InfoHub Logo

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى
“فيلوسوفيا جانە ساياساتتانۋ” فاكۋلتەتى
“ءدىنتانۋ جانە مادەنيەتتانۋ” كافەدراسى
ءدىنتانۋ ماماندىعى 4-كۋرس امانجولوۆا ارۋجان 
جەتەكشى: قازۇۋ اعا وقىتۋشىسى تۋنگاتوۆا ۇ.ا.
 
قازىرگى الەمدە مادەنيەتتى، تاريحتى جانە الەۋمەتتىك پروسەستەردى جاقسىراق تۇسىنۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ءدىنتانۋلىق ءبىلىم قوعام ءۇشىن ماڭىزدى ءرول اتقارادى. ءدىنتانۋلىق ءبىلىم – دۇنيە جۇزىندەگى دىندەردى، ولاردىڭ ىلىمدەرىن، امالدارىن، تاريحىن جانە قوعامعا اسەرىن زەرتتەيتىن عىلىم. وسى عىلىمنىڭ ارقاسىندا ءارتۇرلى دىندەردى زەرتتەۋگە، ولاردىڭ ىلىمدەرى مەن امالدارىن سالىستىرۋعا، ءارتۇرلى سەنىمدەردىڭ نەگىزگى كوزقاراستارى مەن دوگمالارىن تۇسىنۋگە بولادى.

قازىرگى ورىس قوعامىندا ءدىنتانۋلىق ءبىلىمنىڭ ءىس جۇزىندە جۇزەگە اسۋى 2012 جىلدان باستالدى. ول جىلى جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە وركسم پاندىك باعىتى ەنگىزىلىپ، جوعارى اتتەستاسيالىق كوميسسيانىڭ عىلىمي ماماندىعى رەتىندە تەولوگيا بويىنشا ديسسەرتاسيالار قورعاۋمەن جوعارى ءبىلىم مەن جوعارى وقۋ ورنىنان كەيىنگى ءبىلىم دەڭگەيىنە كوشۋمەن ءبىلىم بەرۋ جۇيەلى سيپات الدى. 

رەسەيدە ءدىنتانۋلىق ءبىلىمدى زەرتتەۋ ماڭىزدى، ويتكەنى بۇل ەلدە ۇلكەن ءدىني جانە مادەني ارتۇرلىلىك بار. رەسەيدە كۇردەلى جانە قىزىقتى مادەني لاندشافتتى قۇرايتىن ءارتۇرلى ءدىني بىرلەستىكتەر مەن نانىمدار قاتار ءومىر سۇرەدى.

ءدىنتانۋدى وقۋ وسى ايىرماشىلىقتار مەن ەرەكشەلىكتەر تۋرالى تۇسىنىك الۋعا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ءبىلىم مەن عىلىمنان ساياسات پەن ديپلوماتياعا دەيىنگى قىزمەتتىڭ ءارتۇرلى سالالارىندا پايدالى بولاتىن بىرەگەي ءبىلىم مەن قۇزىرەتتەردى الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سونىمەن قاتار، ءدىنتانۋ گۋمانيتارلىق ءبىلىم مەن دۇنيەتانىمدى قالىپتاستىرۋدىڭ ماڭىزدى قۇرالىنا اينالۋدا. سوندىقتان رەسەي ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە ءدىنتانۋ ماماندىعىن تاڭداۋ تابىستى مانساپ پەن قىزىقتى ءومىردىڭ كىلتى. 

رەسەيدەگى ءدىنتانۋلىق ءبىلىمدى بەرەتىن ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەتتەر:

سانكت-پەتەربۋرگ تەولوگيالىق اكادەمياسى - رەسەيدەگى ەڭ كونە جانە ەڭ قۇرمەتتى ءدىني وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىرى.  ول ستۋدەنتتەرگە پراۆوسلاۆيەنىڭ، سونداي-اق باسقا دا الەمدىك دىندەردىڭ تاريحى مەن دوكتريناسىن تەرەڭ مەڭگەرۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ءدىنتانۋ باعدارلامالارىن ۇسىنادى.

رەسەي مەملەكەتتىك گۋمانيتارلىق ۋنيۆەرسيتەتى (رگگۋ) ەلدەگى جەتەكشى گۋمانيتارلىق ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. رەسەي مەملەكەتتىك گۋمانيتارلىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءدىنتانۋ كافەدراسى تاريحتى، فيلوسوفيانى، ءدىن سوسيولوگياسىن جانە باسقا دا كوپتەگەن اسپەكتىلەردى زەرتتەۋدى قامتيتىن كەشەندى باعدارلامانى ۇسىنادى.

ماسكەۋ تەولوگيالىق اكادەمياسى - ستۋدەنتتەر ءدىنتانۋ بويىنشا ءبىلىم الا الاتىن تاعى ءبىر بەدەلدى پراۆوسلاۆيەلىك وقۋ ورنى. اكادەميا باكالاۆريات پەن ماگيستراتۋرا باعدارلامالارىن ۇسىنادى.

باۋمان تەولوگيالىق سەمينارياسى – رۋحاني جانە زايىرلى ءبىلىمدى بىرىكتىرەتىن بىرەگەي وقۋ ورنى. سەمينارياداعى ءدىنتانۋ باعدارلاماسى پراۆوسلاۆيەلىك داستۇرگە نەگىزدەلگەن، ءبىراق باسقا دىندەردى دە زەرتتەۋدى ۇيرەتەدى. 

بۇل ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ءارقايسىسى وزىنشە ەرەكشە. 

رەسەيدە ءدىنتانۋ فاكۋلتەتىنە ءتۇسۋ ءۇشىن، ادەتتە، ورىس ءتىلى جانە قوعامتانۋ (تاريح، قوعامتانۋ) پاندەرىنەن ءبىرىڭعاي مەملەكەتتىك ەمتيحان تاپسىرۋ قاجەت.  كەيبىر ۋنيۆەرسيتەتتەر شەت تىلىنەن ءبىرىڭعاي مەملەكەتتىك ەمتيحاندى تاپسىرۋدى تالاپ ەتۋى مۇمكىن. دەگەنمەن، بۇل ءار ۋنيۆەرسيتەتتە ءارتۇرلى بولۋى مۇمكىن، سوندىقتان ءارقاشان وقۋ ورىندارىنىڭ رەسمي ۆەب-سايتتارىن الدىن الا تەكسەرىپ نەمەسە قابىلداۋ كوميسسياسىنا تىكەلەي حابارلاسقان ءجون.

كەيبىر ۋنيۆەرسيتەتتەردە ءدىنتانۋ فاكۋلتەتىنە ءتۇسۋ ءۇشىن قوسىمشا تالاپتار بولۋى مۇمكىن. بۇل سۇحباتتى، بەلگىلى ءبىر تاقىرىپ بويىنشا ەسسە جازۋدى نەمەسە ءتىپتى ارنايى ىشكى ەمتيحاندى تاپسىرۋدى قامتۋى مۇمكىن.  ءدىنتانۋ ماماندىعىنا تۇسەتىن ستۋدەنتتەرگە، ادەتتە، الەمدەگى نەگىزگى دىندەر تۋرالى نەگىزگى بىلىمگە يە بولۋ ۇسىنىلادى.

قورىتىندىلاي كەلە، رەسەي-كوپۇلتتى عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە كوپ كونفەسسيالى ەل. ءار ءتۇرلى دىندەردىڭ وكىلدەرى  قاتار ءومىر سۇرەدى جانە ءوزارا ارەكەتتەسەدى. سونداي-اق، ءدىني ماسەلەلەر حالىقارالىق ارەنادا ۇلكەن ماڭىزعا يە. "ءدىنتانۋ" ماماندىعى نەگىزىنەن تەولوگيالىق ەمەس، زايىرلى عىلىم بولىپ تابىلادى. ول كەڭ ەرۋديسيانى، ورىس جانە الەمدىك مادەنيەتتى ءبىلۋدى تالاپ ەتەدى. ستۋدەنتتەر الەمدىك دىندەردى، ولاردىڭ پايدا بولۋ تاريحىن جانە قازىرگى ومىردەگى ورنىن زەرتتەيدى. بۇل تەك مادەني عانا ەمەس، سونىمەن قاتار الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق، ساياسي جانە ءتىپتى قۇقىقتىق اسپەكت تۋرالى باياندايدى.

---