وقۋشىلاردىڭ سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ داعدىلارىن دەنساۋلىق ساقتاۋ تەحنولوگياسى نەگىزىندە قالىپتاستىرۋ
بايانداما
تاقىرىبى: «وقۋشىلاردىڭ سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ داعدىلارىن دەنساۋلىق ساقتاۋ تەحنولوگياسى نەگىزىندە قالىپتاستىرۋ»/«وسنوۆنىە رەكومەنداسيي ك رازرابوتكە ي پروۆەدەنيۋ زدوروۆەسبەرەگايۋششەگو ۋروكا»
دەنى ساۋ ادام - تابيعاتتىڭ ەڭ قىمبات جەمىسى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءوز تاۋەلسىزدىگىن العاننان باستاپ وسى ۇستانىمدى باسشىلىققا الىپ كەلەدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆ جىل سايىن حالىققا جولداۋىن قازاقستان ازاماتتارىنىڭ دەنساۋلىعىن نىعايتۋ، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ىنتالاندىرۋ ەگەمەندىكتىڭ كىلتىن ۇستار جاستاردىڭ بولاشاعىنا اپاراتىن، التىن سۇرلەۋ دەسە بولادى.
ەلىمىزدىڭ بولاشاعى جاستار بولعاندىقتان، «سالاماتتى قازاقستان - 2015» اتتى مەملەكەتتىك باعدارلامادا حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن نىعايتۋ، مەملەكەتتىڭ ءبىرىنشى كەزەكتەگى اتقاراتىن، شارالارىنىڭ ءبىرى ەكەندىگىن اتاپ كورسەتكەنى بارشامىزعا ءمالىم. باعدارلامانىڭ باستى ماقساتى، مۇراتى حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ مەن دەموگرافيالىق احۋالدى جاقسارتۋ، سوندىقتان قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءوز تاۋەلسىزدىگىن العاننان باستاپ وسى ۇستانىمدى باسشىلىققا الىپ كەلەدى.
«ساۋلىق بايلىق نەگىزى» - دەپ ايتقانداي، ءاربىر ادام سالاۋاتتى ءومىر سالتى مەن ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن اۋرۋدىڭ الدىڭ الۋ جانە بولدىرماۋ. دۇرىس تاماقتانۋ، قورشاعان ورتانى جاقسارتۋ تۋرالى، سونىمەن دەنە تاربيەسىمەن اينالىسۋى كەرەك. ەسىرتكىلەردى تەمەكى مەن الكوگولدى تۇتىنۋدى قويىپ تازالىق پەن سانيتاريا شارالارىن ساقتاۋ ءۇشىن كۇرەس جۇرگىزۋ. دەنساۋلىق الەۋمەتتىك بايلىقتىڭ نەگىزى، سوندىقتان ونى ساقتاپ، نىعايتۋعا بارلىق جاعدايلار جاسالۋى قاجەت.
سالاۋاتتى ءومىر سالتىن جاستاردىڭ بويىندا قالىپتاستىرۋ مەملەكەتىمىزدىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىندا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ نەگىزى رەتىندە كورسەتىلگەن. وندا ۇلتتىق جانە ادامزاتتىق قۇندىلىقتار، عىلىم مەن پراكتيكا جەتىستىكتەرى نەگىزىندە جەكە ادامداردى قالىپتاستىرۋعا، دامىتۋعا جانە كاسىبي شىڭداۋعا باعىتتالعان ءبىلىم الۋ ءۇشىن قاجەتتى جاعدايلار جاساۋ جولدارى بەلگىلەنگەن.
ءبىز بەيبىت ەلدە، مەملەكەتتىك ءبىلىمدى جەتىلدىرۋگە اسا ءمان بەرگەن ەلدە تۇرامىز. جالپى ءبىلىم بەرۋدىڭ ماقساتى – تەرەڭ ءبىلىمنىڭ، كاسىبي داعدىلاردىڭ نەگىزىندە ەركىن باعدارلاي بىلۋگە، ءوزىن - ءوزى دامىتۋعا ادامگەرشىلىك تۇرعىسىنان جاۋاپتى شەشىمدەردى قابىلداۋعا قابىلەتتى جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ، ياعني جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋعا نەگىزدەلگەن، اقپاراتتى تەحنولوگيانى تەرەڭ مەڭگەرگەن، جىلدام وزگەرىپ جاتاتىن بۇگىنگى زامانعا لايىقتى، جاڭاشىل، رۋحاني بايلىعى مول تۇلعانى قالىپتاستىرۋ.
دەنى ساۋ، قوعامنىڭ قۋاتتى دەمەكشى، قاي حالىقتىڭ بولسا دا بولاشاعى جاستاردىڭ دەنساۋلىعىنا تىكەلەي بايلانىستى. سوندىقتان سىزدەردى سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋعا شاقىرامىز، قۇرمەتتى جاستار!
وسنوۆنىە رەكومەنداسيي ك رازرابوتكە ي پروۆەدەنيۋ زدوروۆەسبەرەگايۋششەگو ۋروكا.
پروبلەمى سوحرانەنيا زدوروۆيا ۋچاششيحسيا ستالي وسوبەننو اكتۋالنىمي نا سوۆرەمەننوم ەتاپە. كريزيسنىە ياۆلەنيا ۆ وبششەستۆە سپوسوبستۆوۆالي يزمەنەنيۋ موتيۆاسيي وبرازوۆاتەلنوي دەياتەلنوستي ۋ ۋچاششيحسيا، سنيزيلي يح تۆورچەسكۋيۋ اكتيۆنوست، زامەدليلي يح فيزيچەسكوە ي پسيحيچەسكوە رازۆيتيە، ۆىزۆالي وتكلونەنيا ۆ يح سوسيالنوم پوۆەدەنيي.
ۆ سوزداۆشەيسيا وبستانوۆكە ەستەستۆەننىم ستالو اكتيۆنوە يسپولزوۆانيە پەداگوگيچەسكيح تەحنولوگيي، ناسەلەننىح نا وحرانۋ زدوروۆيا ۋچاششيحسيا.
سەل زدوروۆەسبەرەگايۋششيح وبرازوۆاتەلنىح تەحنولوگيي وبۋچەنيا – وبەسپەچيت ستۋدەنتۋ ۆوزموجنوست سوحرانەنيا زدوروۆيا زا پەريود وبۋچەنيا ۆ ۋچەبنوم زاۆەدەنيي، سفورميروۆات ۋ نەگو نەوبحوديمىە زنانيا، ۋمەنيا ي ناۆىكي پو زدوروۆومۋ وبرازۋ جيزني، ناۋچيت يسپولزوۆات پولۋچەننىە زنانيا ۆ پوۆسەدنيەۆنوي جيزني.
دليا دوستيجەنيا ەتوي سەلي بولشۋيۋ رول يگراەت پرەدمەت «بيولوگيا»، پرەپوداۆانيە كوتوروگو پوزۆولياەت ورگانيچنو ۆپيسىۆات پرينسيپى زدوروۆە سبەرەجەنيا ۆ تەمى ۋروكوۆ، ۆ رازليچنىە زادانيا كاك نا ۋروكاح، تاك ي ۆو ۆرەميا دوماشنەي رابوتى.
وسنوۆوي زدوروۆە سبەرەگايۋششەي تەحنولوگيي ياۆلياەتسيا سوبليۋدەنيە سلەدۋيۋششيح پرينسيپوۆ:
• ۋچەت ۆوزراستنو - پولوۆىح وسوبەننوستەي؛
• ۋچەت سوستويانيا زدوروۆيا ۋچەنيكا ي ەگو ينديۆيدۋالنىح پسيحوفيزيچەسكيح وسوبەننوستەي پري ۆىبورە فورم، مەتودوۆ ي سرەدستۆ وبۋچەنيا؛
• سترۋكتۋريروۆانيە ۋروكا ۆ زاۆيسيموستي وت ۋروۆنيا ۋمستۆەننوي رابوتوسپوسوبنوستي ۋچاششيحسيا
• يسپولزوۆانيە زدوروۆە سبەرەگايۋششيح دەيستۆيي دليا سوحرانەنيا رابوتوسپوسوبنوستي ي راسشيرەنيا فۋنكسيونالنىح ۆوزموجنوستەي ورگانيزما ۋچاششيحسيا.
ودنيم يز گلاۆنىح ناپراۆلەنيي زدوروۆە سبەرەجەنيا ياۆلياەتسيا سوزدانيە زدوروۆوگو پسيحولوگيچەسكوگو كليماتا نا ۋروكاح بيولوگيي ي پوۆىشەنيە ينتەرەسا ك پرەدمەتۋ. ۆ سۆيازي س ەتيم ۆاجنو ۆو ۆرەميا ۋروكا چەرەدوۆات رازليچنىە ۆيدى ۋچەبنوي دەياتەلنوستي، يسپولزوۆات مەتودى، سپوسوبستۆۋيۋششيە اكتيۆيزاسيي ينيسياتيۆى ي تۆورچەسكوگو ساموۆىراجەنيا ساميح وبۋچايۋششيحسيا. بولشوە زناچەنيە يمەەت تاكجە ي ەموسيونالنىي كليمات نا ۋروكە، ەموسيونالنايا موتيۆاسيا ۆ ناچالە ۋروكا، سوزدانيە سيتۋاسيي ۋسپەحا.
رەزيۋميرۋيا سكازاننوە، حوچۋ سكازات ليۋبايا تەحنولوگيا وبۋچەنيا دولجنا بىت ناپراۆلەنا نا سوحرانەنيە ي ۋكرەپلەنيە زدوروۆيا ۋچاششيحسيا. چتو نا سەگودنياشنيي مومەنت اكتۋالنو ۆ ناشەي جيزني.
تاقىرىبى: «وقۋشىلاردىڭ سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ داعدىلارىن دەنساۋلىق ساقتاۋ تەحنولوگياسى نەگىزىندە قالىپتاستىرۋ»/«وسنوۆنىە رەكومەنداسيي ك رازرابوتكە ي پروۆەدەنيۋ زدوروۆەسبەرەگايۋششەگو ۋروكا»
دەنى ساۋ ادام - تابيعاتتىڭ ەڭ قىمبات جەمىسى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءوز تاۋەلسىزدىگىن العاننان باستاپ وسى ۇستانىمدى باسشىلىققا الىپ كەلەدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆ جىل سايىن حالىققا جولداۋىن قازاقستان ازاماتتارىنىڭ دەنساۋلىعىن نىعايتۋ، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ىنتالاندىرۋ ەگەمەندىكتىڭ كىلتىن ۇستار جاستاردىڭ بولاشاعىنا اپاراتىن، التىن سۇرلەۋ دەسە بولادى.
ەلىمىزدىڭ بولاشاعى جاستار بولعاندىقتان، «سالاماتتى قازاقستان - 2015» اتتى مەملەكەتتىك باعدارلامادا حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن نىعايتۋ، مەملەكەتتىڭ ءبىرىنشى كەزەكتەگى اتقاراتىن، شارالارىنىڭ ءبىرى ەكەندىگىن اتاپ كورسەتكەنى بارشامىزعا ءمالىم. باعدارلامانىڭ باستى ماقساتى، مۇراتى حالىقتىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ مەن دەموگرافيالىق احۋالدى جاقسارتۋ، سوندىقتان قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءوز تاۋەلسىزدىگىن العاننان باستاپ وسى ۇستانىمدى باسشىلىققا الىپ كەلەدى.
«ساۋلىق بايلىق نەگىزى» - دەپ ايتقانداي، ءاربىر ادام سالاۋاتتى ءومىر سالتى مەن ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن اۋرۋدىڭ الدىڭ الۋ جانە بولدىرماۋ. دۇرىس تاماقتانۋ، قورشاعان ورتانى جاقسارتۋ تۋرالى، سونىمەن دەنە تاربيەسىمەن اينالىسۋى كەرەك. ەسىرتكىلەردى تەمەكى مەن الكوگولدى تۇتىنۋدى قويىپ تازالىق پەن سانيتاريا شارالارىن ساقتاۋ ءۇشىن كۇرەس جۇرگىزۋ. دەنساۋلىق الەۋمەتتىك بايلىقتىڭ نەگىزى، سوندىقتان ونى ساقتاپ، نىعايتۋعا بارلىق جاعدايلار جاسالۋى قاجەت.
سالاۋاتتى ءومىر سالتىن جاستاردىڭ بويىندا قالىپتاستىرۋ مەملەكەتىمىزدىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىندا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ نەگىزى رەتىندە كورسەتىلگەن. وندا ۇلتتىق جانە ادامزاتتىق قۇندىلىقتار، عىلىم مەن پراكتيكا جەتىستىكتەرى نەگىزىندە جەكە ادامداردى قالىپتاستىرۋعا، دامىتۋعا جانە كاسىبي شىڭداۋعا باعىتتالعان ءبىلىم الۋ ءۇشىن قاجەتتى جاعدايلار جاساۋ جولدارى بەلگىلەنگەن.
ءبىز بەيبىت ەلدە، مەملەكەتتىك ءبىلىمدى جەتىلدىرۋگە اسا ءمان بەرگەن ەلدە تۇرامىز. جالپى ءبىلىم بەرۋدىڭ ماقساتى – تەرەڭ ءبىلىمنىڭ، كاسىبي داعدىلاردىڭ نەگىزىندە ەركىن باعدارلاي بىلۋگە، ءوزىن - ءوزى دامىتۋعا ادامگەرشىلىك تۇرعىسىنان جاۋاپتى شەشىمدەردى قابىلداۋعا قابىلەتتى جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋ، ياعني جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋعا نەگىزدەلگەن، اقپاراتتى تەحنولوگيانى تەرەڭ مەڭگەرگەن، جىلدام وزگەرىپ جاتاتىن بۇگىنگى زامانعا لايىقتى، جاڭاشىل، رۋحاني بايلىعى مول تۇلعانى قالىپتاستىرۋ.
دەنى ساۋ، قوعامنىڭ قۋاتتى دەمەكشى، قاي حالىقتىڭ بولسا دا بولاشاعى جاستاردىڭ دەنساۋلىعىنا تىكەلەي بايلانىستى. سوندىقتان سىزدەردى سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋعا شاقىرامىز، قۇرمەتتى جاستار!
وسنوۆنىە رەكومەنداسيي ك رازرابوتكە ي پروۆەدەنيۋ زدوروۆەسبەرەگايۋششەگو ۋروكا.
پروبلەمى سوحرانەنيا زدوروۆيا ۋچاششيحسيا ستالي وسوبەننو اكتۋالنىمي نا سوۆرەمەننوم ەتاپە. كريزيسنىە ياۆلەنيا ۆ وبششەستۆە سپوسوبستۆوۆالي يزمەنەنيۋ موتيۆاسيي وبرازوۆاتەلنوي دەياتەلنوستي ۋ ۋچاششيحسيا، سنيزيلي يح تۆورچەسكۋيۋ اكتيۆنوست، زامەدليلي يح فيزيچەسكوە ي پسيحيچەسكوە رازۆيتيە، ۆىزۆالي وتكلونەنيا ۆ يح سوسيالنوم پوۆەدەنيي.
ۆ سوزداۆشەيسيا وبستانوۆكە ەستەستۆەننىم ستالو اكتيۆنوە يسپولزوۆانيە پەداگوگيچەسكيح تەحنولوگيي، ناسەلەننىح نا وحرانۋ زدوروۆيا ۋچاششيحسيا.
سەل زدوروۆەسبەرەگايۋششيح وبرازوۆاتەلنىح تەحنولوگيي وبۋچەنيا – وبەسپەچيت ستۋدەنتۋ ۆوزموجنوست سوحرانەنيا زدوروۆيا زا پەريود وبۋچەنيا ۆ ۋچەبنوم زاۆەدەنيي، سفورميروۆات ۋ نەگو نەوبحوديمىە زنانيا، ۋمەنيا ي ناۆىكي پو زدوروۆومۋ وبرازۋ جيزني، ناۋچيت يسپولزوۆات پولۋچەننىە زنانيا ۆ پوۆسەدنيەۆنوي جيزني.
دليا دوستيجەنيا ەتوي سەلي بولشۋيۋ رول يگراەت پرەدمەت «بيولوگيا»، پرەپوداۆانيە كوتوروگو پوزۆولياەت ورگانيچنو ۆپيسىۆات پرينسيپى زدوروۆە سبەرەجەنيا ۆ تەمى ۋروكوۆ، ۆ رازليچنىە زادانيا كاك نا ۋروكاح، تاك ي ۆو ۆرەميا دوماشنەي رابوتى.
وسنوۆوي زدوروۆە سبەرەگايۋششەي تەحنولوگيي ياۆلياەتسيا سوبليۋدەنيە سلەدۋيۋششيح پرينسيپوۆ:
• ۋچەت ۆوزراستنو - پولوۆىح وسوبەننوستەي؛
• ۋچەت سوستويانيا زدوروۆيا ۋچەنيكا ي ەگو ينديۆيدۋالنىح پسيحوفيزيچەسكيح وسوبەننوستەي پري ۆىبورە فورم، مەتودوۆ ي سرەدستۆ وبۋچەنيا؛
• سترۋكتۋريروۆانيە ۋروكا ۆ زاۆيسيموستي وت ۋروۆنيا ۋمستۆەننوي رابوتوسپوسوبنوستي ۋچاششيحسيا
• يسپولزوۆانيە زدوروۆە سبەرەگايۋششيح دەيستۆيي دليا سوحرانەنيا رابوتوسپوسوبنوستي ي راسشيرەنيا فۋنكسيونالنىح ۆوزموجنوستەي ورگانيزما ۋچاششيحسيا.
ودنيم يز گلاۆنىح ناپراۆلەنيي زدوروۆە سبەرەجەنيا ياۆلياەتسيا سوزدانيە زدوروۆوگو پسيحولوگيچەسكوگو كليماتا نا ۋروكاح بيولوگيي ي پوۆىشەنيە ينتەرەسا ك پرەدمەتۋ. ۆ سۆيازي س ەتيم ۆاجنو ۆو ۆرەميا ۋروكا چەرەدوۆات رازليچنىە ۆيدى ۋچەبنوي دەياتەلنوستي، يسپولزوۆات مەتودى، سپوسوبستۆۋيۋششيە اكتيۆيزاسيي ينيسياتيۆى ي تۆورچەسكوگو ساموۆىراجەنيا ساميح وبۋچايۋششيحسيا. بولشوە زناچەنيە يمەەت تاكجە ي ەموسيونالنىي كليمات نا ۋروكە، ەموسيونالنايا موتيۆاسيا ۆ ناچالە ۋروكا، سوزدانيە سيتۋاسيي ۋسپەحا.
رەزيۋميرۋيا سكازاننوە، حوچۋ سكازات ليۋبايا تەحنولوگيا وبۋچەنيا دولجنا بىت ناپراۆلەنا نا سوحرانەنيە ي ۋكرەپلەنيە زدوروۆيا ۋچاششيحسيا. چتو نا سەگودنياشنيي مومەنت اكتۋالنو ۆ ناشەي جيزني.
You Might Also Like
-
ءپان: ماتەماتيكا كلاسس: 5
-
مەنىڭ شىعارماشىلىقتاعى تاقىرىبىم: تەحنولوگيا پانىندە وقىتۋدىڭ جاڭا تەحنولوگياسىن قولدانىپ، وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىعىن، ىزدەنىمپازدىعىن قالىپتاستىرۋ
