يا ءتاياستىڭ «پويىز» اڭگىمەسىن قايتالاۋ
موتيۆاسيا: (ۇستەلدە قوراپ بار)
بالالار، بۇل نە؟ (قوراپ)
مۇندا نە بار ەكەنىن بىلگىڭىز كەلە مە؟ (بالالار)
جۇمباقتىڭ شەشۋىن تابايىق.
قىستا قۇلاقتار قاتىپ قالماۋى ءۇشىن
ونى باسىڭنىڭ ۇستىنە لاقتىر. (قالپاق)
سيقىرلى ءسات: (قوراپتى اشادى، سۋرەتتى شىعارادى)
بالالار، مىنا سۋرەتتەردى اتايىق (قولعاپ، پالتو، باس كيىم، كيىز ەتىك)
جىگىتتەر مۇنى سۇيىسپەنشىلىكپەن شاقىرسىن
جاتتىعۋ ويىن «سۇيىسپەنشىلىكپەن اتا»
- كيىمدەردى قالاي اتاۋعا بولادى، ەگەر ولار كىشكەنتاي بولسا (سۇيىسپەنشىلىكپەن): ۇلكەن پالتو - كىشكەنتاي... (پالتو)، ۇلكەن قولعاپتار - كىشكەنتاي... (قولعاپتار)، قولعاپتار -... (قولعاپتار)، شارف -... (شارف)، قالپاق -... (قالپاق)، كۇرتە -… (كۇرتە). ايتىڭىزشى، ءبىز بۇل زاتتاردى جىلدىڭ قاي مەزگىلىندە كيەمىز؟ (قىس) ديداكتيكالىق ويىن «قىسقى سەرۋەنگە كيىم مەن اياق كيىم الىڭىز» (تەرۋ كەنەپتە مەن كيىمدەر بەينەلەنگەن زاتتىق سۋرەتتەردى شىعارامىن).
- سەرۋەنگە شىققاندا قانداي كيىم كيەر ەدىڭدى كىم ايتىپ، كورسەتە الادى؟ (بالالار كيىمدى تاڭدايدى جانە اتايدى)
- قىستا كيەتىن كيىمدەر قالاي اتالادى؟ (قىسقى كيىم)
«قىس قىزىعى» سوزدىك ويىنى (تەرۋ كەنەپتە مەن ويىنداردى بەينەلەيتىن زاتتىق سۋرەتتەردى سەرۋەنگە قويامىن، بالالار «قىس» تاقىرىبىنداعى سۋرەتتەردى تاڭداۋى كەرەك). ال قىستا سەرۋەندەۋگە جانە قانداي ويىندار ويناۋعا بولادى؟ (شاڭعىمەن سىرعاناۋ، شانامەن سىرعاناۋ، كونكي تەبۋ، سنەگوۆيك جاساۋ، قاردان سلايد سالۋ، ودان كونكي تەبۋ، اققالا ويناۋ...).
بالالار قاراڭدارشى، قانشا قىزىقتى سۋرەتتەر، ءبىراق بۇل سۋرەتتەر قاراپايىم ەمەس، ولاردىڭ ىشىندە
«س» دىبىسى جاسىرىلعان. مەن «س» دىبىسى بار زاتتاردى اتاۋدى ۇسىنامىن (شانا، قار، قار ۇشقىنى، مۇزداق، قار ادامى)
- شانامەن قالاي جۇگىرۋگە بولاتىنىن بىلەسىڭ بە؟ (توبەدەن تومەن ءتۇسىڭىز، ارقاندى جول بويىمەن الىپ ءجۇرىڭىز).
وقۋ، اڭگىمەگە يلليۋستراسيالار قاراستىرۋ.
يا. تاياستىڭ «پويىز» اڭگىمەسىن وقۋ: بارلىق جەردە قار. ماشانىڭ شاناسى بار. ميشانىڭ شاناسى بار. توليانىڭ شاناسى بار.
گاليدىڭ شاناسى بار. شانا جوق ءبىر اكەم.
ول گالينانىڭ شاناسىن الىپ، ونى توليندەرگە، توليندەردى ميشيندەرگە، ميشيندەردى ماشيندەرگە جالعادى.
بۇل پويىز بولىپ شىقتى.
ميشا ايقايلايدى: - تۋ - تۋ! - ول ماشينيست.
ماشا ايقايلايدى: - بيلەتتەرىڭ! - ول ديريجەر.
اكەم ءجىپتى تارتىپ:- چۋح - چۋح... چۋح - چۋگ.... دەيدى.
دەمەك، ول تەپلوۆوز.
- بالالار، سەندەر قالاي ويلايسىڭدار، مەن وقىعانىم اڭگىمە نەمەسە ەرتەگى مە؟ (ءبىز جاۋاپتاردى تىڭدايمىز).
- نەگە؟ اڭگىمەنى جازۋشى جازادى. اڭگىمەنىڭ اۆتورى بولۋى كەرەك. ەرتەگىلەر ادامدارمەن بىرگە كەلەدى. اڭگىمە ناقتى وقيعالار، ومىردە نە بولۋى مۇمكىن ەكەندىگى تۋرالى ايتادى. ال ەرتەگىلەر ويدان شىعارىلعان وقيعالار تۋرالى ايتادى. ەرتەگىدە قيال مەن فانتاستيكا كوپ.
مازمۇنى بويىنشا اڭگىمە.
- بالالار، سەندەرگە ەرتەگى ۇنادى ما؟
- بۇل ەرتەگى نە دەيدى؟ (بالالاردىڭ جاۋاپتارى). (بارلىعىنىڭ شاناسى بولعانى دۇرىس، تەك ءبىر اكەدە شاناسى جوق).
- اڭگىمە قالاي باستالادى؟ (بارلىق جەردە قار جاۋىپ تۇر جانە بارلىق جىگىتتەردە شانالار بار).
- اڭگىمەدە قاي ۋاقىت تۋرالى ايتىلعان؟ (قىس تۋرالى).
- قالاي ويلايسىڭدار، نەگە قىس مەزگىلى بولدى؟ (دۇرىس، جاقسى دوستار، ويتكەنى بارلىق جەردە قار جاۋىپ، جىگىتتەردە شانالار بولعان، ال ءبىز قىستا تەك شانامەن جۇرەمىز).
- شانا تەبەتىن بالالاردىڭ ەسىمدەرى كىم؟ (توليا، گاليا، ميشا، ماشا).
- كىمدە شانا جوق؟ (اكە).
- بالالار پويىزعا قالاي كەلدى؟ (اكەم شانانى الىپ، ولاردى ءبىر - بىرىنە ءىلىپ قويدى).
- جۇرگىزۋشى كىم بولدى؟ (دۇرىس: ميشا، ول ايقايلادى: تۋ - تۋ).
- كوندۋكتور كىم بولدى؟ (دۇرىس: ماشا، ول ايقايلادى:
- بيلەتتەرىڭ).
- لوكوموتيۆ دەگەن كىم؟ (دۇرىس: اكە - ول ءجىپتى تارتىپ: - چۋح - چۋح) دەدى. دەنە شىنىقتىرۋ ءسىز بۇل پويىزدى كوشەدە وينايسىز با؟ قالاي؟ ويناعىڭىز كەلە مە؟ مىنە، ءبىزدى كۇتىپ تۇرعان تەپلوۆوز.
كەرىسىنشە، بالالار، ءبىز ورىن الىپ جاتىرمىز، بىرىنەن سوڭ ءبىرى تۇرىڭىز. ءبىز موتوردى ىسكە قوسامىز جانە كەتەمىز، كەتەيىك! تۋ - تۋ! بالالار قولدارىن كەۋدەگە «بۇرادى».
دوڭگەلەكتەر، دوڭگەلەكتەر، سوعۋ، سوعۋ، سوعۋ.
ولار شەڭبەر بويىمەن «جۇرگىزەدى».
ال شاعىن تىركەمەلەردە جىگىتتەردىڭ ناۋقانى جۇرەدى. چۋگ - چۋگ - چۋگ! سونىمەن ءبىز ساياحاتقا شىقتىق. ەندى ورىندىقتارعا وتىرىڭىز. اڭگىمەنى قايتا وقۋ. مەن بۇل اڭگىمەنى قايتادان وقيمىن، ال ءسىز ونى كەيىنىرەك جولداستارىڭىزعا ايتىپ بەرۋ ءۇشىن ونى ەستە ساقتاۋعا تىرىسىڭىز.
اڭگىمەنى قايتالاۋ.
- ەندى ءبىز «پويىز» اتتى ەرتەگىنى قايتالايمىز. (قايتا ايتۋ قيىنعا سوعاتىن بالالارمەن بىرگە قايتالاپ ايتۋدى قولدانۋعا بولادى)
مەن باستايمىن، سەن ونى اياقتايسىڭ.
- بارلىق جەردە (قار).
- ماشانىڭ جانىندا (شانا).
- ميشانىڭ (شانا) جانە ت. ب.
قورىتىندى:
- بۇگىن مەن سەندەرگە وقىپ بەرگەن اڭگىمەنىڭ اتى قالاي؟
- دۇرىس، «پويىز».
- نەگە ولاي اتالادى؟
- ويتكەنى اكەم شاناعا بالالارعا پويىز جاسادى.
- سىزگە ۇنادى ما؟ (بالالاردىڭ جاۋاپتارى).
بالالار، بۇل نە؟ (قوراپ)
مۇندا نە بار ەكەنىن بىلگىڭىز كەلە مە؟ (بالالار)
جۇمباقتىڭ شەشۋىن تابايىق.
قىستا قۇلاقتار قاتىپ قالماۋى ءۇشىن
ونى باسىڭنىڭ ۇستىنە لاقتىر. (قالپاق)
سيقىرلى ءسات: (قوراپتى اشادى، سۋرەتتى شىعارادى)
بالالار، مىنا سۋرەتتەردى اتايىق (قولعاپ، پالتو، باس كيىم، كيىز ەتىك)
جىگىتتەر مۇنى سۇيىسپەنشىلىكپەن شاقىرسىن
جاتتىعۋ ويىن «سۇيىسپەنشىلىكپەن اتا»
- كيىمدەردى قالاي اتاۋعا بولادى، ەگەر ولار كىشكەنتاي بولسا (سۇيىسپەنشىلىكپەن): ۇلكەن پالتو - كىشكەنتاي... (پالتو)، ۇلكەن قولعاپتار - كىشكەنتاي... (قولعاپتار)، قولعاپتار -... (قولعاپتار)، شارف -... (شارف)، قالپاق -... (قالپاق)، كۇرتە -… (كۇرتە). ايتىڭىزشى، ءبىز بۇل زاتتاردى جىلدىڭ قاي مەزگىلىندە كيەمىز؟ (قىس) ديداكتيكالىق ويىن «قىسقى سەرۋەنگە كيىم مەن اياق كيىم الىڭىز» (تەرۋ كەنەپتە مەن كيىمدەر بەينەلەنگەن زاتتىق سۋرەتتەردى شىعارامىن).
- سەرۋەنگە شىققاندا قانداي كيىم كيەر ەدىڭدى كىم ايتىپ، كورسەتە الادى؟ (بالالار كيىمدى تاڭدايدى جانە اتايدى)
- قىستا كيەتىن كيىمدەر قالاي اتالادى؟ (قىسقى كيىم)
«قىس قىزىعى» سوزدىك ويىنى (تەرۋ كەنەپتە مەن ويىنداردى بەينەلەيتىن زاتتىق سۋرەتتەردى سەرۋەنگە قويامىن، بالالار «قىس» تاقىرىبىنداعى سۋرەتتەردى تاڭداۋى كەرەك). ال قىستا سەرۋەندەۋگە جانە قانداي ويىندار ويناۋعا بولادى؟ (شاڭعىمەن سىرعاناۋ، شانامەن سىرعاناۋ، كونكي تەبۋ، سنەگوۆيك جاساۋ، قاردان سلايد سالۋ، ودان كونكي تەبۋ، اققالا ويناۋ...).
بالالار قاراڭدارشى، قانشا قىزىقتى سۋرەتتەر، ءبىراق بۇل سۋرەتتەر قاراپايىم ەمەس، ولاردىڭ ىشىندە
«س» دىبىسى جاسىرىلعان. مەن «س» دىبىسى بار زاتتاردى اتاۋدى ۇسىنامىن (شانا، قار، قار ۇشقىنى، مۇزداق، قار ادامى)
- شانامەن قالاي جۇگىرۋگە بولاتىنىن بىلەسىڭ بە؟ (توبەدەن تومەن ءتۇسىڭىز، ارقاندى جول بويىمەن الىپ ءجۇرىڭىز).
وقۋ، اڭگىمەگە يلليۋستراسيالار قاراستىرۋ.
يا. تاياستىڭ «پويىز» اڭگىمەسىن وقۋ: بارلىق جەردە قار. ماشانىڭ شاناسى بار. ميشانىڭ شاناسى بار. توليانىڭ شاناسى بار.
گاليدىڭ شاناسى بار. شانا جوق ءبىر اكەم.
ول گالينانىڭ شاناسىن الىپ، ونى توليندەرگە، توليندەردى ميشيندەرگە، ميشيندەردى ماشيندەرگە جالعادى.
بۇل پويىز بولىپ شىقتى.
ميشا ايقايلايدى: - تۋ - تۋ! - ول ماشينيست.
ماشا ايقايلايدى: - بيلەتتەرىڭ! - ول ديريجەر.
اكەم ءجىپتى تارتىپ:- چۋح - چۋح... چۋح - چۋگ.... دەيدى.
دەمەك، ول تەپلوۆوز.
- بالالار، سەندەر قالاي ويلايسىڭدار، مەن وقىعانىم اڭگىمە نەمەسە ەرتەگى مە؟ (ءبىز جاۋاپتاردى تىڭدايمىز).
- نەگە؟ اڭگىمەنى جازۋشى جازادى. اڭگىمەنىڭ اۆتورى بولۋى كەرەك. ەرتەگىلەر ادامدارمەن بىرگە كەلەدى. اڭگىمە ناقتى وقيعالار، ومىردە نە بولۋى مۇمكىن ەكەندىگى تۋرالى ايتادى. ال ەرتەگىلەر ويدان شىعارىلعان وقيعالار تۋرالى ايتادى. ەرتەگىدە قيال مەن فانتاستيكا كوپ.
مازمۇنى بويىنشا اڭگىمە.
- بالالار، سەندەرگە ەرتەگى ۇنادى ما؟
- بۇل ەرتەگى نە دەيدى؟ (بالالاردىڭ جاۋاپتارى). (بارلىعىنىڭ شاناسى بولعانى دۇرىس، تەك ءبىر اكەدە شاناسى جوق).
- اڭگىمە قالاي باستالادى؟ (بارلىق جەردە قار جاۋىپ تۇر جانە بارلىق جىگىتتەردە شانالار بار).
- اڭگىمەدە قاي ۋاقىت تۋرالى ايتىلعان؟ (قىس تۋرالى).
- قالاي ويلايسىڭدار، نەگە قىس مەزگىلى بولدى؟ (دۇرىس، جاقسى دوستار، ويتكەنى بارلىق جەردە قار جاۋىپ، جىگىتتەردە شانالار بولعان، ال ءبىز قىستا تەك شانامەن جۇرەمىز).
- شانا تەبەتىن بالالاردىڭ ەسىمدەرى كىم؟ (توليا، گاليا، ميشا، ماشا).
- كىمدە شانا جوق؟ (اكە).
- بالالار پويىزعا قالاي كەلدى؟ (اكەم شانانى الىپ، ولاردى ءبىر - بىرىنە ءىلىپ قويدى).
- جۇرگىزۋشى كىم بولدى؟ (دۇرىس: ميشا، ول ايقايلادى: تۋ - تۋ).
- كوندۋكتور كىم بولدى؟ (دۇرىس: ماشا، ول ايقايلادى:
- بيلەتتەرىڭ).
- لوكوموتيۆ دەگەن كىم؟ (دۇرىس: اكە - ول ءجىپتى تارتىپ: - چۋح - چۋح) دەدى. دەنە شىنىقتىرۋ ءسىز بۇل پويىزدى كوشەدە وينايسىز با؟ قالاي؟ ويناعىڭىز كەلە مە؟ مىنە، ءبىزدى كۇتىپ تۇرعان تەپلوۆوز.
كەرىسىنشە، بالالار، ءبىز ورىن الىپ جاتىرمىز، بىرىنەن سوڭ ءبىرى تۇرىڭىز. ءبىز موتوردى ىسكە قوسامىز جانە كەتەمىز، كەتەيىك! تۋ - تۋ! بالالار قولدارىن كەۋدەگە «بۇرادى».
دوڭگەلەكتەر، دوڭگەلەكتەر، سوعۋ، سوعۋ، سوعۋ.
ولار شەڭبەر بويىمەن «جۇرگىزەدى».
ال شاعىن تىركەمەلەردە جىگىتتەردىڭ ناۋقانى جۇرەدى. چۋگ - چۋگ - چۋگ! سونىمەن ءبىز ساياحاتقا شىقتىق. ەندى ورىندىقتارعا وتىرىڭىز. اڭگىمەنى قايتا وقۋ. مەن بۇل اڭگىمەنى قايتادان وقيمىن، ال ءسىز ونى كەيىنىرەك جولداستارىڭىزعا ايتىپ بەرۋ ءۇشىن ونى ەستە ساقتاۋعا تىرىسىڭىز.
اڭگىمەنى قايتالاۋ.
- ەندى ءبىز «پويىز» اتتى ەرتەگىنى قايتالايمىز. (قايتا ايتۋ قيىنعا سوعاتىن بالالارمەن بىرگە قايتالاپ ايتۋدى قولدانۋعا بولادى)
مەن باستايمىن، سەن ونى اياقتايسىڭ.
- بارلىق جەردە (قار).
- ماشانىڭ جانىندا (شانا).
- ميشانىڭ (شانا) جانە ت. ب.
قورىتىندى:
- بۇگىن مەن سەندەرگە وقىپ بەرگەن اڭگىمەنىڭ اتى قالاي؟
- دۇرىس، «پويىز».
- نەگە ولاي اتالادى؟
- ويتكەنى اكەم شاناعا بالالارعا پويىز جاسادى.
- سىزگە ۇنادى ما؟ (بالالاردىڭ جاۋاپتارى).
You Might Also Like
-
ۇزاق مەرزىمدى جوسپاردىڭ تاراۋى:3 - ءبولىم. مەملەكەت، سوعىس جانە ريەۆوليۋسيالار تاريحىنان3. 1. بولىمشەمەملەكەتتىڭ تاريحي تيپتەرى، فورمالارى جانە ساياسي رەجيمدەر مەكتەپ: كۇنى: ءمۇعالىمنىڭ اتى - ءجونىسىنىپ:...
