InfoHub Logo

Kóbimiz bul taqyrypty aınalyp ótip jatamyz. Jáne bul beker! Kez kelgen nársege sendirý óneri psıhologıamen tyǵyz baılanysty, ol barlyq zamanda jetildirilip otyrdy. Mysaly, osy sala pálsapashylarynyń eńbekteri keń tanymal. Eger naqty ádisterdi paıdalansaq, sendire bilý darynyn jetildirý ońaı. Ol qandaı ádister? Nazarlaryńyzǵa bir júıege keltirilgen erejeler toptamasyn usynamyz.

Gomer men Sokrattyń sendirý erejeleri
Eń aldymen antıkalyq derekkózderge nazar salaıyq. Gomer erejesi sendirerlik jáne senimsiz dáleldermen baılanysty, al senimdilik olardyń kezektiligine tikeleı baılanysty. Dálelderdiń kezektiligin durys qoıa bilgen jaǵdaıda siz boljamdy nátıjege qol jetkizesiz. Eń qolaıly algorıtm: sendirerlik dálel – ortasha sendirerlik dálel – eń nanymdy dálelderdiń biri.
Bireýdi sendirý maqsatynda senimsiz dálelderdi paıdalaný usynylmaıdy. Nátıjege dálelderdiń sany emes, onyń sapasy áser etedi. Biraq mańyzdy núansty umytpańyz: ár adam óziniń jeke daralyǵyna baılanysty jaǵdaıdy ártúrli kóredi jáne baǵa beredi: bir adam úshin myqty dálel senimsiz bolýy múmkin, al basqasyna – kerisinshe.
Sokrat erejesi tabıǵaty tereń fızıologıalyq sebepterge ıe oń jáne teris jaýaptardyń yqpal etý áserine baılanysty. Eger mańyzdy bir suraqqa oń sheshimdi jaýap alýdy qalasańyz, ony úshinshi orynǵa qoıyńyz, al aldyńǵy qatarǵa – áńgimelesýshi esh kúmánsiz «Iá» dep jaýap beretin qysqa jáne qarapaıym suraqtardy qoıyńyz.

Sendirý erejeleri: rıtorıka, dáleldeme:
1. Adamdy eshýaqytta buryshqa tyqpańyz, barynsha sypaıy jáne muqıat bolyńyz;

2. Joǵaryda keltirilgen dálelderdiń kezektiligin ustanyńyz, aıtar sózderińizdi muqıat oılastyryp alyńyz;

3. Tájirıbelik bilimińizdi paıdalana otyryp, senimine kirińiz. Dál osy bilim sizge qandaı paıda men dıvıdend ákeletinin aıtyńyz. Qyzmetkerlerdi sendirý erejeleri, mysaly, osy aıqyndamany aldyńǵy qatarǵa shyǵarady;

4. Qarsy pikir bildirýshi adamnyń keıbir pikirlerimen kelisip otyryńyz. Bul kishkentaı qýlyq áńgimelesýshiniń óz pikirine degen syılastyqty baıqatady;

5. Jaǵympazdanyńyz, biraq óreskeldikke jol bermeńiz. Óreskel jaǵympazdaný senimsizdik uıalatady. Adamnyń senimine kirip, ony bosańsytý úshin bul tásil sheberlikti talap etedi;

6. Joǵaryda keltirilgen Sokrat erejesine saı maquldyq kezektiligin paıdalanyńyz;

7. Áńgimeniń taqyrybyna qatysy joq qaýipti taqyryptarmen áńgimeniń aýanyn ózgertińiz;

8. Ár usaq-túıekke mán berińiz. Mımıka, ymdar, aýyzsha jáne sózsiz is-qımyldar – bári úlken ról atqarady. Jarnama salasyndaǵy sendirý erejeleri osy oı-pikirge erekshe mán beredi;

9. Adam paıda izdeıtinin eskerińiz. Onyń aldyna sizdiń ustanymyńyzdyń eń paıdaly, tabysty jaqtaryn ashyńyz jáne onyń ustanymy bul turǵyda eshqandaı paıda, tabys, bereke ákelmeıtinin jetkizińiz;

10. Áńgimelesýshi ashýyńyzǵa tıip tursa da, oǵan syılastyq pen yqylastylyq tanytyńyz, biraq esh jaǵdaıda jalpaqtamańyz. Adekvatty adam ony jaqtyrmaǵanyńyzǵa qaramastan, osyndaı qylyq kórsetip turǵanyńyzdy oń baǵalaıdy. Daýda, bálkim, ol osylaısha sizdi aıryqsha atap óter. İskerlik komýnıkasıa salasyndaǵy sendirý erejeleri dál osy ustanymdy aıryqsha atap ótedi jáne mindetti túrde osyǵan nazar aýdarady.

Osy aqparatty meńgerip, turmysta paıdalaný arqyly siz osy berilgen nusqaýlyqtar qanshalyqty nátıjeli jumys isteıtinin baıqaısyz. Birden sáttilikke jetpeseńiz, qapalanbańyz. Eń bastysy emosıalaryńyzdy basqara otyryp jattyǵa berińiz. Adamdardy sendirý erejeleri óz-ózińmen salmaqty jumys isteý, aqyl-oı men rýhanı damýdy, júris-turysyńdy baqylaý men rıtorıkany damytýdy talap etedi. Áńgimelesýshi sizge unamaıtyn adam bolýy múmkin ekenin umytpańyz, biraq adamdar ártúrli, jáne eger mańyzdy sheshimniń qabyldanýy sol adamǵa baılanysty bolsa, onda sizge ony sendirý úshin barynsha tyrysý kerek bolady. 

---