جانە تاربيە دەگەن قاسيەتتەر بار. وسى ۇشەۋىڭە يە بولعان ايەلدى ارۋ دەپ اتايدى. اۆتور ايتقانداي، “ومىردە سۇلۋ كوپ، ارۋ از”. ال ۇناتىپ قالعان قىزىڭ ارۋ ەكەنىنە كوز جەتكىزۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن جاستار ءوز ءناپسىن تيىپ، تەز قاۋىشۋعا قۇمارتپاۋى قاجەت. “ۇزاق سويلەسىپ، سىيلاسىپ، سىرلاسىپ، ابدەن بىلەسكەننەن كەيىن، شىن سۇيەتىنىنە، بىرىگىپ، جاراستى ءومىر كەشەتىندەرىنە انىق سەنىسكەننەن سوڭ عانا بىر-بىرىنە ءلاززات قۇشاقتارىن اشسا ابزال. كىرشىكسىز تازا ماحابباتتىڭ تاتتىلىگى دە سول بولماق…” - دەگەن كىتاپتان ءۇزىندى سونى ناسيحاتتايدى.

ودان بولەك، جىگىتتى دە “ءبىر كورگەننەن عاشىق بولدىم” دەۋ اقىلعا سىيمايدى. قىزقۇمار جىگىت وڭاي ولجا تابۋ ءۇشىن قىزدىڭ كوزىڭە ءشوپ سالىپ جالعان ماحاببات تۋرالى سوعا بەرەدى، ال ءجاسوسپىرىم، بەيكۇنا قىزدار وعان سەنىپ قالادى، سول سەبەپتى قىزدىڭ ىشكى قاسيەتتەرى سەكىلدى، ۇلدىڭ دا وعان سايكەس تەرەنىڭدە جاتقان مۇراتىن ءبىلۋ قاجەت. جىگىت قىز الدىنا قويعان تالاپتارىنا ءوزى دە لايىق بولۋى ءتيىس. ەرىنشەك، سوزىڭدە تۇرمايتىن، ماسكۇنەم، مەنمەن جىگىت ءوز-وزىڭ ارلەپ، قىزدىڭ الدىندا ناعىز قاھارمان، باتىر رەتىندە شىعۋى مۇمكىن. ال وسىنى اشكەرەلەۋ ماقساتىندا ءازىلحان نۇرشايىقوۆ ماحابباتتى تەڭىزبەن تەڭەستىرگەن مەتافورالىق ءادىسىن قولدانعان. ياعني اۆتوردىڭ ايتۋىنشا، تەڭىزدى ءبىرىنشى رەت كورگەننەن ونىڭ سۋى اششى نەمەسە تۇششى ەكەنىن، استىندا نە بارىن بىلۋگە مۇمكىن ەمەس. ونى تەك تەڭىزگە ءتۇسىپ كورىپ، تۇبىنە سۇڭگىگەن ادام عانا ايتا الادى. تۋرا سولاي، ادامنىڭ دا شىن بەتىن تەك سونىمەن ابدەن ءبىلىسىپ، بايلانىس تاپقاننان كەيىن عانا اڭعارۋعا بولادى.

ال ەندى بىر-بىرىنە شىنىمەن دە عاشىق بولعان ەكى جار جۇپ بولىپ قوسىلىپ، باقىت كەشىپ جاتقاننىڭ وزىڭدە دە، ەكى جاق لاپىلداپ جانىپ تۇرعان وتقا كەزەك-كەزەك “اعاش” سالىپ وتىرۋى قاجەت. ياعني ولاردىڭ ماحابباتتارى قاراۋسىز قالعان گۇل سياقتى سولىپ قالماۋى ءۇشىن ادام ونىڭ جاعدايىن جاساپ وتىرۋى ءتيىس. سۇيىكتىسىن ماپەلەۋ، ونى قۋانتۋعا تىرىسۋ، سونىڭ كوڭىلىن قالدىرماۋ — ماحاببات كۇشىنىڭ تۋرا سول قالپىندا ساقتالىپ قالۋىنىڭ كەپىلدىگى.

وسى جوعارىداعى ايتىلعانداردىڭ بارلىعى — كىتاپتىڭ بەرەر تاربيەلىك ءمانى. اۆتور وسى ويلاردى كەيىپكەرلەردىڭ ىس-ارەكەتى مەن ديالوگ-مونولوگتارى ارقىلى جەتكىزىپ، وقىرماندى ادامگەرشىلىككە جانە ىستىق ماحابباتقا شاقىرادى. قوسا ايتاتىن نارسە، ەربول، مەڭتاي سياقتى ۇلگى رەتىندە كورسەتىلگەن كەيىپكەرلەردەن باسقا، كىتاپتىڭ سيۋجەتىندە بايقالاتىن كوپتەگەن دەتالدار دا اۆتوردىڭ ادامگەرشىلىك ويلارىن نىعايتادى. مىسالى، كىتاپتىڭ تاراۋلارىنىڭ بىرىندە “اپامنىڭ ويلارى” دەگەن جازبالار پايدا بولادى. ولاردىڭ تىزبەكتەلگەن 26 ناقىل سوزدەرى بار. ولاردىڭ تاربيەلىك ءمانى زور ەكەنىن دالەلدەيتىن ءبىر مىسال: “ەشكىممەن بارقىلداپ ۇرىسپا، باعاڭدى جوياسىڭ” دەگەن جازبالاردان ءۇزىندى.

سونىمەن قاتار، كىتاپتىڭ قوسىمشا ەرەكشەلىگى ول وقىرمان ءۇشىن اسا قىزىقتى جانە ەكى ەزۋىڭ ەكى قۇلاعىنا تارتاتىن رومانتيكالىق ەپيزودتارى. كەيىپكەرلەردىڭ بىر-بىرىنە سەزىمدەرى تۋرالى اشىق ايتۋىنا جۇرەكسىنۋى، ازىلدەرى، ىڭعايسىز جانە ۇياتقا قالدىرار وقيعالارى، ايقاسقان قۇشاقتارى جانە سۇيىسكەندەرى — وسىنىڭ بارلىعى كىتاپتى باستان-اياعىنا دەيىن وقۋعا تالپىندىرادى.

ال، جازىلعانىن ءبارىن بەكىتۋگە ۋاقىت كەلدى. ءازىلحان نۇرشايىقوۆ شىنىمەن دە ەرەكشە جازۋ ستيلىنە يە، قالاممەن سۋرەت سالعان ۇلى جازۋشى. ونىڭ “ماحاببات، قىزىق مول جىلدار” شىعارماسى قازىرگى جانە كەلەسى ۇرپاققا مۇرا بولاتىن اسىل قازىڭا بولىپ تابىلادى. ونى بار جانىمەن ءتۇسىنىپ وقىعان ادام ءوز ءوي-ورىسىن كەڭەيتۋمەن قاتارلاس، ادامگەرشىلىگىن دە دامىتادى.

---