InfoHub Logo

Дастархан батасы және ас қайырудың дәстүрі туралы толық мәлімет. Бата берудің маңызы, түрлері және жолдары. Қазақ халқының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары.

 

Мазмұны

Тақырыптар	Қысқаша сипаттама
Кіріспе	Дастархан батасы мен ас қайырудың маңызы
Дастархан батасының тарихы	Бата беру дәстүрінің шығу тегі мен тарихи маңызы
Бата берудің маңызы	Бата берудің рухани және мәдени маңызы
Батаның түрлері	Ас батасы, той батасы, сапар батасы және т.б.
Дастархан батасы	Дастархан батасының ерекшелігі мен орындалу тәсілі
Ас қайыру деген не?	Ас қайырудың мәні мен маңызы
Ас қайыру дәстүрі	Ас қайыру рәсімін орындаудың жолдары
Дастархан батасының мәтіндері	Батаның дәстүрлі мәтіндері
Ас қайыру мәтіндері	Ас қайыруға арналған мәтіндер
Бата беру салттары	Бата беру салттарының ерекшеліктері
Бата берудің қазіргі кездегі маңызы	Заманауи қоғамдағы бата берудің рөлі
Бата берушілердің міндеттері	Бата берушінің міндеттері мен жауапкершілігі
Бата берудің тәрбиелік мәні	Бата беру арқылы тәрбие беру
Бата берудің әдебиеті	Бата берудің әдебиеттегі көрінісі
Батаның діни аспектілері	Бата берудің діни маңызы мен аспектілері
Бата беру дәстүрінің аймақтық ерекшеліктері	Қазақстанның әртүрлі аймақтарындағы бата беру дәстүрінің ерекшеліктері
Бата беру өнері	Бата беру өнерінің даму жолдары
Бата беру үрдісіндегі өзгерістер	Заманауи өзгерістер мен жаңалықтар
Бата беру мен ас қайырудың ортақ тұстары	Бата беру мен ас қайырудың ұқсастықтары мен айырмашылықтары
Қорытынды	Бата беру мен ас қайырудың болашақтағы маңызы

Қазақ халқының мәдениеті мен рухани өмірінде дастархан батасы мен ас қайырудың ерекше орны бар. Бата беру - рухани күш пен жақсылықтың көзі деп саналады, ал ас қайыру арқылы адамдар тағамның қасиетін арттырып, оған алғысын білдіреді. Бұл дәстүрлер халықтың салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпының ажырамас бөлігі болып табылады.

Дастархан батасының тарихы

Дастархан батасы ежелден бері қазақ халқының тұрмыс-тіршілігінде ерекше орын алған. Оның шығу тегі халықтың діни сенімдерімен, рухани дәстүрлерімен тығыз байланысты. Қазақтар батаны адамдардың өміріне жақсылық, бақыт және береке әкелетін қуатты сөздер деп санайды.

Бата берудің маңызы

Бата беру - бұл тек әдет-ғұрып емес, ол адамдардың бір-біріне деген құрметі мен махаббатының белгісі. Бата арқылы адамдар бір-біріне жақсылық тілейді, рухани қолдау көрсетеді. Бата беру әсіресе үлкендердің жас ұрпаққа өнеге көрсетуінің бір түрі болып табылады.

Батаның түрлері

Қазақ халқының баталары әртүрлі жағдайларға арналған. Мысалы, ас батасы, той батасы, сапар батасы, үйлену батасы, наурыз батасы және т.б. Әрбір бата өзіне тән ерекшеліктері мен мағынасы бар.

Дастархан батасы

Дастархан батасы - арнайы асқа арналған бата. Бұл бата көбінесе үлкендердің немесе құрметті қонақтардың ауызынан шығарылады. Дастархан батасы арқылы дастархан басында отырғандардың амандығы, денсаулығы, берекесі тілінеді.

Ас қайыру деген не?

Ас қайыру - бұл дастархан басында ас ішкеннен кейін айтылатын алғыс пен ризашылықтың белгісі. Ас қайыру арқылы адамдар тағамның берекесін тілеп, оны дайындағандарға алғысын білдіреді.

Ас қайыру дәстүрі

Ас қайыру рәсімі арнайы сөздермен, дұғалармен айтылып, асқа деген құрмет пен ризашылықты көрсетеді. Бұл дәстүр көбінесе дастархан батасымен бірге орындалады.

Дастархан батасының мәтіндері

Дәстүрлі дастархан батасының мәтіндері халықтың ауыз әдебиетінде кеңінен таралған. Мысалы:

• "Дастарханымыз берекелі болсын, әрбір тіліміз адал болсын."
• "Алла тағала ырыс-береке берсін, дастарханымыз мол болсын."

Ас қайыру мәтіндері

Ас қайыруға арналған мәтіндер де ерекше мағынаға ие. Мысалы:

• "Ас қайырлы болсын, берекелі болсын."
• "Алла тағала астың дәмін арттырсын, деніміз сау болсын."

Бата беру салттары

Бата беру салттары әр аймақта әртүрлі болуы мүмкін. Бұл салттар халықтың тұрмыс-тіршілігі мен рухани өмірінің ажырамас бөлігі болып табылады.

Бата берудің қазіргі кездегі маңызы

Қазіргі заманда бата беру дәстүрі өз маңызын жоғалтқан жоқ. Керісінше, ол халықтың рухани байлығы мен мәдени мұрасын сақтаудың бір жолы ретінде маңызды рөл атқарады.

Бата берушілердің міндеттері

Бата беруші адамның міндеттері мен жауапкершілігі ерекше. Ол өзінің батасы арқылы халықтың рухани байлығын арттыруға, жақсылық пен берекені тілеп, халықты рухани тұрғыдан қолдауға тырысады.

Бата берудің тәрбиелік мәні

Бата беру арқылы үлкендер жас ұрпаққа тәрбие беріп, оларды рухани тұрғыдан байытады. Бұл дәстүр арқылы балаларға жақсы қасиеттер мен адамгершілік қағидалары үйретіледі.

Бата берудің әдебиеті

Бата беру дәстүрі қазақ әдебиетінде де көрініс тапқан. Көптеген ақын-жазушылар батаның маңызын, оның рухани құндылықтарын өз шығармаларында суреттеген.

Батаның діни аспектілері

Бата беру дәстүрінің діни маңызы зор. Ол халықтың діни сенімдерімен тығыз байланысты және дұғалармен, рухани сөздермен айтылады.

Бата беру дәстүрінің аймақтық ерекшеліктері

Қазақстанның әртүрлі аймақтарында бата беру дәстүрінің өзіндік ерекшеліктері бар. Бұл ерекшеліктер халықтың тұрмыс-тіршілігіне, мәдениетіне байланысты қалыптасқан.

Бата беру өнері

Бата беру - бұл өнер. Оны әркім орындай алмайды. Бата беруші адам рухани бай, тәжірибелі болуы керек.

Бата беру үрдісіндегі өзгерістер

Заманауи қоғамда бата беру дәстүрі де өзгерістерге ұшыраған. Бірақ оның мәні мен маңызы өзгермейді.

Бата беру мен ас қайырудың ортақ тұстары

Бата беру мен ас қайырудың ортақ тұстары көп. Екеуі де халықтың рухани өмірінің ажырамас бөлігі болып табылады.

Қорытынды

Қазақ халқының дастархан батасы мен ас қайыру дәстүрлері - бұл халықтың рухани байлығы мен мәдени мұрасының бір бөлігі. Бұл дәстүрлер халықтың бірлігін, рухани байлығын арттырып, адамдарды жақсылыққа жетелейді.

Жиі қойылатын сұрақтар

Дастархан батасы деген не?

Дастархан батасы - бұл арнайы асқа арналған бата, дастархан басында отырғандардың амандығы, денсаулығы және берекесі тілінеді.

Ас қайыру деген не?

Ас қайыру - бұл дастархан басында ас ішкеннен кейін айтылатын алғыс пен ризашылықтың белгісі.

Бата берудің қандай түрлері бар?

Бата берудің әртүрлі түрлері бар: ас батасы, той батасы, сапар батасы және т.б.

Дастархан батасының мәтіндері қандай?

Дәстүрлі дастархан батасының мәтіндері халықтың ауыз әдебиетінде кеңінен таралған және әртүрлі болуы мүмкін.

Ас қайыру мәтіндері қандай?

Ас қайыруға арналған мәтіндер де ерекше мағынаға ие және көбінесе алғыс пен ризашылықты білдіреді.

Бата беру дәстүрі қайдан шыққан?

Бата беру дәстүрі қазақ халқының діни сенімдері мен рухани дәстүрлерімен тығыз байланысты.

 

 

 

Дастарханға бата – қазақтың ертеден келе жатқан ұлттық дәстүрлерінің бірі. Бата, тілек ақ дастархан басында, түрлі тойларда, жақсылықтарда айтылады. Сіздерге тәрбиелік мәні жоғары халқымыздың асыл қазынасының бірі бата туралы мәлімет беріп, үздік баталар топтамасын ұсынамыз. Қонаққа бәріміз барамыз, бірақ бәріміз дастархан басында жақсы бата айта алмай жатамыз. Не істеу керек? Әрине дастарханға арналған баталарды жаттау қажет!

 

Дастарханға қысқаша бата
Бата беру, дастарханға бата беру
Шаңыраққа бата
Дастархан, ас: Бата беру
Дастарханға бата жаттау
Дастарханға, асқа бата беру
Дастарханға бата
Ахмет Байтұрсыновтың берген батасы
Соқыр Абыздың батасы
Бүркітші Омар қарттың батасы
Қанжығалы Асаубайдың батасы
Бекентай пірәдардың батасы
Дәмге бата
Тойдағы дастарханға бата
Той жасаған үй иесіне дастарханға берілетін бата

Дастарханға қысқаша бата

Дастарханың тоқ болсын,
Уайым-қайғы жоқ болсын!
Жарды болсаң жасыма,
Бай болсаң, тасыма!
Бақ-дәулет берсін басыңа,
Ғұмыр берсін жасыңа.
Бәле-жала, жын-шайтан,
Жоламасын қасыңа!
Иманның байлығын берсін,
Құт-берекенің бәрі келсін!

Бірлік берсін басыңа,
Береке берсін асыңа.

Әумин

Құдай жарылқасын,
Бақ қарасын,
Қыдыр дарысын!
Айдан аман,
жылдан есен қылып,
Үйдегі, түздегі
Мал-басты аман қылсын!

Әумин

Дастарханың майлы,
Көңілің жайлы болсын.
Өміріңе не тілесең,
Тілегің қабыл болсын.

Жарылқа, құдай, қабыл ет!
Жарылқаудың қамын ет!
Бай ет, мамыр ет,
Батамды мұстажап ет!
Құдайдан не тілесе,
Соны әзір ет!
Құдай тағала, мұның ақниетін
Қабыл ет! Әумин!

Баға алмастай малды бол!
Жалшы менен құлыңа,
Әбүйір берсін қызыңа,
Дәулет берсін ұлыңа!
Әумин!

Бір құдайым оңдасын,
Оң жолыңа бастасын!
Үйіңді түрлі апаттан,
Құса-қайғыдан сақтасын!
Үміт артқан ұл қызың,
Ел сенімін ақтасын!
Аумин!

Аумин десең маған,
Құдай берсін саған.
Алтыннан – жағаң,
Күмістен – тағаң.
Оң жағыңнан кетпесін
Күрпілдек қара сабаң.
Жортсаң жолың болсын,
Жолдасың қыдыр болсын.
Тілеуің қабыл,
Мұратың асыл болсын.
Ішкенің қымыз,
Жегенің сырбаз,
Кигенің түлкі болсын,
Жүрген жерің ойын-күлкі болсын!

 

Қозыға толсын көгенің,
Тұлпар болсын көгенің.
Құтты болсын құрығың,
Сүтті болсын құдығың.
Қияқты болсын сұңқарың,
Тұяқты болсын тұлпарың.
Өрісті болсын жайлауың,
Ырысты болсын қыстауың.
Арыстандай болсын айбатың,
Аюдай болсын қайратың.
Гүлге толсын өңірің,
Көңілді өтсін өмірің.
Асқа толсын табағың,
Ашық болсын қабағың.

Шайың қызыл болсын,
Ғұмырың ұзын болсын.
Несібең таса берсін,
Дұшпаның қаша берсін,
Құдайым ұзақ ғұмыр жаза берсін!

Пейіліңе қонақжай
Бата берем қолың жай:
Ақ жарылған жүрегің,
Қабыл болсын тілегің.

Бізге сойдың семіз тай,
Төрт түлігің болсын сай.
Өсіп-өніп ұрпағың,
Төрт қиырға қанат жай!

Бізге сойдың құлын,
Жақсыдан болсын жұғым.
Өміріңді ұзартып,
Өзіңнен өте тусын ұлың.

Бізге сойдың марқаны,
Алдыңнан тарқат арқаны.
Сыйлы болып еліңе,
Сыбағаңды ал тағы.

Бізге сойдың қой,
Үйіңнен кетпесін той.
Қызығына қанып,
Ішпей-жемей той.

Бізге сойдың тоқтыны,
Еліңнің бұл тоқтығы.
Абырой алып ұл-қызың,
Биік болсын шоқтығы.

Бізге астың бас,
Берсін саған ұзақ жас.
Ауыздықтап асауды,
Асудан асуға ас!

Бізге астың жамбас,
Жақсымен бол жандас.
Ықыласың қабыл боп,
Ырысың толмай қалмас.

Бізге астың сыбаға,
Жамандық көрме сірә да.
Қиянат қылма пендеге,
Жағамын десең құдаға.

Бізге астың қазы,
Болдық сізге разы.
Ақ май ақсын аузыңнан,
Үзілмей қорың қысы-жазы.

Бізге астың жаяны,
Өмірдің болсын баяны.
Болсаң да төлдің жылқысы,
Жұртыңның болма саяғы.

Бізге астың жал,
Басыңа бітсін дүние-мал.
Ата-анаңды ардақтап,
Аяқ-қолын жылы суға мал.

Бізге астың омыртқа,
Пәле-жалаға жолықпа.
Өрісің барда өрге шап,
Өз-өзіңнен торықпа.

Бізге астың шұжық,
Көргенің болсын қызық.
Аққу-қаздай мамырла,
Айдыныңда жүзіп.

Бізге астың жауырын,
Баланың берсін тәуірін.
Ізет көріп ініден,
Үзілмесін сауығың.

Бізге астың сүбе,
Қырсығың жерге енсін түге!
Күндегенді күңірентіп,
Күннен-күнге үде.

Бізге астың төс,
Үрім-бұтағыңмен өс!
Жайланып қон,
Жазылып көш!

Бата беру, дастарханға бата беру

Уа, жаратқан ием құдірет
Тілегімді қабыл ет!
Иманымды кәміл ет!

Астарыңыз дәмді боп,
Көңілдеріңіз жайлансын!
Сіңімді болып асыңыз,
Ұрттарыңыз майлансын!
Шаңыраққа құт еніп,
Қиындықтар болмасын!
Бақ-береке бір келіп,
Қуаныш тапсын жалғасын!
Өмірлеріңіз жайлы боп,
Қанаттарыңыз талмасын!
Алла өзі жар болып,
Бар жақсылық орнасын!
Шырайлы, шаттық күнің боп,
Сәттілік тапсын жалғасын!
Дендерің сау, аман боп,
Ару-сырқау болмасын!
Әрбір үйді әрдайым,
Жаратқан ием қолдасын!
Әумин!

Шаңыраққа бата

Уа, жаратқан ием құдірет
Тілегімді қабыл ет!
Иманымды кәміл ет!

Ағайын маған қараңдар,
Асқа бата берейін.
Сіңімді болып астарың,
Үстем болсын мерейің!
Көңілге шаттық әкелер,
Маржан сөзді терейін.
Жайылған бұл дастархан,
Қуанышқа жайылсын!
Дастарханның иесі,
Алла қолдап байысын!
Аман болып отбасы,
Бақ-береке орнасын!
Бала-шаға аман боп,
Қанаттары талмасын!
Шаңырақтың шаттығы,
Таба берсін жалғасын!
Алла өзі жар болып,
Сәтсіздіктер болмасын!
Әр істері оңды боп,
Көңілде шаттық орнасын!
Амандық боп әр үйде,
Қуаныш тапсын арнасын!

Дастархан, ас: Бата беру

Уа, жаратқан ием құдірет
Тілегімді қабыл ет!
Иманымды кәміл ет!

Асқа бата берейін,
Қолдарыңды жайыңдар!
Маржан сөзді терейін,
Жаратқаным қабыл ал!
Астарыңыз дәмді болсын,
Асқазаның қабылдар!
Осында отқан көпшілік,
Әр күннен бақыт табыңдар!
Бастарыңа бақ қонсын,
Қастарыңнан табылар!
Көтеріңкі сәт болсын,
Шамнан шырақ жағылар!
Абыройлы ат болсын,
Барлық адам қабылдар!
Болсын деймін сыйластық,
Алыс кетсе сағынар!
Болсын деймін қимастық,
Мұңая қалсақ қамығар!
Шаңыраққа құт келсін,
Бақ-береке табылар!
Аман болсын отбасы,
Шешімді бір қабылдар!
Көңіліміз тоқ болсын,
Қайғы-мұңнан арылар!

Дастарханға бата жаттау

Уа, жаратқан ием құдірет
Тілегімді қабыл ет!
Иманымды кәміл ет!

Дастарханың молға жайылсын,
Аппақ айран, сүтімен.
Бар жақсылық орнасын тек,
Бақ-береке, құтымен.
Отбасының амандығын берсін,
Бала-шағаның адалдығын берсін.
Дендеріңе саулық беріп,
Әрбір іске жарамдығын берсін!
Сіңімді боп ішер асымыз,
Дастарханның байлығын берсін!
Шаңырағың шаттыққа толып,
Өмір саған жайлығын берсін!
Бала-шағаң аман болып,
Қуанышқа сай күнін берсін!
Ауру-сырқау аулақ болып,
Жайма-шуақ ай, күнін берсін!
Әумин!

Дастарханға, асқа бата беру

Уа, жаратқан ием құдірет
Тілегімді қабыл ет!
Иманымды кәміл ет!

Ақ дастархан жайылып,
Қойылды ас ортаға.
Сіңімді болсын астарың,
Ағайын-туыс, баршаға.
Қуаныштар орналсын,
Бақ-береке жалғансын,
Осындағы баршаңа.
Отбасыңыз аман боп,
Сәтті басар қадам боп,
Жүріңдерші ән сала!
Шаңыраққа тілейміз,
Бақ-береке мол болсын.
Дастарханың бай болып,
Үсті толған ақ болсын.
Қуанышқа жайылар,
Дастарханың көп болсын!
Әрқашанда қолдайтын,
Алла саған жақ болсын!
Бастарыңа орнайтын,
Таусылмайтын бақ болсын!
Аман болып отбасы,
Бар жақсылық тап болсын!
Әумин!

Дастарханға бата

Уа, жаратқан ием құдірет
Тілегімді қабыл ет!
Иманымды кәміл ет!

Дастарханның байлығын берсін,
Отбасының жайлығын берсін.
Астарыңыз сіңімді болып,
Күлімдеп шығар ай, күнін берсін!
Иманымыз сарқылмасын,
Жиғанымыз таусылмасын.
Отбасымыз аман болып,
Жұлдызымыз жарқылдасын!
Ата берсін таң күлімдеп,
Амандықта ден сау болып.
Ақ батамыз қабыл болсын,
Басымызға бақыт қонып!
Әумин!

Бізге астың жілікті,
Ұл-қызың болсын білікті,
Бізге астың белдеме,
Сыйлы бол басқа елге де.
Бізге астың кесек ет,
Дәулетің тассын еселеп.

Сыйлап бердің етіңді,
Жарылқасын бетіңді.
Енді әкелдің сорпаңды,
Орындатсын қолқаңды.

Келді тағы қымызың,
Арылмасын қызығың.
Қойдың қаймақ, айраның,
Аман болсын ауыл-аймағың.

Жаздың жайма, бауырсақ,
Бола берсін қауым шат.
Және келді құрт-майың,
Туа берсін құтты айың.

Рақмет дәміңе,
Ризалық берсін бәріңе.
Аман болып басыңыз,
Жүзге жетсін жасыңыз.

Маған жаптың шапан,
Көңілде болмасын қапаң.
Маған мінгіздің ат,
Қыз ұзатып, қызығына бат!
Маған атадың жол,
Ұл өсіріп мәре-сәре бол!
Маған бердің ет,
Келін түсіріп, тілегеніңе жет!
Маған бердің сауға,
Басың түспесін дауға!
Алдыма салдың мал,
Алладан рақмет ал!

Ет – Сізден,
Ықылас, ниет бізден.
Тілеуі ақты тәңірім
Мұратына жеткізген.
Жақсы-жаманды көріп бақ.
Бар мен жоққа көніп бақ.
Ащы-түщыны татып көр,
Тайыз-тереңді батып көр!
Ел басына түскен сынды,
Түз кешіп, түн қатып көр.
Жиынды топқа түскенде,
Жүйрігің баптаулы болсын,
Жігітің мақтаулы болсын.
Жортуыл, жорық жолықса,
Найзаң саптаулы болсын.
Нөкерің сақтаулы болсын.
Дастарханың тоқ болсын,
Уайым-қайғы жоқ болсын.
Аман сақтап,
Абырой берсін!
Жорытқанда жолың болсын!

Ардақты үйдің иесі,
Әуелі бердің шай,
Көңілің болсын жай.
Екінші бердің ет,
Таппасын көңілің
Ешбір дерт!
Үшінші бердің сорпа,
Болмасын бағың орта!
Екі дүниенің игілігіне жеткізсін,
Есіркеп сүйген пендесінен еткізсін!

Астырсын, тастырсын,
Жақсылармен жанастырсын,
Жамандардан адастырсын,
Оттың басы аман болсын,
Бейбітшілік заман болсын,
Балаларың азамат адам болсын,
Жауың жеңіліп қабан болсын!

Басыңа Алла бақ берсін,
Не берсе де нақ берсін,
Білім нақыл айтуға
Жалықпайтын жақ берсін!
Айтып жүрер білімнің
Іс-амалмен шақ келсін!
Береке-құт пен ырысты
Үйлеріңе ап келсін!
Қара ниетті жауыңа
Бәлекеті тап келсін!
Арман ниетке жеткізіп,
Тілеуіңді ап берсін!
Мал-жан аман тоқ болсын,
Қайғы-қасірет жоқ болсын!
Дастарханың ақ болсын,
Шаңыраққа бақ қонсын!
Балаларың көп болсын,
Тамағы тоқ, киімі көк болсын,
Иманы мығым бек болсын,
Сөзі тура дөп болсын!

Хак қарасын,
Бақ дарысын.
Дастарханға береке берсін,
Елге дәулет-мереке берсін.
Шыққанның есесін берсін,
Қалғанның берекесін берсін,
Кең пейіл берсін,
Ұзақ өмір берсін,
От айнала бас берсін,
өріс толы мал берсін.
Мал берсе, қайырын берекетімен берсін,
Бас берсе, азық-несібесімен берсін!

Ақылыңды астырсын,
Ықыласыңды тастырсын,
Балаң үбірлі болсын,
Қызың шүбірлі болсын!
Жақын көп болсын,
Жауың жоқ болсын!
Жақсы келсін қасыңа,
Нұр жаусын әзіз басыңа!
Көшің көлікті болсын,
Қонысың түлікті болсын,
Қатулықтан аулақ бол,
Татулыққа жақын бол!
Дәуренің иманмен сәнді болсын,
Ғұмырың біліммен мәнді болсын!

Әумин десең бердім бата
Қабыл етіп бір Аллаһ
Бақ-дәулет, берекет
Үйіңізге ұяласын.
Жаратқан Ием аман қылсын
Бізге берген шәйіңіз -
Жақсы болсын жәйіңіз.
Бізге берген етіңіз -
Қабыл болсын ниетіңіз.
Мақсатыңа жетіңіз,
Бізге берген тұз-дәміңіз
Таусылмайтын несібе болып,
Аман-сау болайық бәріміз.

Әумин, Аллаһу әкбар!

Иә, тәңірі құдірет,
Мал-бастарын аман ет,
Басына бер бақыт,
Асына бер берекет,
Өмір-жасын ұзақ ет,
Михнаттан аман ет,
Дұшпанының күнін жаман ет,
Ұрпақтарын асыл ет,
Дүниедегі жақсылықты,
Дәл осы үйге нәсіп ет

Әумин.

Жас баланың күлкісін бер,
Жас ананың ұйқысын бер.
Жомарттың қолын бер,
Жорытқанның жолын бер.
Қыздың қылығын бер,
Судың тұнығын бер,
Асаудың арынын бер,
Түнгі оттың жарығын бер.
Асқар таудың паңдығын бер,
Бұлбұл құстың таңғы үнін бер.
Даланың жазықтығын бер,
Гүлдің нәзіктігін бер.
Теңіздің тереңдігін бер,
Қыранның көрегендігін бер.
Ердің көңілін бер,
Бүркіттің жігерін бер.
Лашынның жүрегін бер,
Нағыз достың тілегін бер.
Мәңгі-бақи ажырамас,
Шын ғашықтың тілегін бер!

Әумин!

Дастарханыңа береке берсін,
Бастарыңа мереке берсін,
Астарыңа адалдық берсін,
Бастарыңа амандық берсін,
Дендеріңе саулық берсін!

Әумин!

Ашып тастап пейілді
Дастарханың жайылды.
Қасиетті нан ұлық
Берекең тұр нақ ұйып.
Асыл сөздер шашылды,
Бар абырой бақ орнап
Ел сыйласын басыңды.
Аңыз болып отауың
Айта жүрсін асыңды.
Сүйген жарың,
Бала-шағаң аман боп,
Бүтіндесін асылды.
Ниетіңе біз тойдық.
Рахмет шәйіңа,
Риза еткен бір қойлық!

Әуелі құдай оңдасын,
Аруақтарың қолдасын.
Бақыт пен дәулет, бас пен мал,
Басыңа мәңгі орнасын.
Төрт құбылаң сай болсын,
Саған қастық ойлаған
Ғұмырында оңбасын.
Ақылды бол, арлы бол,
Бақытты бол, малды бол,
Қатарыңның алды бол!

Әумин

Берекеміз қашпасын,
Белімізді ешкім баспасын,
Адал жан болып астасың,
Арыңды күлдей шашпасын.
Бақыт болса бастасың,
Мейманың, сірә, таспасын,
Тірлікте түзу жол тапсаң,
Тәңірім берер басқасын.

Әумин

Әуелі құдай есен ет,
Жиреншедей шешен ет,
Атымтайдай көсем ет,
Лұқпандай береген ет.
Ибраһимнің басын берсін,
Сүлейменнің тақытын берсін.
Қыдыр құсы қонсын басыңа.
Жортқанда жолың болсын,
Жолдасың қыдыр болсын.
Жоғары болсын жұлдызың,
Бақытты болсын ұл-қызың.
Ас иесі байысын,
Бар ойлаған арманың,
Жақсылыққа сайысын.

Әумин

Дастарханың бай болсын.
Қазан-ошағың май болсын.
Төрт түлігің сай болсын.
Көңілің толып жай болсын.
Ұлың қонып қияға,
Қызың қонып қияға,
Келінің бибі атанып,
Ұлың болсын би аға.
Бергеннен Алла танбасын,
Көбейе берсін мал басың,
Өсе берсін жан басың,
Арманың көкке самғасын.
Досыңнан көңілің қалмасын,
Жағаңнан дұшпан алмасын,
Жолың болып жортқанда,
Жолыңды Қызыр жалғасын.

Әумин

Береке берсін басыңа,
Бақ қонсын басыңа.
Балын татып өмірдің
Жамбылдың жет жасына.
Қуанышпен достарың
Жинала берсін қасыңа.
Қойың қоздап егізден,
Ешкің туып сегізден.
Майдан қолың кетпесін,
Соғымың болып семізден.
Айтып жүрсін қонағың
Таңдайдан кетпей жегізген.
Шалқып жатсын дәулетің,
Тасыған селдей теңізден.
Баянды Алла бақ берсін,
Адалын берсін, ақ берсін.
Атағың кетіп Алашқа,
Астыңа алтын тақ берсін.

Әумин

Тәңірі жарылқасын,
Кімді жарылқаса,
Соның жағында қалсын!
Жаманның алдында қалсын!
Жортқанда жолың болсын,
Адассаң, Алла жолға салып жүрсін,
Сүріндіртпей алып жүрсін,
Мың сан бәле, қауіп қатерден қағып жүрсін!

Уа, Жаратқан – Құдірет!
Мал-жандарын аман ет,
Басына бер зор бақыт.
Асыңа бер берекет,
Ғұмыр-жасын ұзақ ет.
Ұрпақтарын асыл ет,
Кәсібін адал кәсіп ет,
Бәле-жаладан аулақ қып,
Таттырма еш қасірет,
Дүниенің бар жақсылығын
Дәл осы отауға нәсіп ет!

Бізге тартқан басыңыз,
Дәмді екен асыңыз.
Ұрпақтар боп өзгеше,
Сыйлы болсын басыңыз!
Домаласын өрге тасыңыз,
Иманды болып тасыңыз.
Көре алмаушы, кертартпа
Құм қапсын дұшпан –қасыңыз,
Жүзге жетсін жасыңыз,
Елге сыйлы қарт болып,
Жәннатқа қадам басыңыз!
Құйған қызыл шәйіңіз,
Балдай тәтті майыңыз,
Еселі боп еңбегің,
Иманды боп байыңыз!

Дәулетіңді тастырсын,
Сәулетіңді астырсын,
Ақсақалың келгенде
Ақ дастархан жайылып,
Адал ас пен бас тұрсын!
Тіл мен көзден аман боп,
Түлеп ұшсын жас қыршын –
Байсалды туған балаңды
Байтағына бас қылсын!
Адалдан жиған малыңды
Алты атаңа ас қылсын!
Жақсыменен дос қылсын,
Жаманменен қас қылсын,
Иманыңды рас қылсын!
Қарауды қара тас қылсын,
Сараңның көңілін пәс қылсын!
Бұл үйге қастық қылғанды
Тәңірім қара бастырсын!

Дастарханға бата беру

Құдай жарылқасын,
Бай қылсын.
Бақ қарасын,
Қыдыр дарысын.
Әулие дарысын,
Әруақ жебесін!

Дастарханға береке берсін,
Ерге дәулет берсін.
Шыққанның есесін берсін,
Қалғанның берекесін берсін.

Кең пейіл берсін,
Ұзақ өмір берсін.
От айнала бас берсін,
Өріс толы мал берсін.

Мал берсе,
Қайырлы берекесімен берсін.
Бас берсе,
Азық-несімен берсін.

Ахмет Байтұрсыновтың берген батасы

Құдайым жарылқасын, бай қылсын!
Төрт түлігін сай қылсын!
Кетпес дәулет!
Кең пейіл берсін!
Құрбандығың қабыл болсын!
Тілеген тілегіңді берсін!
Аллаһу ақбар!

Асың, асың, асыңа!
Береке берсін басыңа!
Бөденедей жорғалап,
Қырғауылдай қорғалап,
Қыдыр келсін қасыңа.
Сенен байлық өтпесін!
Тәңірі берген несібең
Тепкілесең кетпесін!
Желіңнің екі шетіне
Тай шаптырса жетпесін!
Кешке келіп жамырасқан,
Шуылдасып маңырасқан,
Қошқанның енесі
Аллаһу ақбар!

Уа, құдайым қолдасын,
Жіберсін пейіл – жолдасын.
Өмірлерің ұзақтан,
Көгендерің тұсақтан болсын,
Алдыңа береке,
Бақ-дәулетің шашылып жатсын,
Қазаның асылып жатсын.
Періштелер қорғай жүрсін,
Үйің қонақтан арылмасын,
Құдайым пейіл-тілегіңді жарылқасын!
Әумин!

Соқыр Абыздың батасы

Бай бол, барша мұратыңа жет,
Үбірлі-шүбірлі бол.
Қобыландыдай немере ұлың болсын,
Құртқадай ақылды қызың болсын.
«Қырықтың бірі – Қыдыр» деген.
Осы лебізімді байтақ әулие қолдап,
Періште әумин десін!

***
Дастарханыңа береке берсін,
Бастарыңа мереке берсін,
Астарыңа адалдық берсін,
Бастарыңа амандық берсін,
Дендеріңе саулық берсін,
Әумин!

Үйге қонақ келсе қуанып, өте қадірлі қонақтарға тай сойып, қонақасы беріліп, аттандыру дәстүрге айналған. Ал қой, тоқты сою бұрыннан қалыптасқан әдет. Сойылатын малды алдымен үй иесі қонақтар отырған үйдің босағасына әкеліп бата тілейді. Оған бата беруші адам:

Сұрасаң бата берейін,
Үстем болсын мерейің.
Көк жайлауды жайласаң,
Тай-құлынды байласаң.
Сабаң толсын қымызға,
Шараң толсын уызға.
Өрісіңе мал толсын,
Ақ тілеуің жар болсын!
Аттансын келген қонағың
Біз сияқты риза боп, – дегендей тілегін білдіреді.

***
Қуаныш қайырлы болсын,
Жастар абыройлы болсын.
Уайымдары жоқ болсын,
Көңілдері тоқ болсын,
Адал еңбек арқасында,
Табыстары мол болсын,
Алақандары ашық болсын,
Өмірге машық болсын!
Күйбең қағып кейін қалмай,
Жаңалыққа ғашық болсын,
Ұрпақтары ер болсын,
Кемеңгерлермен тең болсын.
Оларды көре алмағандардың,
Бедел-берекеті кем болсын.
Әумин!

***

Уа, отау иесі,
Қолдасын тәңір киесі,
Инабатың игілікке бастасын,
Пейілің жамандыққа баспасын.
Ошағыңның оты сөнбесін.
Арың мен жаның арамдыққа көнбесін,
Босағаң берік болсын,
Қосағың жерік болсын,
Көңілің ашық болсын,
Өмірің нәсіп болсын.
Жақсының қадірін біл,
Кәрінің әділін біл.
Өнегеңді қазық ет,
Ақылыңды азық ет,
Сағың сынбасын,
Бағың нұрлансын.
Ойың көсем болсын,
Сөзің шешен болсын.
Осының бәрі –
Сөзімнің нәрі, Құдайымның құлағына шалынып,
Тілеуім қабыл болсын!
Әумин!

***
Тәңірі жас жұбайларды,
Шат өмірмен жарылқасын.
Бақыттары арылмасын,
Ешқашанда мұқтаждық көріп,
Еш адамға жалынбасын,
Жастары жүзге жеткенше,
«Дерттімін» деп шағынбасын!
Әумин!

Бүркітші Омар қарттың батасы

Асарың асқар тау болсын,
Жүзерің мұхит, көл болсын,
Сүйенерің ел болсын,
Дұшпаның қара жер болсын.
Абайдай ән,
Жамбылдай сән,
Қажымұқандай күш болсын,
Ұрпақ ұмытпас іс болсын.
Есігің алды ой болсын,
Ой толған қой болсын.
Күнде ауылыңда той болсын.
Жақсыға елікте,
Жаманға желікпе.
Әрдайым шабытты бол,
Сарқылмас бақытты бол!
Әумин!

Қанжығалы Асаубайдың батасы

Көтер білекті,
Берсін тілекті.
Әуелі Құдай оңдасын,
Әжді-әулие қолдасын.
Қызыр менен қырық шілтен,
Пірің болсын жолдасың,
Асада жұртқа барғанда,
Қадірлі болсын өз басың,
Сегіз інген боталап,
Сексен саулық қолдасын.
Сегіз келін қомдасын!
Сені көздеген дұшпанды
Бір Алла өзі жондасын.
Дәрежең аса берсін,
Сені көздеген дұшпанды
Пәлекет баса берсін.
Аллау жар болсын,
Фатикам қабыл болсын,
Кеткенің келіп,
Кемтігің толсын!
***
Жас баланың күлкісін бер,
Жас ананың ұйқысын бер.
Жомарттың қолын бер,
Жорытқанның жолын бер.
Қыздың қылығын бер,
Судың тұнығын бер,
Асаудың арынын бер,
Түнгі оттың жарығын бер.
Асқар таудың паңдығын бер,
Бұлбұл құстың таңғы үнін бер.
Даланың жазықтығын бер,
Гүлдің нәзіктігін бер.
Теңіздің тереңдігін бер,
Қыранның көрегендігін бер.
Ердің көңілін бер,
Бүркіттің жігерін бер.
Лашынның жүрегін бер,
Нағыз достың тілегін бер.
Мәңгі-бақи ажырамас,
Шын ғашықтың тілегін бер!
Әумин!

***
Құдай жарылқасын,
Бақ қарасын,
Қыдыр дарысын!
Айдан аман,
Жылдан есен қылып,
Үйдегі, түздегі,
Мал басты,
Аман қылсын!
Аллаһу ақбар!

***
Дастарқаның тоқ болсын,
Уайым-қайғың жоқ болсын!
Бақ-дәулет берсін бастарыңа,
Ғұмыр берсін жастарыңа!
Пәле-жала, жын-шайтан,
Жоламасын қастарыңа!
Аллаһу ақбар!

Бекентай пірәдардың батасы

Алтыннан болсын жағаң,
Күмістен болсын тағаң.
Тасқа тары өнгенше,
Таршылық көрмеңдер.
Мұзға бидай өнгенше,
Мұңшылық көрмеңдер!
Жүздерің жайнап,
Келісті болыңдар,
Толған айдай,
Өрісті болыңдар!

Қатарларыңнан озыңдар,
Қоздаған шоқтай қозыңдар!
Ең алдымен,
Берекешіл болыңдар!
Көкорайдай желкілдеп,
Желпілдеп тұрыңдар!
Сексенге келіп,
Селкілдеп тұрыңдар!
Әумин!

Ұл балаға берілетін бата

Жүсіптің дидарын берсін,
Мұхамедтің иманын берсін.
Жаныңа даланың кеңдігін берсін,
Әзірет ердің ерлігін берсін.
Абылайдың байрағын берсін,
Бауыржан батырдың айбарын берсін!
Еліңе ырыс-құт орнасын,
Жеріңе тыныштық орнасын!
Өсек-аяңның құрбаны болмасын,
Озбырлардың шұлғауы болмасын!
Алыс жолдарға,
Қолың орманда,
Тайғанақ құздарда
Көлденең келер қазадан,
Жазықсыз төнген жазадан
Әулие-әмбилер қорғасын,
Ата-бала, аруақ қолдасын!
Әумин!

Дәмге бата

Әуелі Құдай есен ет,
Жиреншедей шешен ет.
Атымтайдай көсем ет,
Лұқпандай береген ет.
Ибраһимнің бақытын берсін,
Сүлейменнің тақытын берсін,
Қыдыр құсы қонсын қасыңа,
Бұлбұл құсы қонсын басыңа.
Жорытқанда жолың болсын,
Жолдасың қызыр болсын.
Жоғары болсын жұлдызың,
Бақытты болсын ұл-қызың.
Ас иесі байысын,
Бар ойлаған арманың,
Жақсылыққа сыйынсын!
Аллаһу ақпар!

Тойдағы дастарханға бата

Әуелі, Құдай оңдасын,
Хақ Расул жәрдем қып,
Әулиелер қолдасын.
Сапар шықсаң, басшы боп,
Қызыр болсын жолдасың.
Шүкірлік қыл Аллаға,
Пейіліңді Құдай алмасын.
Тәубе қылып жүріңіз,
Іриядан болмасын.
Тауфиқ берсін бір Алла,
Арамға ауырың салмасын.
Бақытты болсын ұл-қызың!
Жоғары болсын жұлдызың!
Риза болсын мейманың,
Орнынан келер жиғаның,
Таңда махшар болғанда,
Алдыңнан шығар бергенің,
Көпшіліктен бата алсаң,
Мұратыңа жетесің.
Жомарттық қылсаң тірлікте,
Қуанышпен өтерсің.
Қабыл болғай батамыз,
Кешіре гөр, Алла, қатамыз.
Пәлені дұға қайтарар,
Бұрынғыны айтамыз.
Ықыласқа тойдың біз,
Шақырған соң келдік біз,
Келмек – сүннәт,
Қайту – парыз,
Тойыңыз тойға ұлассыз,
Келген ізбен қайтамыз.
Аллаһу ақбар!

Той жасаған үй иесіне дастарханға берілетін бата

Құрметті той иесі,
Ісіңді тағдыр оңдасын,
Қайда жүрсең қолтықтап,
Қыдыр бабаң қолдасын!
Жамбылға ұқсап көп жаса,
Денеңде дерт болмасын,
Тойың-тойға ұласып,
Жан-жүрегің толғансын,
Күннен-күнге көбейсін,
Дос-жараның, жолдасың.
Бақытың тассын әманда,
Бергенін тәңірі алмасын!
Өміріңді ұзартып,
Балаң менен немерең,
Шөберең мен шөпшегің,
Туажаттар жалғассын!