قازاقستانداعى ءدىني زاڭ قانداي دەڭگەيدە
حالىقسىز بيلىك بولمايدى، ال – ءدىنسىز حالىق بولمايدى. ءار ۇلتتىڭ وزىنە بەلگىلى، ۇستاناتىن ءدىنى بولادى. حالىقتىڭ تۇتاستىعى مەن ءدىننىڭ تۇتاستىعى جانە مەملەكەتتىڭ تۇتاستىعى اراسىندا تىكەلەي تاۋەلدى بايلانىس بار. قازاقستان پرەزيدەنتى ن. نازاربايەۆ قازاننىڭ 13ء-ى كۇنى «ءدىني قىزمەت جانە ءدىني ۇيىمدار تۋرالى» زاڭعا قول قويدى. ەلىمىز تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەن سوڭ ەلدىڭ سىرتقى، ىشكى ساياسي جاعدايىنان بولەك ەلدىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنداعى عانا ەمەس، ازاماتتاردىڭ دىني-مادەني ومىرىندەگى باسىمدىقتارعا دا كۇردەلى وزگەرىستەر ەنگىزدى.
اتا زاڭدا ايشىقتالعان نورمالار نەگىزىندە 1992 جىلدىڭ 15 قاڭتارىندا «ءدىني سەنىم بوستاندىعى جانە ءدىني بىرلەستىكتەر» تۋرالى زاڭ قابىلداندى. زاڭدا كورسەتىلگەن تالاپتار مەن كوزدەلگەن ماقساتتار وسىدان سول كەزەڭدەگى قازاقستان قوعامىنىڭ ناقتى احۋالىنا نەگىزدەلگەن بولاتىن.
سوڭعى ەكى ونجىلدىق ىشىندە ەلىمىزدىڭ ءرۋحاني-دىني كەلبەتى ەلەۋلى وزگەرىسكە ۇشىرادى. ءدىني قىزمەت بەلسەندىلىگى كۇشەيىپ، ءدىني بىرلەستىكتەر سانى ەسەلەپ ارتتى، تەرىس جات ءدىني ىس-ارەكەتتەر دە بوي كورسەتە باستادى. سوندىقتان زاڭدىق نورمالاردى زاماناۋي احۋالعا سايكەستەندىرۋ ماقساتىندا اتالمىش زاڭعا 1994، 1997، 2004، 2005 جىلدارى ءبىرقاتار وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلدى.
2011 جىلدىڭ 18 مامىرىندا ءدىن سالاسىنداعى دەربەس ۋاكىلەتتى ورگان – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءدىن ىستەرى اگەنتتىگى قۇرىلدى. اگەنتتىك تاراپىنان مەملەكەتتىڭ ءدىن سالاسىنداعى ستراتەگيالىق باعىتىن ايقىنداعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭى ازىرلەنىپ، 2011 جىلدىڭ 11 قازانىندا قابىلداندى.
بۇگىنگى ۋاقىتتا قازاقستانداعى ءدىني جاعداي تۇراقتى دەسەك بولادى. ءبىراقتا وسى جەردە ءدىننىڭ قازىرگى قازاقستاندىق قوعامعا ايتارلىقتاي ىقپالىن اتاپ كەتكەن ءجون. ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ كوبەيۋى، ءدىن ۇيلەرىنىڭ جاپپاي بوي كوتەرۋى وسىعان دالەل. قازاقستاندا قازىرگى كەزدە 4551 ءدىني بىرلەستىك بار ەكەن. قازاقستان تۇرعىندارىنىڭ باسىم بولىگى ءدىندى ەتنيكالىق مادەنيەتتىڭ جانە ۇلتتىق ءسالت-داستۇردىڭ ەلەمەنتى رەتىندە قاراستىرادى. ءداستۇرلى ءدىني ينستيتۋتتاردىڭ ىقپال ەتۋ اياسى كەڭەيۋدە، حالىقتىڭ ءدىني ىقپالعا بوي الدىرۋى جيىلەۋدە، ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ الەۋمەتتىك فۋنكسيالارى كۇشەيۋدە، ءدىني ءبىلىمنىڭ ءرولى ارتۋدا، ءدىني ميسسيونەرلەردىڭ قىزمەتى جاندانۋدا.
«ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭى ءبىزدىڭ قوعام ءۇشىن ماڭىزى وراسان زور. ول ازاماتتىق قوعامدى قالىپتاستىرۋدى ىلگەرى جىلجىتۋدا ايتارلىقتاي ىقپال ەتە الادى. سوندىقتان قانداي دا ءبىر زايىرلى مەملەكەت دىنگە قاتىستى ءوزىنىڭ ۇلتتىق زاڭناماسىن تۇپكىلىكتى ايقىنداپ الۋعا مىندەتتى.
«ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭدا مەملەكەت ءدىن مەن ءدىني بىرلەستىكتەردەن بولىنگەنى تۋرالى كونستيتۋسيالىق نورما ناقتى جازىلعان. ءبىر دە ءبىر ءدىن مەملەكەتتىك نەمەسە مىندەتتى دەپ بەلگىلەنبەيدى. وسىلايشا، مەملەكەتتىڭ زايىرلىلىعى اتاپ كورسەتىلگەنى قوعامدىق جانە مەملەكەتتىك ينستيتۋتتاردىڭ بىرىگۋىنە جول بەرمەيدى.
قازۇۋ، ءدىنتانۋ ماماندىعى 3 كۋرس ستۋدەنتى،
ابلاحاتوۆا سىمبات
اعا وقىتۋشى، PhD. مۇقان نۇرزات
You Might Also Like
-
مەن، ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 3ء-شى كۋرس ستۋدەنتىمىن. بولاشاق «ءدىنتانۋشىمىن». قازىرگە دەيىن ءوز ماماندىعىمدى تانىستىرا باستاسام بولدى: «يمام، اۋعىز ايتاتىن اد...
-
شاكارىم دۇنيەتانىمىندا «ءدىن» جانە «دىنشىلەر» دەگەن قوس ۇعىم قاتار قولدانىلادى. ءدىن مەن دىنشىلەردى ءبىر دەپ قاراۋ شاكارىم دۇنيەتانىمىن تۇسىنبەستىك بولار ەدى. دىنشىلەر — ...
